تألیف و ترجمه: حمید وثیق زاده انصاری
منبع :راسخون
منبع :راسخون
اختلال کیسه‌ی صفرا به مختل شدن کار کرد طبیعی این عضو از بدن اطلاق می‌گردد. برای کسب اطلاعات بیشتر در باره‌ی این موضوع به خواندن این مطلب ادامه دهید.
کیسه‌ی صفرا یک اندام گلابی شکل است که درست در زیر کبد قرار دارد. کار کرد اصلی این عضو از بدن ذخیره سازی زردابی است که توسط کبد ترشح می‌گردد. زرداب در کیسه‌ی صفرا تجمع یافته و ذخیره می‌شود و سپس به دوازدهه یا روده‌ی کوچک منتقل می‌شود. زرداب یک مایع زرد مایل به سبز است که اساساً هضم چربی‌ها را تسهیل می‌نماید. هر گونه اختلال و بیماری مرتبط با کیسه‌ی صفرا می‌تواند کار کرد این عضو را تحت تأثیر قرار داده و در نتیجه باعث اختلال در عمل کرد کیسه‌ی صفرا شود. این اختلال در کار کرد می‌تواند انتقال طبیعی زرداب را مختل ساخته و در فرآیند گوارش اختلال ایجاد نماید.
سوء کار کرد کیسه‌ی صفرا یا آماس مزمن کیسه‌ی صفرا باعث ایجاد سنگ در کیسه‌ی صفرا و التهاب این عضو از بدن می‌شود. آماس مزمن کیسه صفرا باعث التهاب و زخم شدن کیسه‌ی صفرا می‌شود و در نتیجه این عضو ممکن است سفت و انعطاف ناپذیر گردد. زرداب عموماً حاوی نمک زرداب، بیلی روبین، مواد شیمیایی الکترو لیته، آب و کلسترول می‌باشد. سنگ کیسه‌ی صفرا عمدتاً از اجزای زرداب شکل می‌گیرد. اکثر این سنگ‌ها از کلسترول یا بیلی روبین ساخته شده‌اند. گاهی اوقات این سنگ‌ها ممکن است در مجراهای زرداب جای گیرند و در نتیجه جریان زرداب در درون این مجراها مسدود می‌شود. انسداد مکرر و کامل مجرای زرداب به خاطر وجود سنگ صفرا می‌تواند باعث رسوب مواد شده و در نتیجه مشکل وخیم‌تر می‌شود.
استفراغ نیز یکی از شایع‌ترین علائم اختلال در کار کرد کیسه‌ی صفرا محسوب می‌شود. ناراحتی شکمی، نفخ، آروغ، و استفراغ معمولاً به دنبال وعده‌های غذایی سنگین مشاهده می‌شوند. به علاوه، مشاهده شده است که اسهال مزمن نیز با اختلال در کار کرد کیسه‌ی صفرا در ارتباط است. اگر سنگ‌های کیسه‌ی صفرا در مجرای زرداب گیر کنند مقدار زیادی زرداب در بدن ذخیره می‌شود و در نتیجه سطح بیلی روبین خون افزایش می‌یابد. این امر باعث تب و یرقان همراه با درد شکمی، حالت تهوع، و استفراغ می‌شود. این علائم می‌توانند نشانگر عوارضی جدی‌تر هم چون کلانژیت یا عفونت مجرای زرداب باشند. افرادی که به این وضعیت دچار شده‌اند ممکن است به تدریج نسبت به غذاهای چرب تحمل خود را از دست داده و پس از صرف غذاهای چرب به ناراحتی و درد شکم مبتلا شوند. با این حال، برخی از علائم هم چون گاز معده، استفراغ، نفخ و درد شکمی را می‌توان علائم مبهم نامید، زیرا این علائم می‌توانند علامت بسیاری دیگر از بیماری‌ها و اختلالات نیز باشند.
درمان اختلال در کار کرد کیسه‌ی صفرا به میزان زیادی به سن، وضعیت سلامت، و پرونده‌ی پزشکی بیمار بستگی دارد. معمولاً جهت از بین بردن سنگ‌ها داروهای خوراکی تجویز می‌شوند و داروهایی نیز جهت جلو گیری از ایجاد سنگ صفرا تجویز می‌شوند. اما این گزینه‌ی درمانی موفقیت چندانی از خود نشان نداده است. اگر سنگ‌های صفرا منجر به آماس و عفونت این عضو از بدن شوند در آن صورت می‌توان با استفاده از آنتی بیوتیک‌ها دردهای مربوطه را تسکین داد. با این حال، در بسیاری از موارد جراحی کیسه‌ی صفرا یا برداشتن کیسه‌ی صفرا از طریق عمل جراحی تنها گزینه‌ی درمانی مؤثر می‌باشد. این امر معمولاً با استفاده از شیوه‌ی جراحی لاپاراسکوپی انجام می‌گیرد.
آن چه باعث بروز بیماری‌های مربوط به کیسه‌ی صفرا و ایجاد سنگ صفرا می‌شود دقیقاً مشخص نیست. اما مشخص گردیده است که کم بودهای تغذیه‌ای و مصرف غذاهای نا سالم و چرب خطر ایجاد سنگ صفرا و اختلال در کار کرد کیسه‌ی صفرا را افزایش می‌دهند. بنا بر این، برای کسانی که از مشکلات مربوط به کیسه‌ی صفرا رنج می‌برند یک رژیم غذایی کم چرب و سرشار از میوه‌ها و سبزیجات دارای فیبر فراوان معمولاً توصیه می‌شود. چاقی، دیابت، اعتیاد به الکل، و استعمال دخانیات از جمله فاکتورهای مهمی هستند که خطر ابتلا به مشکلات معمول مرتبط با کیسه‌ی صفرا را افزایش می‌دهند.
کیسه‌ی صفرا یک اندام گلابی شکل است که درست در زیر کبد قرار دارد. کار کرد اصلی این عضو از بدن ذخیره سازی زردابی است که توسط کبد ترشح می‌گردد. زرداب در کیسه‌ی صفرا تجمع یافته و ذخیره می‌شود و سپس به دوازدهه یا روده‌ی کوچک منتقل می‌شود. زرداب یک مایع زرد مایل به سبز است که اساساً هضم چربی‌ها را تسهیل می‌نماید. هر گونه اختلال و بیماری مرتبط با کیسه‌ی صفرا می‌تواند کار کرد این عضو را تحت تأثیر قرار داده و در نتیجه باعث اختلال در عمل کرد کیسه‌ی صفرا شود. این اختلال در کار کرد می‌تواند انتقال طبیعی زرداب را مختل ساخته و در فرآیند گوارش اختلال ایجاد نماید.
علائم
اختلال در کار کرد کیسه‌ی صفرا عموماً مشکلات معدی و روده‌ای را به دنبال دارد. بنا بر این، دردهای شکمی، استفراغ، حالت تهوع، نفخ، گاز معده، اسهال و غیره شایع‌ترین علائم بیماری‌های کیسه‌ی صفرا می‌باشند. دردهای شکمی معمولاً قسمت میانی یا بالایی سمت راست شکم را تحت تأثیر قرار می‌دهند. فرد در قسمت بالای سمت راست معده درد شدیدی احساس می‌کند و این درد می‌تواند به سمت قسمت بالای کمر نیز سرایت نماید. این درد می‌تواند کاملاً شدید بوده و چند ساعت تا چند روز ادامه داشته باشد. دردهای شکمی دارای چنین شرایطی ظاهراً از یک الگوی خاص تبعیت می‌کنند، زیرا معمولاً در یک زمان مشخص رخ می‌دهند.استفراغ نیز یکی از شایع‌ترین علائم اختلال در کار کرد کیسه‌ی صفرا محسوب می‌شود. ناراحتی شکمی، نفخ، آروغ، و استفراغ معمولاً به دنبال وعده‌های غذایی سنگین مشاهده می‌شوند. به علاوه، مشاهده شده است که اسهال مزمن نیز با اختلال در کار کرد کیسه‌ی صفرا در ارتباط است. اگر سنگ‌های کیسه‌ی صفرا در مجرای زرداب گیر کنند مقدار زیادی زرداب در بدن ذخیره می‌شود و در نتیجه سطح بیلی روبین خون افزایش می‌یابد. این امر باعث تب و یرقان همراه با درد شکمی، حالت تهوع، و استفراغ می‌شود. این علائم می‌توانند نشانگر عوارضی جدی‌تر هم چون کلانژیت یا عفونت مجرای زرداب باشند. افرادی که به این وضعیت دچار شده‌اند ممکن است به تدریج نسبت به غذاهای چرب تحمل خود را از دست داده و پس از صرف غذاهای چرب به ناراحتی و درد شکم مبتلا شوند. با این حال، برخی از علائم هم چون گاز معده، استفراغ، نفخ و درد شکمی را می‌توان علائم مبهم نامید، زیرا این علائم می‌توانند علامت بسیاری دیگر از بیماری‌ها و اختلالات نیز باشند.
تشخیص و درمان
جهت کشف بیماری‌های مرتبط با کیسه‌ی صفرا چند آزمایش تشخیصی هم چون اولترا سوند، سونوگرافی، تومو گرافی کامپیوتری یا سی تی اسکن، و هپاتو بیلیاری سنتی‌گرافی باید انجام گیرند. کلانژیو گرافی را نیز می‌توان جهت معاینه‌ی مجرای زرداب اجرا نمود. کلانژیو گرافی آندوسکوپیک عقب‌گرد یا ERCP نیز یک آزمایش دیگر است که جهت تشخیص مشکلات مربوط با کبد، کیسه‌ی صفرا، و مجرای زرداب انجام می‌گیرد.درمان اختلال در کار کرد کیسه‌ی صفرا به میزان زیادی به سن، وضعیت سلامت، و پرونده‌ی پزشکی بیمار بستگی دارد. معمولاً جهت از بین بردن سنگ‌ها داروهای خوراکی تجویز می‌شوند و داروهایی نیز جهت جلو گیری از ایجاد سنگ صفرا تجویز می‌شوند. اما این گزینه‌ی درمانی موفقیت چندانی از خود نشان نداده است. اگر سنگ‌های صفرا منجر به آماس و عفونت این عضو از بدن شوند در آن صورت می‌توان با استفاده از آنتی بیوتیک‌ها دردهای مربوطه را تسکین داد. با این حال، در بسیاری از موارد جراحی کیسه‌ی صفرا یا برداشتن کیسه‌ی صفرا از طریق عمل جراحی تنها گزینه‌ی درمانی مؤثر می‌باشد. این امر معمولاً با استفاده از شیوه‌ی جراحی لاپاراسکوپی انجام می‌گیرد.
آن چه باعث بروز بیماری‌های مربوط به کیسه‌ی صفرا و ایجاد سنگ صفرا می‌شود دقیقاً مشخص نیست. اما مشخص گردیده است که کم بودهای تغذیه‌ای و مصرف غذاهای نا سالم و چرب خطر ایجاد سنگ صفرا و اختلال در کار کرد کیسه‌ی صفرا را افزایش می‌دهند. بنا بر این، برای کسانی که از مشکلات مربوط به کیسه‌ی صفرا رنج می‌برند یک رژیم غذایی کم چرب و سرشار از میوه‌ها و سبزیجات دارای فیبر فراوان معمولاً توصیه می‌شود. چاقی، دیابت، اعتیاد به الکل، و استعمال دخانیات از جمله فاکتورهای مهمی هستند که خطر ابتلا به مشکلات معمول مرتبط با کیسه‌ی صفرا را افزایش می‌دهند.
