نویسنده: دکتر فرهاد شاملو
آیا نوزادان به صورت ذاتی با یکدیگر تفاوت دارند؟
کودکان به طور کلی از نظر خلق و خو و رفتار و عواطف با یکدیگر تفاوت هایی دارند. بخشی از این تفاوت ها ناشی از نحوه ی تربیت و پرورش، تأثیر محیط و اتفاقاتی است که برای آن ها رخ می دهد. ولی بخش دیگر به سبب تفاوت هایی است که به صورت ذاتی در بدو تولد بین آنان وجود دارد.به طور ذاتی و سرشتی، هر کودک خصوصیاتی دارد که به آن مزاج کودک می گویند. مادران ممکن است این اختلاف را حتی در دوران حاملگی هم حس کنند.
بعضی از مادران حامله اظهار می دارند که جنین هیچ وقت اجازه ی استراحت را به ایشان نمی دهد و مثل یک فوتبالیست در شکم شان می دود و محکم لگد می زند و برعکس، برخی از مادران از آرامش جنین خود حکایت می کنند.
بعضی از نوزادان از بدو تولد هیجانی ترند، بیش تر گریه می کنند و نیاز به جلب توجه بیشتری دارند. خواب و خوراک و اعمال دفعی آن ها نیز تابع آهنگ ثابتی نیست. مادر چنین نوزادی باید همواره مراقب و گوش به زنگ باشد و به او توجه داشته باشد؛ به طوری که ممکن است اظهار کند: این نوزاد هیچ وقت از توجه من راضی نمی شود. چنین نوزادی می تواند مادر را هم خسته و عصبی کند.
مزاج کودکان از جنبه های مختلف با هم متفاوت است که به طور خلاصه توضیح می دهیم:
الف-فعالیت بعضی از بچه ها بیش تر است، برخی پرتحرک تر و واکنشی ترند و بعضی دیگر آرام تر و کم تحرک ترند.
ب-آهنگ نیازهای کودکان در زمینه های مختلف مثل گرسنگی، اجابت مزاج، خواب و بیداری با یکدیگر متفاوت است. دفعات نیاز به شیر در طول شبانه روز، دفعات اجابت مزاج و ساعات موردنیاز برای خواب، در کودکان یکسان نیست. علاوه بر آن، در بعضی از کودکان این آهنگ ها از الگوی ثابتی پیروی نمی کند و در بعضی دیگر منظم است.
ج-برخی کودکان اجتماعی ترند، تمایل زیادی به جمع دارند و به عوامل محیطی مثل غذا، افراد یا اسباب بازی ها تمایل بیشتری نشان می دهند. اما برخی دیگر در خود فرورفته تر و آرام ترند.
د- گروهی از کودکان به سرعت با شرایط جدید سازگاری پیدا می کنند، به افراد، اشیا و محیط های نو عادت می کنند و بی تابی نمی کنند. ولی گروهی دیگر به تغییرات حساسند، واکنش منفی نشان می دهند و مدتی طول می کشد تا با وضعیت های جدید کنار بیایند.
هـ - میزان انرژی کودکان با هم تفاوت دارد و خلقیات مختلفی هم در آنان دیده می شود؛ گروهی شادترند و بعضی ها عبوسند.
و-بعضی کودکان بسیار حساسند و به کوچک ترین محرکی واکنش نشان می دهند و تقلا می کنند یا می گریند. ولی بعضی ها بی خیال ترند و فقط به محرک های شدید عکس العمل خاصی نشان می دهند. از این رو بعضی از نوزادان را به راحتی می توان استحمام کرد یا پوشک و لباس شان را عوض کرد. ولی بعضی دیگر شدیداً عناد می ورزند و لگد می زنند. عکس العمل کودکان نسبت به سروصدا نیز با هم تفاوت دارد.
ز-گروهی از نوزادان حالتی دوستانه دارند، زود صمیمی می شوند و گروهی دیگر حالت تدافعی به خود می گیرند و لذتی از جمع نمی برند؛ بلکه رفتاری غیردوستانه در پیش می گیرند و زود گریه می کنند. بعضی ها بغلی اند و برخی خود را سفت می کنند و تاب برمی دارند.
ج-بعضی ها حواس پرتند، هر عامل کوچکی حواس آن ها را پرت کرده و از کارشان بازمی دارد. ولی بعضی ها وقتی به کاری مشغولند، با دقت آن را تا پایان ادامه می دهند.
لازم به ذکر است که این تفاوت ها جدا از نحوه ی تربیت به طور ذاتی از بدو تولد وجود دارد و تا سنین بالا هم ممکن است باقی بماند. البته محیط و تربیت می تواند تغییراتی در آن ها ایجاد کند.
منبع مقاله :
شاملو، فرهاد(1388)، زندگی روانی کودک تا یک سالگی (کودک شیرخوار خود را بشناسیم)، تهران: نشر قطره، چاپ اول
