مراحل تقسیم میتوزی (تقسیم غیرمستقیم هسته سلول)

اگر شما به دانستن چگونگی مکانیسم تقسیم سلولی درون بدن انسان علاقه‌مند هستید، به مقاله زیر مراجعه نمایید. در این مقاله فرآیند میتوز و مراحل آن به طور مفصل مورد بحث قرار گرفته است.
تقسیم میتوز «نوعی از تقسیم سلولی است که توسط آن یک سلول به گونه‌ای تقسیم می‌شود که دو «سلول دختر»‌ی که از نظر ژنتیکی یکسانند را به وجود می‌آورد. این شیوه‌ای است که از طریق آن بدن، هم برای رشد و هم باز سازی سلولهای تحلیل رفته و آسیب دیده در سراسر بدن، سلول‌های جدیدی تولید می‌کند، که این نوع تقسیم بر خلاف «تولید مثل جنسی است».
تقسیم میتوز در تمام سلول‌های سوماتیک (جسمی) رخ می‌دهد، به این معنی که این تقسیم به سلولهای بدن مربوط است و آن دسته از سلولهای بخشهای تولید مثل یعنی گامت (سلول جنسی) را در بر نمی‌گیرد. این فرآیند فیزیکی پیچیده تا اندازه‌ی زیادی قابل کنترل می‌باشد. روند این فرآیند به مراحلی تقسیم می‌شود، که تعادل میان پایان یک مرحله و آغاز مرحله‌ی بعدی برقرار است. این مرحله به اینترفاز، پروفاز، پرومتافاز، متافاز، آنافاز و تلوفاز دسته بندی می‌شود. در تمام این مراحل، جفت کروموزوم جمع و آمیخته شده و خود را به رشته‌هایی که حامل کروماتیدهای خواهری هستند، به جهتهای مخالف سلول متصل می‌سازند. پس از آن طی فرایند سیتوکینز (تقسیم درون سلولی) تقسیم سلولی را با تقسیم غشای سلول به پایان می‌رساند به گونه‌ای که دو سلول دختر یکسان بتواند ساخته شود.

◀فرایند تقسیم میتوز ▶

اینترفاز

اینترفاز، هم چنین منتسب به «اینترکینز»، به طور کلی به عنوان بخشی از تقسیم میتوزی در نظر گرفته نمی‌شود، اما در چرخه‌ی سلولی مرحله‌ای ضروری به شمار می‌رود که در آن سلول وارد یک مرحله از رشد می‌شود؛ که این مرحله [اینترفاز] در 90% چرخه‌ی سلولی اتفاق می‌افتد. در طول این دوره، سلول وارد فرایند تقسیم نمی‌شود، لیکن تمام فعالیتهای ضروری متابولیکی را انجام می‌دهد؛ از جمله خواندن DNA (دئوکسی ریبونوکلئیک اسید) که جهت ایجاد یک نسخه از سلول پدر و مادر در طول تقسیم میتوز لازم می‌باشد. مجدداً اینترفاز به سه مرحله طبقه بندی می‌شود:
مرحله‌ی G1 :G1 و یا Gap1 (مرحله‌ی وقفه‌ی 1) اولین وقفه‌ی چرخه تقسیم سلولی بوده و فاصله‌ای است معین که قبل از سنتز DNA ایجاد شده و حجم سلول افزایش می‌یابد به این دلیل که این کار برای تقسیم سلولی لازم است.
مرحله‌ی S: مرحله‌ی سنتز یا S به دنبال مرحله‌ی G1 می‌آید و شکل گیری DNA را به انجام می‌رساند.
مرحله‌ی G2 : مرحله‌ی وقفه‌ی دوم است که پیش از مرحله‌ی پروفاز بوده و بعد از ادغام DNA است. سلول در این قسمت بزرگتر شده و اندامکهایی را اضافه می‌کند.

پروفاز[مرحله اولیه تقسیم سلولی]

پروفاز به طور رسمی نشانه‌ای از شروع فرآیند میتوز است. ترکیب DNA و پروتئین‌های تولید شده دراینترفاز «کروماتین» نامیده می‌شوند که در این مرحله متراکم شده و به «کروموزومها» واقعیت می‌بخشند. غشای هسته که در طول وقفه‌های اینترفاز تشکیل شده، شکسته می‌شود، کروموزوم‌ها کوتاه‌تر و ضخیم‌تر می‌شوند، و به سمت قطب مخالف سلول نقل مکان می‌کنند و در محل سانترومر [میان‌پار یا سانترومر بخش فشرده شفاف کروموزوم است که از آن جا کروماتیدها متصل می‌شوند] به یک دیگر متصل می‌شوند؛ ما حصل اتصال دو کروماتید خواهری یک‌ کروموزوم «X» است.

پرومتافاز

پرومتافاز اغلب خلاصه می‌شود به ادامه‌ی پروفاز و تکه‌ی اولیه‌ی متافاز. نا بودی غشاء هسته‌ای نشانه‌ای از شروع این مرحله است. با عدم وجود غشای هسته، میکروتوبول‌ها یا الیاف دراز و باریک به فضای هسته‌ای حمله می‌کنند؛ که این کار به «میتوز باز» اشاره دارد و تنها در موجودات چند سلولی مشاهده شده است. در نتیجه، پروتئین به سانترومرها اضافه شده و کینه‌توکورها [بخشی روی کروموزوم است که به صورت مکانیکی به الیاف دوک متصل می‌شود] را به وجود می‌آورند، که به نوبه خود توسط میکروتوبولها [یا ریز (میکرو یعنی ریز و توبول یعنی لوله) لوله های میکروسکوپی هستند که از نوعی پروتئین به نام توبولین ساخته شده اند] اتصال یافته‌اند. سپس کروموزوم شروع به پیش روی به سوی سانترومر کرده تا دوک میتوزی را تشکیل دهد.

متافاز

در متافاز، غشای هسته‌ای به طور قطعی حل می‌شود. به طور هم زمان، رشته‌های دوکی به طور کامل تکامل می‌یابند و الیاف کروموزوم را در امتداد یک خط فرضی انتقال می‌دهند، به همان اندازه از دو قطب سانتروزوم، که به عنوان«صفحه متافاز»، «صفحه استوایی» یا «دوک استوایی» اشاره دارد، فاصله می‌گیرند. فشار وارده توسط میکروتوبول‌ها، کروموزوم‌ها را به صورت یک نواخت درست می‌کند. این نظم و ترتیب تضمین می‌کند که هسته‌های جدید، یک نسخه از هر کروموزوم را بعد از جدایی کروموزوم‌‌ها در مرحله بعدی در خود اندوخته‌اند.

آنافاز

این مرحله به عنوان مرحله جدایی می‌باشد، جایی که الیاف دوکی متصل به کینتوکور، کروماتیدهای خواهری را در جهت قطب مخالف سلول از یک دیگر دور می‌کند، و در نتیجه دو «کروموزوم کامل» یا «کروموزوم‌های دختر» تشکیل می‌گردد. الیاف دراز و باریک از کروماتیدهای خواهری که جدا شده‌اند گسترده شده و در سلول امتداد می‌یابند. انتهای هر سلول مجموعه‌ی مرکبی از کروموزوم‌ها را در پایان این بخش از میتوز در خود جای می‌دهند.

تلوفاز

تلوفاز مرحله نهایی میتوز است و نشانگر اتمام چرخه و در نتیجه تقسیم هسته‌ای است. این مرحله پس از توقف فعالیت‌های کروموزومی شروع می‌شود. کروموزوم‌ها به دو هسته جدید مجزا در سلول‌های دختری در حال توسعه، از طناب جدا می‌شوند، با فروپاشی الیاف دوکی، کروموزومها باز شده و پوشش‌های جدید هسته‌ای در اطراف هسته‌های دختر باز سازی می‌شوند؛ تمام این کارها نسل سلول‌های دختری جدید را ایجاد می‌کنند. تلوفاز نتیجه فرآیند میتوز است اما روند تقسیم سلولی را به پایان نمی‌رساند.

سیتوکینز

سیتوکینز یا تقسیم سیتوپلاسمی جزئی مستقل و جدایی نا پذیر از فرایند تقسیم سلولی است و در طبقه بندی میتوز قرار نمی‌گیرد. سیتوکینز با توسعه‌ی «شیار برش» رخ می‌دهد، به عبارتی دیگر، تو رفتگی در سطح سلول در محل دوک استوایی تکامل می‌یابد. هسته‌های درون دو سلول دختر را با یک هسته برای هر کدام جا به جا می‌کند. هم چنین، سیتوپلاسم سلول پدر و مادر خود را تقسیم کرده تا پایه‌ای برای دو هسته دختر تشکیل دهد. بنا بر این، در پایان تقسیم سیتوپلاسمی، دو سلول دختر مجزا وجود دارد و این علائم از اتمام فرایند تقسیم سلولی خبر می‌دهد.
فرایند تقسیم سلولی در موجودات مختلف متفاوت است و از این رو، تجزیه و تحلیل دقیق از مراحل میتوز مربوط به واحد خاص ضروری است.