تغذيه يک رفتار دو جانبه بين مادر و کودک است. اگر مادري نتواند رفتاري مناسب در امر تغذيه ي فرزند داشته باشد، اين امر قدر مسلم به سوء رفتار خوردن از جانب طفل منجر خواهد گرديد. براي پيشگيري از مشکلات تغذيه اي، رعايت اين نکات از طرف مادر ضروري است:
1- شيرخواران تا 2 سالگي از پستان مادر تغذيه شوند.
2- در موقع شيردهي، مادر و کودک در وضعيت راحت قرار گيرند.
3- مادر بايد در زمان شيردهي از آرامش لازم برخوردار باشد.
4- مادر در تغذيه ي کودک عجله نکرده و صبور باشد.
5- بهتر است مادر کودک را بغل کند به وي شير دهد و حين شير دادن تماس چشمي با فرزند داشته باشد و گاه گاهي او را نوازش کند. اين گونه رفتارها باعث مي شود که نيازهاي دهاني کودک ( که از نيازهاي اساسي سال اول رشد مي باشد ) ارضا شود و کودک محبت کافي را دريافت نمايد.
6- بهتر است مادر در حالت عصبانيت، اضطراب و ترس شديد و يا نگراني حاد به کودک شير ندهد.
7- لازم است مادر زمان هاي شيردهي را تا حدودي بر اساس وضعيت خلق و خوي نوزاد تنظيم نمايد؛ بعضي از بچه ها با فواصل کم تر و بعضي با فواصل بيش تراحساس گرسنگي مي کنند.
8- به تدريج با رشد کودک بهتر است دفعات شيردهي منظم تر گردد.
9- تغذيه ي غير از شير را مي توان از اواخر سال اول با مايعات شيرين شروع نمود. در اواخر سال دوم، تغذيه با خوراکي هاي غير از شير مادر به تدريج جايگزين شير مادر مي گردد. به هر حال در سال سوم و سال هاي بعد هم کودک به شير ( غير از شير مادر ) نياز دارد و بايد آن را جزء اصلي رژيم غذايي کودک قرار داد. شايد در انتهاي سال دوم لازم باشد براي مدتي از طريق بطري به کودک شير داده شود.
10- انتخاب نوع غذا بر حسب رنگ، بو و طعم تا حد ممکن بر اساس ذائقه ي کودک باشد.
11- اصرار بيش از حد به خوردن غذاهاي خاص لزومي ندارد. بچه ها علاوه بر وعده هاي اصلي غذايي، نياز به غذاهاي ميان وعده هم دارند. تنوع در غذا بايد به تدريج ايجاد گردد و حتماً ذائقه ي کودکان مدنظر قرار گيرد.
12- از ابتدا مي توانيم کودکان را به غذاهاي سالم عادت بدهيم. بنابراين رژيم هاي غذايي خانواده ( چه در منزل و چه در مسافرت ) بايد از بين غذاهاي سالم انتخاب شوند و از مصرف بيش از حد غذاهاي آماده ( Fast Food ) در منزل اجتناب کنيم. تنقلات مضر را کم تر به منزل آوريم و در هر شرايطي از مغزها و تنقلات مفيد استفاده کنيم. از نوشابه هاي گازدار، پفک، چيپس، بستني ها و مواد رنگي غذايي کم تر استفاده شود.
13- بعضي از والدين نگراني بيش از حدي در خصوص کسب انرژي لازم غذايي توسط فرزند شان دارند، لذا غذاهايي که به نظر خودشان مملو از انرژي هستند را تهيه مي کنند و اصرار دارند که فرزندشان آن غذاها را به قدر کافي بخورد؛ در صورتي که ممکن است آن غذاها از نظر ظاهر، شکل، رنگ يا طعم مقبول کودک نباشند و کودک از خوردن آن ها امتناع کند و اين مسئله منجر به کشمکش بين مادر و فرزند گردد. در صورتي که اغلب مادران مي توانند به تدريج ذائقه ي فرزندشان را تشخيص دهند و مطمئن باشند که اگر بچه ها از نظر جسمي سالم باشند انرژي کافي را از غذاها کسب خواهند کرد. لذا بايد در تهيه و طبخ غذا ذائقه ي بچه ها را در نظر داشته باشند. غذاهاي حاوي انرژي و ويتامين و پروتئين براي کودکان بسيار زيادند و فقط منحصر به غذاهاي چرب و پرگوشت نمي باشند. ممکن است بعضي از کودکان به يکي دو نوع غذا علاقه ي بيش تري نشان دهند در صورتي که از نظر مادر ممکن است آن غذاها مناسب تغذيه و رشد کودک نباشند. به هر حال بهتر است غذاهاي مورد علاقه ي کودکان را در برنامه ي غذايي هفتگي قرار دهيم. ميوه ( يا آب ميوه ) و سبزيجات ( از جمله خيار، گوجه فرنگي و... خام يا پخته )، علاوه بر شير بايد در سبد غذايي خانواده جايگاه اصلي را داشته باشند.
14- تقريباً بين 1 تا 2 سالگي که دوره ي اصلي رشد استقلال کودکان است، بسياري از بچه ها دوست دارند خودشان قاشق دست بگيرند و خودشان غذا بخورند. با توجه به اين که هنوز کودکان به آن مرحله از رشد نرسيده اند که بتوانند خودشان غذا بخورند، بهتر است کودک را سر سفره يا ميز بنشانيم و با بستن پيشبند يا ظرف مخصوص غذا با يک قاشق جلوي او بگذاريم تا مشغول بازي با غذا شود و در ضمن بازي، مادر وي را تغذيه کند. ممانعت و مقاومت در مقابل چنين رفتارهايي باعث بروز مشکلاتي در امر تغذيه ي کودکان مي شود و آن ها را وابسته بار مي آورد و چه بسا که منجر به امتناع آنان از غذا خوردن گردد.
15- بايد کودکان را عادت بدهيم که در زمان وعده هاي اصلي غذايي، سر سفره يا ميز بنشينند و غذايي را که دوست دارند براي خود انتخاب کنند و بخورند. از اين رو ضروري است که تمام اعضاي خانواده سر ميز يا سفره حضور داشته باشند و در طي مدت غذا خوردن، بزرگ تر ها از تماشاي تلويزيون، پاسخ دادن به تلفن و مطالعه ي روزنامه و کتاب خودداري نمايند. به هر صورت عادت به نظم در غذا خوردن و سر سفره کنار اعضاي خانواده نشستن، بسيار مهم تر از نوع غذايي است که کودک مي خورد. بعضي از مادرها قاشق به دست دور اتاق دنبال فرزندشان مي دوند که او را تغذيه کنند، اين بدترين نوع تغذيه کردن کودکان است. کودک حق دارد تا وقتي سفره پهن است سر سفره بنشيند و غذا بخورد ولي وقتي سفره جمع شد حداقل تا مدتي حق غذا خوردن ندارد. البته ميان وعده هاي غذايي براي کودکان نبايد فراموش شود.
منبع مقاله :
عطاري، عباس؛ (1387)، اختلالات تغذيه اي (مشکلات رفتاري تغذيه در کودکان)، تهران: نشر قطره، چاپ اول
/ج
