پرسش :

پيامبر اکرم_ صلی الله علیه و آله - و ابوبکر چه مدتي را در غار ثور به سر بردند؟

پاسخ :
آن چه مسلم است اين است که پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله ـ نخستين شب هجرت و دو شب پس از آن را با ابوبکر در غار ثور که در جنوب مکه ( نقطه ای مقابل مدينه) است به سر برده است. اما چندان روشن نيست که اين مصاحبت چگونه پديد آمد و اين نقطه در تاريخ کاملا مبهم است. عده اي معتقدند که اين مصاحبت اتفاقي بوده و رسول خدا- صلی الله علیه و آله - او را در راه ديد و همراه خود برد. برخي نقل کرده اند که پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ همان شب به خانه ابوبکر رفت و نيمه شب هر دو نفر، خانه را به قصد غار ثور ترک گفتند.[1] گروهي مي گويند: ابوبکر به سراغ پيامبر- صلی الله علیه و آله - آمد و علي- علیه السلام - او را به مخفيگاه حضرت محمد ـ صلي الله عليه و آله ـ راهنمايي کرد.[2]
به هر حال، پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله ـ در دل شب به غار ثور پناه برد و نقشه توطئه چينان را خنثي نمود. آن حضرت کوچکترين اضطرابي در خود احساس نمي کرد، حتي همسفر خود را در لحظات حساس با جمله: " لا تحزن ان الله معنا ؛[3] «غم مخور خدا با ما است»، تصلي مي داد. سه شبانه روز از عنايت خداوند بزرگ، بهره مند بودند؛ علي ـ عليه السلام ـ و هند بن ابي هاله فرزند خديجه (بنا به نقل شيخ طوسي در امالي) و عبدالله بن ابي بکر و عامربن فهيره، چوپان گوسفندان ابوبکر (بنا به نقل بسياري از مورخان) شرفياب محضر رسول اکرم ـ صلي الله عليه و آله ـ مي شدند.[4]
ابن اثير جزری مي نويسد: فرزند ابوبکر، شبها تصميمات قريش را براي رسول خدا- صلی الله علیه و آله - و پدرس نقل مي کرد. چوپان وي شبها، مسير گوسفندان را طوري قرار مي داد که از نزديکي غار عبور کنند تا پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ و مصاحب وي از شير آنها استفاده کنند و هنگام مراجعت، عبدالله جلو گوسفندان راه مي رفت تا اثر پاي او از بين برود.[5]
در يکي از شبها (پس از شب هجرت) که علي ـ عليه السلام ـ و «هند» شرفياب محضر رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ مي شدند، پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ به علي ـ عليه السلام ـ دستور داد که دو شتر براي ما (پيامبر و همسفر او) تهيه نما. در اين موقع ابو بکر عرض کرد: من دو شتر قبلا براي شما و خودم آماده ساخته ام. پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ فرمود: من با پرداخت قيمت آن حاضرم قبول نمايم. سپس به علي ـ عليه السلام ـ دستور داد که قيمت شتر را بپردازد.
از جمله وصاياي رسول گرامي- صلی الله علی و آله - در آن شب، در غار ثور اين بود که علي ـ عليه السلام ـ فردا در روز روشن با صداي رسا اعلام کند که هر کس پيش محمد امانتي دارد يا از او طلبکار است بيايد پس بگيرد. سپس درباره مسافرت «فواطم» (مقصود فاطمه دختر پیامبر، فاطمه بنت اسد و فاطمه دختر زبير است) سفارش فرمود و دستور داد که علي ـ عليه السلام ـ مقدمات سفر آنها را و کساني که از بني هاشم مايل به مهاجرت باشند، فراهم سازد و همچنين فرمود: از اين به بعد آسيبي به تو نخواهد رسيد.[6]
علي ـ عليه السلام ـ به دستور پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ سه شتر همراه راهنماي اميني،به نام «اتريقط» در شب چهارم به طرف غار فرستاد. نعره شتر يا صداي آرام راهنماي آنان به گوش رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ رسيد و با همسفر خود از غار پايين آمده و سوار شتر شدند و از طرف پايين مکه روي خط ساحلي، عازم يثرب شدند.[7]

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1- تاریخ سیاسی اسلام ج1،رسول جعفریان
2- تاریخ تحقیقی اسلام ؛یوسفی غروی

پی نوشتها:
[1]. سبحاني، جعفر، فروغ ابديت، چاپ شانزدهم، ج 1، ص 423 -424.
[2]. طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، چاپ پنجم،ج 2، ص 374.
[3].سوره ي توبه، آيه ي 40.
[4]. سبحانی، پيشين، ص 431.
[5]. ابن اثیر جزری، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، بيروت، دار صادر، 1385 ق، ج 2، ص 104.
[6]. سبحانی، پيشين، به نقل از امالي شيخ طوسي. ص 432.
[7]. ابن هشام، السیره النبویه، 1363. ش، ج 2، ص 131؛ ابن اثير جزری،پیشین، ج 2، ص 104.
منبع: اندیشه قم