نویسنده: فاطمه نجفیان گرجی
اشاره:
در این نوشته، ابتدا به مناسبت حماسه سیاسی، به رویدادهای حماسی این سال‌ها در گفتار و رفتار امام خمینی رحمت الله علیه میپردازیم. در حماسه اقتصادی نیز به دیدگاههای مقام معظم رهبری درباره حماسه اقتصادی، چرایی نامگذاری امسال و آسیبها و راهکارهای آن پرداختهایم و در نهایت، به وظایف قوای سهگانه در این خصوص اشاره کردهایم.مقدمه:
رهبر فرزانه انقلاب در پیام نوروزی خود، سال 1392 را سال «حماسه سیاسی و حماسه اقتصادی» نامگذاری کردند. دلیل این نامگذاری، به رویدادهای سال 1391 و حوادث پیش رو در سال 1392 بازمیگردد.همانگونه که رهبری اشاره کردند، سال 1391 سال پر فراز و نشیبی برای ملت ایران بود. فشارهای اقتصادی ناشی از تحریمها، و برخی اشکالات داخلی و کوتاهیها و سهلانگاریها برای ملت، به ویژه برای قشرهای ضعیف و کمدرآمد بسیار طاقتفرسا بود. البته این فشارها هیچگاه سبب نشد مردم از انقلاب ناامید شوند و آنها همواره در کنار تمامی انتقادهایی که به مسئولان دارند، به اصل نظام وفادارند و هر جا لازم باشد، با حضور در صحنهها، این وفاداری را اعلام میکنند. برخی از موارد این حضور عبارت است از:
1. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام راحل، در میدان تقابل نظام نوپای اسلامی با غرب و شرق، روز به روز ضرورت خودباوری و رهایی از وابستگی به دیگران در همه عرصهها آشکارگردید. در دوران دفاع مقدس نیز رزمندگان اسلام با روحیه جهادی خود و با ناامیدی از هر گونه حمایت بیگانگان، با تکیه بر توانمندیهای داخلی به تأمین نیازهای جنگ پرداختند. پیروزیهای پیاپی در این صحنه و تشویقهای امام امت در تکیه به امکانات داخلی و تأکید ایشان بر تولید داخلی، یکی از رمزهای ماندگاری نظام و عامل پایداری مردم در برابر دشمنان گردید.
2. در ابعاد اقتصادی، راه پیشرفت و برداشتن گامهای بسیار بلند را برای ملت ما گشود؛ به گونهای که درآغاز دهه چهارم انقلاب، نه تنها در عمل، روحیه خودباوری و تأمین نیازهای اساسی در داخل کشور شکل گرفت و در بسیاری از عرصهها، قلههای بلندی فتح شد، بلکه قدرت اول علمی، فنآوری و اقتصادی منطقه آسیای جنوب غربی شدن، در سند چشمانداز ملی به عنوان هدفی در دسترس، تعیین گردید و هماکنون شتاب همه جانبهای در این راستا در کشور دیده میشود.
تشدید تحریمها و ایجاد محرومیتها و ممنوعیتها از سوی دشمنان همراه با تهدیدها و ارعابها، نه تنها درستی این رویکرد را درکشورمان نشان داد، بلکه ضرورت روزافزون آن را برای همگان روشن ساخت؛ به گونهای که مسلمانان منطقه، اقتدار اقتصادی ایران را در کنار اقتدار سیاسی و نظامی آن در روند به ثمر نشستن حرکتهای بیداری اسلامی منطقه، یک پیش نیاز، و ضرورت آن را در این مقطع حساس، دوچندان میدانند.
3. در عرصه سیاسی، دشمنان منتظرند از انتخابات ریاست جمهوری که سرنوشت ملت را برای دورهای چهار ساله رقم میزند، به نفع خود بهره برند. ازاینرو، مردم باید از هماکنون خود را برای حضور در صحنه و خلق حماسهای دیگر و انتخاب رئیس جمهوری از جنس مردم، ولایی، مدیر، مدبر و کارآمد آماده کنند.
با این شرایط، امید میرود ملت آگاه ایران با «آگاهی»، «بصیرت»، «شناخت این مقطع حساس» و «نیاز لحظه» که همواره در طول تاریخ از خود نشان داده اند، بتوانند در این سال جدید نیز حماسهآفرینان عرصه سیاست و اقتصاد باشند.
در این راستا، نقشآفرینی و حماسهسازی امام راحل و مقام معظم رهبری در تحقق استقلال سیاسی و اقتصادی در تاریخ ملت ایران بیسابقه بوده است. به همین دلیل، تلاشمان در این مقال بر این است که در سال «حماسه سیاسی و حماسه اقتصادی» از دیدگاههای امام راحل در عرصه سیاست و به عنوان حماسهساز سیاسی، و در مسایل اقتصادی از حماسهساز این عرصه، مقام معظم رهبری بهره بگیریم تا چراغ راه آیندگان قرار گیرد.
حماسههای سیاسی در گفتار و رفتار امام خمینی رحمت الله علیه
حماسه نخست: اندیشه تأسیس حکومت اسلامی
امام خمینی رحمت الله علیه نهضت اسلامی خویش را با احیای تئوری حکومت اسلام آغاز کرد و در راه مبارزه برای نفی استعمار و استبداد به ارائه فلسفه سیاسی اسلام پرداخت و تجربه بیش از یک قرن شکست و ناکامی مسلمانان در مقابله با جهانخوران را به خوبی تحلیل و تبیین کرد. ایشان اندیشه سیاسی اسلام را در وضعیتی دشوار، در میان مباحث فقهی خود مطرح کرد و با نگارش کتاب کشف الاسرار فرمود:خدای عادل هرگز تن دادن به حکومت ظالمان را نمیپذیرد. تنها حکومتی که خرد و شرع آن را حق میداند، حکومت خدا، یعنی حکومت قانون الهی است و این نوع حکومت اگر به دست فقیه هم نباشد، باید حکومت با اساس و قانون الهی که صلاح کشور و مردم در آن است، اداره شود و چنین حکومتی بدون نظارت فقها امکانپذیر نیست.1
به این ترتیب، اندیشه تأسیس حکومت اسلامی از آغاز مبارزه مورد نظر حضرت امام رحمت الله علیه بود. ایشان در اول بهمن 1348، در بحث فقهی مکاسب موضوع «ولایت فقیه» را محور تدریس خود قرار داد و در این درس فرمود:
بر تمام مسلمانان و پیشاپیش آنان بر علمای روحانی و طلاب حوزههای علمیه اسلامی واجب است که علیه سمپاشیهای دشمنان اسلام، به هر وسیله ممکن، قیام کنند، تا اینکه بر همگان آشکار شود که اسلام برای اقامه حکومتی عدلگستر آمده است.2
ازاینرو، اندیشه سیاسی حضرت امام رحمت الله علیه که زمینه فراگیر شدن آن با قیام پانزده خرداد 1342 فراهم شده بود، در نبرد نور و سیاهی، پیروز گشت و 22 بهمن 1357 شاهد این پیروزی شد.
حماسه دوم: ولایت فقیه
ولایت فقیه در طول تاریخ تشیع در دورههای مختلف مورد توجه عالمان شیعه قرار گرفته است، ولی تنها عالمی که در کنار نظریهپردازی، به اقدام عملی در این مسئله پرداخت، امام خمینی رحمت الله علیه بود. ایشان به حکومت دینی مبتنی بر ولایت فقیه باور داشت و مشروعیت حکومت را منوط به حاکمیت ولیّ فقیه میدانست. امام راحل در شانزده دی 1366 درباره اختیارات ولیّ فقیه میفرماید:حکومت، شعبهای از ولایت مطلقه رسول الله صلی الله علیه و آله و از احکام اولیه اسلام و مقدم بر تمام احکام فرعیه، حتی نماز و روزه و حج است. بنابراین، حاکم با اختیاراتی که دارد، میتواند مسجد یا منزلی که در مسیر خیابان است، خراب کند و پول منزل را به صاحبش رد کند. میتواند مساجد را در موقع لزوم تعطیل کند. حکومت همچنین میتواند قراردادهای شرعی را که خود با مردم بسته است، در موقعی که آن قرارداد مخالف مصالح کشور و اسلام باشد، یکجانبه لغو کند و میتواند هر امری را، چه عبادی و یا غیر عبادی، که جریان آن مخالف مصالح اسلام است، از آن، مادامی که چنین است، جلوگیری کند. حکومت میتواند حج که از فرایض مهم الهی است، در مواقعی که مخالف مصالح کشور اسلامی دانست، به طور موقت جلوگیری نماید.3
حماسه سوم: پیروزی انقلاب اسلامی ایران
بیگمان پیروزی انقلاب معجزهای الهی بود که به دست معجزهگرِ مردی از سلاله پاک رسول خدا صلی الله علیه و آله به انجام رسید و چشم امید مستضعفان جهان را به خود خیره ساخت. تأثیر سریع انقلاب اسلامی در منطقه و بر آشفتن شعله خشم مردم مسلمان و غیرمسلمان در بسیاری از کشورهای تحت سلطه استعمار، گواه روشنی بر این مدعاست؛ زیرا در کمتر مقطعی از تاریخ، شاهد پیروزی و اثرگذاری جنبشی مردمی بودهایم.با پیروزی و شکلگیری انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی رحمت الله علیه حکومت اسلامی الگویی زنده و سازنده از اصول اصیل اسلامی ارائه داد. امام، جان و دل جهانیان را تسخیر کرد و دین مبین اسلام را از ایستاییِ سیاسی و فرهنگی نجات داد و ندای اسلام را در جهان طنینانداز کرد. در 22 بهمن 1357، سقوط نظام 2500 ساله استبداد و پایان شب سیاه ستم تحقق یافت. ستم نابود شد، پلیدی رفت و تباهی و سیاهی رخت بر بست. شادی و سرور به خانهها آمد، استقلال نصیب ملت ایران شد و نور جمهوری اسلامی دمید.
حماسه چهارم: تسخیر لانه‌جاسوسی امریکا (روز مبارزه با استکبار جهانی)
تسخیر لانه‌جاسوسی امریکا به دست دانشجویان پیرو خط امام در سیزده آبان 1358، که ایشان در پیامی آن را «انقلاب دوم» و انقلابی بزرگتر از انقلاب اول دانست، تداوم حرکتی بود که از 15 خرداد 1342 آغاز شده و در 22 بهمن 1357 به پیروزی رسیده بود، ولی انقلاب اسلامی نمی‌توانست بدون خشکاندن ریشه‌های استعمار به حیات خود ادامه دهد و مردم ایران باید مبارزه خود را برای جلوگیری از تکرار تجربه تاریخی 28 مرداد 1332 در داخل کشور ادامه می‌دادند.دانشجویان با هدف واداشتن امریکا به بازگرداندن شاه و اموال ملت ایران، تصمیم به اشغال سفارت ایالات متحده در تهران گرفتند. آنها گرد هم آمدند و پس از راهپیمایی تا سفارت، از دیوارهای آن بالا رفتند و به رغم مقاومت محافظان، سفارت را به تصرف کامل درآوردند.
هنگام تسخیر سفارت، امریکایی‌ها به سرعت مشغول نابود کردن بسیاری از اسناد دخالت‌ها، تجاوزها و غارت‌های خود شدند، ولی پس از تسخیر سفارت به سرعت از نابودی باقی‌مانده اسناد جلوگیری شد و بعدها اسنادی که از لانه جاسوسی امریکا به دست آمده بود، چاپ شد و در اختیار همگان قرار گرفت.
هنگامی که اسناد موجود در سفارت به دست آمد، امام خمینی رحمت الله علیه رهبری حرکت دانشجویان را خود بر عهده گرفت و مبارزه بر ضد ریشه‌های نفوذ امریکا در ایران به اوج رسید. پس از تصرف لانه جاسوسی، نظر امام درباره مبارزه همزمان با استبداد سلطنتی و سلطه استعماری به اثبات رسید.
حماسه پنجم: محاصره اقتصادی
پس از تسخیر لانه جاسوسی امریکا، موج نخست تحریمهای ضدایرانی آغاز شد، ولی امام خمینی رحمت الله علیه در سخنرانیهایشان مردم و مسئولان را برای تبدیل این تهدیدها به فرصت راهنمایی می‌کرد و توانست به خوبی جامعه ایران را در شرایط تحریم و جنگ هدایت کند. امام راحل در این خصوص میفرماید:این محاصره اقتصادی را که خیلی از آن میترسند، من یک هدیهای میدانم برای کشور خودمان، برای اینکه محاصره اقتصادی، معنایش این است که مایحتاج ما را به ما نمیدهند. وقتی که مایحتاج را به ما ندادند، خودمان میرویم دنبالش. ... مهم این است که ما بفهمیم که دیگران به ما چیزی نمیدهند، ما خودمان باید تهیه کنیم.4
حماسه ششم: روزجهانی قدس
قدس، قبله نخست مسلمانان جهان، وطن هزاران آواره فلسطینی است که استکبار جهانی به وسیله صهیونیسم جنایتکار، از سال 1948م آن سرزمین را از دست ساکنانش خارج ساخته و تحت سلطه نیروهای اشغالگر قدس قرار داده است.پس از پیروزی انقلاب، امام خمینی رحمت الله علیه در نخستین فرصت، جمعه آخر ماه مبارک رمضان را برای نمایش حساسیت جهانی درباره سرنوشت قدس و نجات آن از چنگال صهیونیست‌های جنایتکار تعیین، و پیامی به همین مناسبت صادر کرد و چنین نوشت:
من در طی سالیان دراز، خطر اسرائیل غاصب را گوشزد مسلمین نمودم، که اکنون این روزها به حملات وحشیانه خود به برادران و خواهران فلسطینی شدت بخشیده است، و به ویژه در جنوب لبنان به قصد نابودی مبارزان فلسطینی، پیاپی خانه و کاشانه ایشان را بمباران میکند. من از عموم مسلمانان جهان و دولتهای اسلامی میخواهم که برای کوتاه کردن دست این غاصب و پشتیبانان آن به هم بپیوندند؛ و جمیع مسلمانان جهان را دعوت میکنم آخرین جمعه ماه مبارک رمضان را که از ایام قدر است و میتواند تعیینکننده سرنوشت مردم فلسطین نیز باشد، به عنوان «روز قدس» انتخاب، و طی مراسمی همبستگی بین‌المللی مسلمانان را در حمایت از حقوق قانونی مردم مسلمان اعلام نمایند.5
حماسه هفتم: جنگ تحمیلی
از دیدگاه حضرت امام، جنگ تحمیلی برای ملتی که به تازگی از استبداد رژیم شاهنشاهی رهایی یافته بود، یک «امتحان الهی» به شمار میآمد.در 31 شهریور 1359، رژیم بعثی عراق با تصمیم و طرح قبلی و با هدف برانداختن نظام نوپای جمهوری اسلامی ایران، جنگ تمام عیاری بر ضد این کشور آغاز کرد. هجوم وحشیانه و گسترده رژیم بعث عراق، رویدادی بزرگ را در تاریخ انقلاب اسلامی به ثبت رساند که سرانجام به خلق حماسهای جاودان و شگفتانگیز در تاریخ سرزمین ایران انجامید.
امام خمینی رحمت الله علیه درباره سودمندیهای دفاع مقدس هشت ساله چنین میفرمود:
جنگ هم یک مسئله‌ای بود که انسان خیال می‌کرد بسیار مهم است؛ لکن معلوم شد که منافعش بیشتر از ضررهایش بود. آن انسجامی‌که در اثر جنگ بین همه قشرهای مردم پیدا شد، و آن معنای روحانی و معنوی که در خود سربازان ارتش و ژاندارمری و سپاه پاسداران به نمایش گذاشته شد، و آن روح تعاونی که در همه ملت از زن و مرد در سرتاسر کشور تحقق پیدا کرد، به دنیا فهماند که این مسئله‌ای که در ایران است، با همه مسائل جداست..6
حماسه هشتم: عزل بنی‌صدر
نخستین انتخابات ریاست جمهوری در تاریخ 5 بهمن 1358 در سراسر کشور برگزار و ابوالحسن بنی‌صدر، وزیر دارایی وقت با بیش از ده میلیون رأی به ریاست جمهوری انتخاب شد. با انتخاب بنی‌صدر به ریاست جمهوری، در مسئله انتخاب نخست وزیر و تشکیل دولت میان رئیس جمهور و مجلس شورای اسلامی اختلاف نظر پدید آمد و با آغاز جنگ، این اختلاف شدت گرفت؛ زیرا در عرصه جنگ، بنی‌صدر در مقام فرماندهی کل قوا، به جنگیدن به شیوه اشکانیان باور داشت؛ یعنی نیروی دشمن به درون مرز کشیده شود و سپس محاصره و نابود گردد. این سیاست، سبب اشغال بخش وسیعی از ایران اسلامی به دست ارتش متجاوز بعث شد و بر اثر عدم ارسال مهمات و نیرو به خط مقدم، نیروهای اسلام به رغم جانفشانیها و حماسهآفرینیهای مثال زدنی، مجبور به عقبنشینی شد.سرانجام، امام خمینی رحمت الله علیه در بیستم خرداد 1360، پس از مشورت با مسئولان کشور، در حکم کوتاهی، ابوالحسن بنی‌صدر را از فرماندهی کل قوا که به نیابت از ولیّ فقیه در اختیار داشت، عزل کرد و در پی آن، مجلس شورای اسلامی، طرح عدم کفایت سیاسی بنی‌صدر را با اکثریت آرا در 31 خرداد آن سال به تصویب رساند.
حماسه نهم: نامه امام به گورباچف
در 11 دی 1367 نامه تاریخی امام‌خمینی رحمت الله علیه خطاب به میخائیل گورباچف، آخرین رئیس‌جمهور شوروی در زمینه مرگ کمونیسم و ضرورت پرهیز روسیه از اتکا به غرب انتشار یافت. این نامه در شرایطی منتشر شد که اتحاد جماهیر شوروی هنوز به عنوان یک مجموعه برقرار بود، جنگ سرد خاتمه نیافته بود، دیوار برلین به عنوان نماد جدایی شرق و غرب فرونریخته بود و حاکمیت کمونیسم بر قانون اساسی شوروی و بر مقدّرات مردم در جمهوریهای این کشور هنوز برقرار بود. با این حال، امام خمینی رحمت الله علیه در نامه عبرت‌آموز خویش به گورباچف، از صدای شکسته شدن استخوانهای مارکسیسم سخن به میان آورد و وی را از روی آوردن به غرب برای حل مشکلات اقتصادی اتحاد جماهیر شوروی برحذر داشت.ادوارد شوارد نادزه، وزیر خارجه وقت شوروی روز هفتم اسفند 1367 پاسخ گورباچف را در حسینیه جماران به اطلاع امام‌خمینی رحمت الله علیه رساند. امام راحل به او فرمود: به گورباچف بگویید: من می‌خواستم جلو شما یک فضای بزرگتر باز کنم. من می‌خواستم دریچه‌ای به دنیای بزرگ، یعنی دنیای بعد از مرگ که دنیای جاوید است را برای آقای گورباچف باز نمایم و محور اصلی پیام من آن بود. امیدوارم بار دیگر ایشان در این زمینه تلاش نمایند.7
حماسه دهم: فتوای تاریخی ارتداد سلمان رشدی
امام خمینی رحمت الله علیه در تاریخ به مثابه رهبری روشنبین، روشنگر و شجاع، فتنه جهان استکبار را در وهن پایه‌های اعتقادی مسلمانان با صدور حکم ارتداد سلمان رشدی، نویسنده کتاب موهن آیات شیطانی به خود آنان بازگرداند. بدین ترتیب، انقلاب اسلامی ایران، ضربه سنگینی بر پیکره غرب وارد کرد و پایه‌های قدرت آن را سست نمود.این کتاب با حمله به پایه‌های اعتقادی و ایمانی مسلمانان و تمسخر مقدسات اسلامی و اهانت به قرآن کریم و حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله قصد داشت با وهن پایه‌های دین و مذهب، زمینه‌های نفوذ انقلاب اسلامی و بازیافت هویت اسلامی را در میان جوامع اسلامی سدّ کند. امام با صدور فتوایی تاریخی، موجی توفنده از امت مسلمان در مصاف با کفر پدید آورد.
پس از اعلام حکم امام مبنی بر ارتداد سلمان رشدی، رسانههای گروهی استعمار به دروغ از قول مسئولان نظام جمهوری اسلامی اعلام کردند اگر نویسنده این کتاب توبه کند، حکم اعدام او لغو میگردد، ولی حضرت امام فرمود:
«سلمان رشدی اگر توبه کند و زاهد زمان هم گردد، بر هر مسلمان واجب است با جان و مال، تمامی همّ خود را به کار گیرد تا او را به درک واصل گرداند».8
پی‌نوشت‌ها:
1. عباسعلی عمید زنجانی، انقلاب اسلامی و ریشه های آن، ص 435.
2. امام خمینی، شئون و اختیارات ولی فقیه (ترجمه مبحث ولایت فقیه از کتاب البیع)، ص20.
3. صحیفه نور، ج20، ص 170.
4. صحیفه امام، ج ،14 صص 118-113.
5. همان، ج9، ص 267.
6. صحیفه نور، ج16، ص 19.
7. صحیفه امام، ج21، صص 301-298.
8. صحیفه نور، ج21، ص87.
/ج
