پرسش :
مسأله رجوع به اعلم در مسائل مورد اختلاف فقها، از جمله مسائلى است که در تمام رساله هاى عملیّه آمده است; ولى حقیقت این است که تشخیص اعلم کارى سخت، بلکه شاید از محالات باشد! چون هر شخص یا گروهى، شخص خاصّى را اعلم دانسته، و غیر او را اعلم نمى داند. سؤال این است که: «مراجعى بودند که گفته مى شد در زمان حیات، و حتّى پس از حیات اعلم از دیگران هستند. ولى آیا ممکن است این مراجع )رضوان الله علیهم( پس از گذشت زمان طولانى از وفاتشان، و با آمدن مراجع جدید ـ که مشغول درس و بحث هستند، و علوم و تحقیقات جدیدى در دست دارند ـ باز هم اعلم از احیا باشند؟
پاسخ :
شکّى نیست که علم و دانش همراه زمان در حال تطوّر و تکامل است. و همان گونه که در تعلیقه بر عروه الوثقى، مبحث عدم جواز تقلید ابتدایى از میّت، نوشته ایم، ممکن است بسیارى از مجتهدین زنده از مراجع گذشته اعلمباشند; چون مراجع زنده معلومات و دانش گذشتگان، را به اضافه علوم جدیدى در اختیار دارند. بدین جهت ممکن است در بین مراجع میّت کسانى باشند که از مراجع زنده استعدادى قوى تر داشته باشند، ولى اطّلاعات احیا ممکن است نسبت به اموات اقرب به واقع باشد و ملاک اعلمیّت، اقربیّت به واقع است. همان گونه که ممکن است طبیب امروز از ابن سینا ماهرتر باشد; در حالى که استعداد بوعلى بیشتر بوده است. همچنین در سایر علوم; و روشن است که علم فقه و اصول از این قاعده کلّى مستثنى نیست، و این دو علم دایماً در حال تطوّر و تکامل است.
منبع: makarem.ir
شکّى نیست که علم و دانش همراه زمان در حال تطوّر و تکامل است. و همان گونه که در تعلیقه بر عروه الوثقى، مبحث عدم جواز تقلید ابتدایى از میّت، نوشته ایم، ممکن است بسیارى از مجتهدین زنده از مراجع گذشته اعلمباشند; چون مراجع زنده معلومات و دانش گذشتگان، را به اضافه علوم جدیدى در اختیار دارند. بدین جهت ممکن است در بین مراجع میّت کسانى باشند که از مراجع زنده استعدادى قوى تر داشته باشند، ولى اطّلاعات احیا ممکن است نسبت به اموات اقرب به واقع باشد و ملاک اعلمیّت، اقربیّت به واقع است. همان گونه که ممکن است طبیب امروز از ابن سینا ماهرتر باشد; در حالى که استعداد بوعلى بیشتر بوده است. همچنین در سایر علوم; و روشن است که علم فقه و اصول از این قاعده کلّى مستثنى نیست، و این دو علم دایماً در حال تطوّر و تکامل است.
منبع: makarem.ir
