چه چیزی باعث یخ زدگی مغز می‌شود؟

چه کسی می‌تواند تصور کند که زیاده‌روی در خوردن یک بستنی خوش مزه، می‌تواند او را برای چند لحظه به طور کامل ناک ‌اوت کند. همه‌ی ما چندین بار حالت بی‌حسی مغز را تجربه کرده‌ایم.
حال به نظر شما بهترین وضعیت در مورد فصل تابستان چیست؟ ممکن است بگویید برای شخص بنده، آسمان آبی صاف، شب‌های بلند دل پذیر وفریزری که پر ازبستنی آلاسکا باشد. این خوش مزه‌های میوه‌ای در یک روز گرم تابستان نجات‌ بخش هستند. می‌دانید چه چیزی بسیار لذت بخش است؟ بله درست است مسابقات بستنی یخی! یعنی رقابتی که درآن فرد درمدت یک دقیقه بتواند بیشترین مقدار بستنی را بخورد. فراموش کردن آن خاطرات نه تنها از بعد سرگرم کنندگی آنها بلکه از نظر تجربه‌ی دو باره‌ی بی حسی مغز واقعاٌ سخت است.
بله درست حدس زده‌اید؛ منظور ما یخ زدگی مغز یا همان سر درد ناشی از بستنی است. حسی که هنوزدر نظر ما مانند مزه‌ی آن بستنی یخی که باعث و بانی آن سر درد بود تازه است. این پدیده‌ی عجیب و غریب چیست که تقریباٌ هر کسی آن را تجربه کرده و به قدری کوتاه است که نمی‌توان علت آن را یافت؟
قبل از پرداختن به علت واقعی این پدیده به ذکر یک مقدمه‌ی علمی درباره‌ی آن می‌پردازیم. یخ زدگی مغز (بروز ناگهانی سر درد شدید، هنگامی که ماده سردی (مثل بستنی) با اعصاب موجود در سقف دهان تماس یابد و عروق خونی جلوی سر را متورم کند، و در اصطلاح تیر کشیدن مغز می گویند)، نورالژی گره عصبی اسفنوپالاتین یا درد عصبی گانگلیون اسفنو پالاتین نامیده می‌شود، به عبارت ساده تر سر دردی است که گاهی اوقات در پی مصرف مواد سرد به صورت شتاب زده اتفاق می‌افتد.

علل سر درد‌های ناشی از یخ زدگی مغز

وقتی غذا یا نوشیدنی سردی را می‌خوریم دچار یخ زدگی مغزمی شویم، مشکلی که تا حدودی درباره‌ی آن می‌دانیم. ولی مسبب واقعی آن چیست؟ وچرا این اتفاق همیشه و پس از هر بار مصرف خوراکی‌های سرد نمی‌افتد؟ پاسخ‌ به این سوال چنین است.
یخ زدگی مغز زمانی اتفاق می‌افتد که مواد سرد با سقف دهان که کام نامیده می‌شود تماس پیدا می‌کند. زمانی که مواد سرد را با سرعت می‌بلعیم یا در حالی که با سقف دهان در تماس هستند به عمد نگه می‌داریم این پدیده اتفاق می‌افتد.
مواد سرد موی رگ‌ها را منجمد می‌کنند و باعث می‌شوند عروق خونی برای حفظ دمای بدن به صورت ناگهانی منقبض شوند.
به محض بلعیدن مواد، کام شروع به گرم شدن کرده ومنجر به گشاد شدن عروق می شود. تورم سریع رگ های خونی باعث درد و یخ زدن مغز می شود.
وقتی چنین واکنش‌های متضادی با توالی سریع اتفاق می‌افتند، گیرنده‌های درد را فعال وباعث آزاد شدن پروستا گلاندین‌ها می‌شوند.
عصب حامل گیرنده‌های درد به مغز، عصب سه قلو نام دارد.
عصب سه قلو همان عصبی است که درد را در ناحیه‌ی صورت تشخیص می‌دهد.
به این ترتیب مغز چنین تصور می‌کند که درد حاصله از پیشانی است نه از دهان.
بنا بر این محل واقعی درد متفاوت از جایی است که مغز تصور می‌کند واین درد ارجاعی نامیده می‌شود (گاهی درد در قسمتی از بدن احساس می شود که به مقدار قابل توجهی دور تر از بافت مسبب آن است؛ از این درد، تحت عنوان درد ارجاعی یاد می شود).

جلو گیری از سر دردهای ناشی از یخ زدگی مغز

از آن جا که صرف نظر کردن از غذاها و نوشیدنی‌های خنک آشکارا غیر ممکن است لازم است چگونگی جلو گیری از یخ زدگی مغز را بیاموزیم. پس توصیه‌های زیر را بخوانید تا آگاه شوید.
احساس سرد – گرم شدن درکام باعث یخ زدگی مغز می‌شود. از بلعیدن مواد سرد خود داری کنید.
هنگام خوردن وآشامیدن مواد غذایی را برای مدتی روی زبان خود نگه دارید تا گرم شوند. با این کار از وارد شدن شوک به کام جلوگیری می‌شود.
بگذارید زبان طعم لذیذ غذا یا نوشیدنی را حس کند. بلعیدن غذا با عجله هیچ لذتی ندارد و همین بلع شتاب زده است که باعث یخ زدگی مغز می‌شود
تنها زمانی که احساس می‌کنید در معرض خطر هستید و ناچار به خوردن غذا با شتاب هستید، زبان خود را لوله کنید تا قسمت زیر آن با سقف دهان تماس پیدا کند. زبان خود را به کام فشار دهید و چند ثانیه نگه دارید تا کام گرم شود.
حتی می‌توانید سقف دهان خود را با انگشت شست فشار دهید وتا زمانی که این حس فرو کش کند نگه دارید.
شاید فکر کنید این حس تا ابد ادامه دارد در صورتی که بیش از چند دقیقه طول نمی‌کشد و گذرا است بنا بر این صبر داشته باشید.
نوشیدن مایعات گرم تاحدی می‌تواند از شدت آن بکاهد، ولی در عین حال حس را نیز از بین می‌برد.
دسرهای خنک بدون در نظر گرفتن شرایط آب و هوایی کاملاٌ خوشایند هستند. جای تعجب نیست با عشقی که اکثر مردم به این مواد لذت بخش دارند آنها را با در نظر گرفتن عواقب دردناکشان در یک چشم به هم زدن ببلعند.