دوره قاجار بود، قبل از مشروطیت. مردم محله خانی آباد که می دیدند حاج قلی خواربارفروش محله همیشه روی تخت می نشیند، برایش اسم گذاشتند، به او حاج قلی تختی می گفتند. آن زمان کسی حدس هم نمی زد که این اسم بامسمی از محله خانی آباد روزی بیرون رود و نه تنها در ایران که در تمامی جهان بر زبان ها افتد.
اما غلامرضا تختی نوه حاج قلی سال ها بعد چنین موقعیتی پیدا کرد. سال ۱۳۲۹، ۲۰ سال بیشتر نداشت که در مسابقات کشتی ایران به مقام قهرمانی رسید. او این مقام را تا سال ۱۳۳۸ هشت بار از آن خود کرد. او در سال ۱۹۵۱ در مسابقات المپیک شرکت جست و صاحب مدال نقره شد. او با سه تن از هم تیمی هایش اولین کسانی بودند که برای ایران مدال جهانی کسب کردند. پنج سال بعد تختی اولین مدال طلای المپیک برای ایران را کسب کرد. نام او در این سال ها موجب مباهات هر ایرانی با هر گرایش سیاسی بود.
اما عظمت تختی تنها در زور بازوی او نبود. آنچه بیش از همه او را در دل مردم جای داد نه عنوان قهرمانی و پهلوانی که مردانگی و آزادگی و خلقیات انسانی و کریمانه او بود.
شاید همین خصائل بود که او را به سمت دکتر مصدق کشاند. با وجود موقعیت حرفه ای و شهرت جهانی اش که با همسویی با حکومت می توانست آینده او را تضمین کند، به جریان های سیاسی منتقد حاکمیت پیوست و در کنار مردم قرار گرفت. سال ۱۳۴۲ حاکمیت نام تختی را در شورای مرکزی جبهه ملی دید. از همین رو مورد غضب حکومت واقع شد و آنها تلاشی جدی را برای انزوای وی و مانع تراشی برای حضورش در مجامع داخلی و بین المللی و حتی باشگاه ها آغاز کردند.
بعد از کودتای ۲۸ مرداد ۳۲ علیه حکومت ملی مصدق حاکمیت تلاش وسیعی کرد تا این واقعه را به عنوان قیام ملی و نه کودتا قلمداد کند. هر سال به این مناسبت جشن های زیادی در همه شهرها برپا می کردند و چنین وانمود می کردند که مردم حکومت مصدق را ساقط کرده و شاه را برگرداندند. نهضت مقاومت ملی را هم سرکوب کرده و بسیاری از اعضای آن را دستگیر کرده بودند. طرفداری قهرمانی ملی چون تختی از دکتر مصدق و حمایت مردم از وی، پس از همه این تلاش ها نشان می داد مردم آن تبلیغات را نپذیرفته و همچنان به آرمان های خود پایبند بودند. این مساله برای حاکمیت بسیار گران می آمد.
جالب اینکه در کودتای ۳۲ شعبان جعفری و چند تن از نوچه هایش به عنوان پهلوان ورزش باستانی به خیابان ها ریختند و به غارت و تخریب اماکن حامی دولت ملی پرداختند و کودتا را به سرانجام رساندند. با وجود امکاناتی که رژیم در اختیار این ناجوانمرد گذاشته بود و تبلیغات زیاد، هیچ گاه مردم شعبان را به عنوان پهلوان خود نپذیرفتند و همواره جامعه از او گریزان بود.
مردم تهران نقش تختی را در جمع آوری کمک های مردمی و ارسال آنها برای مردم زلزله زده بویین زهرا به چشم دیده بودند، بزرگواری و گذشت او را در روی تشک کشتی به یاد داشتند و نمی توانستند این پهلوان جوانمرد را از خود جدا دانسته و به شرافت و مردانگی او پشت کنند.
از همین رو تختی که نمی توانست همچون گذشته در باشگاه ها حضور یافته و تمرین کند در سال های میانی دهه ۴۰ دیگر نتوانست مدال های طلا را تجدید کند و در مسابقات بدرخشد. اما این عدم موفقیت نه تنها او را از چشم مردم نینداخت بلکه محبوبیت او روز به روز بیشتر می شد. دکتر مصدق در اسفند سال ۱۳۴۵ درگذشت. رژیم که از مشارکت وسیع مردم در تشییع و مراسم درگذشت دکتر وحشت داشت تختی را هم از رفتن به احمدآباد و شرکت در مراسم منع کرد اما تختی به این دستورات گوش نداد و با اعلام اینکه من می روم، شما مرا دستگیر کنید در این مراسم شرکت جست و وفاداری اش را نسبت به نهضت ملی و آرمان های بلندش اثبات کرد.
سال بعد درحالی که یک سال از ازدواج پهلوان می گذشت و فرزندش بابک تازه به دنیا آمده بود، در ۱۸ دی ماه ۱۳۴۶ روزنامه ها اعلام کردند روز گذشته غلامرضا تختی در هتلی در تهران دست به خودکشی زده است.
بدبینی نسبت به حاکمیت موجب شد کمتر کسی شایعه خودکشی تختی را بپذیرد. همه جا گفته می شد حاکمیت این پهلوان مردمی را کشته و در هتل صحنه سازی کرده که مردم را بفریبد. مجله فکاهی توفیق خبر درگذشت تختی را چنین انعکاس داد: تختی را خودکشی کردند!
به رغم فشارها و ترفندهای ماموران امنیتی، مردم از همه جا هجوم آورده و تشییع جنازه باشکوهی از پهلوان آزاده خویش به عمل آوردند. جنازه مرحوم تختی در ابن بابویه شهرری به خاک سپرده شد.
گفته شده است پس از شنیدن خبر مرگ تختی، مردم همه شهرهای ایران به شدت متاثر شدند و حتی در نقاط مختلف کسانی به این دلیل دست به خودکشی زدند. در کرمانشاه قصابی به این کار مبادرت کرده بود. پس از مرگ او مردم روی شیشه مغازه اش خواندند که با خط درشت نوشته بود: «جهان بی جهان پهلوان ماندنی نیست». به راستی که آنچه ماندنی و پایدار است جز راستی و درستی نیست.
منبع مقاله:
روزنامه شرق
اما غلامرضا تختی نوه حاج قلی سال ها بعد چنین موقعیتی پیدا کرد. سال ۱۳۲۹، ۲۰ سال بیشتر نداشت که در مسابقات کشتی ایران به مقام قهرمانی رسید. او این مقام را تا سال ۱۳۳۸ هشت بار از آن خود کرد. او در سال ۱۹۵۱ در مسابقات المپیک شرکت جست و صاحب مدال نقره شد. او با سه تن از هم تیمی هایش اولین کسانی بودند که برای ایران مدال جهانی کسب کردند. پنج سال بعد تختی اولین مدال طلای المپیک برای ایران را کسب کرد. نام او در این سال ها موجب مباهات هر ایرانی با هر گرایش سیاسی بود.
اما عظمت تختی تنها در زور بازوی او نبود. آنچه بیش از همه او را در دل مردم جای داد نه عنوان قهرمانی و پهلوانی که مردانگی و آزادگی و خلقیات انسانی و کریمانه او بود.
شاید همین خصائل بود که او را به سمت دکتر مصدق کشاند. با وجود موقعیت حرفه ای و شهرت جهانی اش که با همسویی با حکومت می توانست آینده او را تضمین کند، به جریان های سیاسی منتقد حاکمیت پیوست و در کنار مردم قرار گرفت. سال ۱۳۴۲ حاکمیت نام تختی را در شورای مرکزی جبهه ملی دید. از همین رو مورد غضب حکومت واقع شد و آنها تلاشی جدی را برای انزوای وی و مانع تراشی برای حضورش در مجامع داخلی و بین المللی و حتی باشگاه ها آغاز کردند.
بعد از کودتای ۲۸ مرداد ۳۲ علیه حکومت ملی مصدق حاکمیت تلاش وسیعی کرد تا این واقعه را به عنوان قیام ملی و نه کودتا قلمداد کند. هر سال به این مناسبت جشن های زیادی در همه شهرها برپا می کردند و چنین وانمود می کردند که مردم حکومت مصدق را ساقط کرده و شاه را برگرداندند. نهضت مقاومت ملی را هم سرکوب کرده و بسیاری از اعضای آن را دستگیر کرده بودند. طرفداری قهرمانی ملی چون تختی از دکتر مصدق و حمایت مردم از وی، پس از همه این تلاش ها نشان می داد مردم آن تبلیغات را نپذیرفته و همچنان به آرمان های خود پایبند بودند. این مساله برای حاکمیت بسیار گران می آمد.
جالب اینکه در کودتای ۳۲ شعبان جعفری و چند تن از نوچه هایش به عنوان پهلوان ورزش باستانی به خیابان ها ریختند و به غارت و تخریب اماکن حامی دولت ملی پرداختند و کودتا را به سرانجام رساندند. با وجود امکاناتی که رژیم در اختیار این ناجوانمرد گذاشته بود و تبلیغات زیاد، هیچ گاه مردم شعبان را به عنوان پهلوان خود نپذیرفتند و همواره جامعه از او گریزان بود.
مردم تهران نقش تختی را در جمع آوری کمک های مردمی و ارسال آنها برای مردم زلزله زده بویین زهرا به چشم دیده بودند، بزرگواری و گذشت او را در روی تشک کشتی به یاد داشتند و نمی توانستند این پهلوان جوانمرد را از خود جدا دانسته و به شرافت و مردانگی او پشت کنند.
از همین رو تختی که نمی توانست همچون گذشته در باشگاه ها حضور یافته و تمرین کند در سال های میانی دهه ۴۰ دیگر نتوانست مدال های طلا را تجدید کند و در مسابقات بدرخشد. اما این عدم موفقیت نه تنها او را از چشم مردم نینداخت بلکه محبوبیت او روز به روز بیشتر می شد. دکتر مصدق در اسفند سال ۱۳۴۵ درگذشت. رژیم که از مشارکت وسیع مردم در تشییع و مراسم درگذشت دکتر وحشت داشت تختی را هم از رفتن به احمدآباد و شرکت در مراسم منع کرد اما تختی به این دستورات گوش نداد و با اعلام اینکه من می روم، شما مرا دستگیر کنید در این مراسم شرکت جست و وفاداری اش را نسبت به نهضت ملی و آرمان های بلندش اثبات کرد.
سال بعد درحالی که یک سال از ازدواج پهلوان می گذشت و فرزندش بابک تازه به دنیا آمده بود، در ۱۸ دی ماه ۱۳۴۶ روزنامه ها اعلام کردند روز گذشته غلامرضا تختی در هتلی در تهران دست به خودکشی زده است.
بدبینی نسبت به حاکمیت موجب شد کمتر کسی شایعه خودکشی تختی را بپذیرد. همه جا گفته می شد حاکمیت این پهلوان مردمی را کشته و در هتل صحنه سازی کرده که مردم را بفریبد. مجله فکاهی توفیق خبر درگذشت تختی را چنین انعکاس داد: تختی را خودکشی کردند!
به رغم فشارها و ترفندهای ماموران امنیتی، مردم از همه جا هجوم آورده و تشییع جنازه باشکوهی از پهلوان آزاده خویش به عمل آوردند. جنازه مرحوم تختی در ابن بابویه شهرری به خاک سپرده شد.
گفته شده است پس از شنیدن خبر مرگ تختی، مردم همه شهرهای ایران به شدت متاثر شدند و حتی در نقاط مختلف کسانی به این دلیل دست به خودکشی زدند. در کرمانشاه قصابی به این کار مبادرت کرده بود. پس از مرگ او مردم روی شیشه مغازه اش خواندند که با خط درشت نوشته بود: «جهان بی جهان پهلوان ماندنی نیست». به راستی که آنچه ماندنی و پایدار است جز راستی و درستی نیست.
منبع مقاله:
روزنامه شرق
/م
