اعتراض ابن تیمیه به وصیت حضرت زهرا (س) برای دفن شبانه
پرسش :
آیا اعتراض ابن تیمیه به وصیت حضرت زهرا (سلام الله علیها) برای دفن شبانه صحیح است؟
پاسخ :
پاسخ اجمالی:
ابن تیمیه مى گوید: «آنچه حلّى نقل کرده که فاطمه وصیّت کرد تا او را شبانه دفن کنند و هیچ کس بر او نماز نگزارد، این مطلب را کسى از فاطمه حکایت نمى کند، و نماز میت خواندن مسلمان بر دیگرى خیر زایدى است که به او مى رسد». امّا حضرت زهرا(س) به جهت مبارزه سیاسى با دستگاه حاکم و اطلاع مردم از عدم مشروعیّت خلافت آنان، دست به چنین وصیتى زده است. ضمن اینکه نماز هر کس بر جنازه شخصى منشأ خیر زاید نخواهد بود؛ خصوصا حضرت زهرا (س) که مطابق آیه تطهیر از هر نوع اشتباه و خطایی مصون است.
پاسخ تفصیلی:
ابن تیمیه مى گوید: « ... آنچه را که حلّى نقل کرده که فاطمه وصیّت کرد تا او را شبانه دفن کنند و هیچ کس بر او نماز نگزارد، این مطلب را کسى از فاطمه حکایت نمى کند و به آن جز فرد جاهل احتجاج نمى نماید، او به فاطمه مطلبى را نسبت مى دهد که لایق آن نیست، و این مطلب اگر صحیح باشد، به گناه بخشیده شده سزاوارتر است تا سعى مشکور؛ زیرا نماز میت خواندن مسلمان بر دیگرى خیر زایدى است که به او مى رسد....».(1)
در پاسخ باید گفت: حضرت زهرا (علیها السلام) بى جهت چنین وصیتى نکرده است، او به جهت مبارزه سیاسى با دستگاه حاکم و مطّلع کردن مردم از بى عدالتى آنان، دست به چنین وصیتى زده است. او با این عملش مى خواست مردم سؤال کنند چرا دختر پیامبر(صلى الله علیه وآله) باید شبانه دفن شود؟ و اگر مردم از سرّ این وصیّت آگاه شوند پى به عدم مشروعیّت خلافت و بى عدالتى آنان خواهند برد. و نیز حضرت با این وصیت نخواست تا آنان با حضور خودشان به مردم چنین وانمود کنند که ما خلیفه به حقّ مسلمین هستیم و با اهل بیت پیامبر(صلى الله علیه وآله) مشکلى نداریم. هر سیاستمدارى مى فهمد که این وصیت چه تأثیر سوئى بر دستگاه خلافت تا روز قیامت داشته است.
ثانیاً: نماز هر کس بر جنازه شخصى منشأ خیر زاید نخواهد بود.
ثالثاً: حضرت زهرا (علیها السلام) مطابق آیه تطهیر و برخى از احادیث، معصومه بوده و از هر نوع اشتباه و خطا مصون است.
پیامبر(صلى الله علیه وآله) در شأن او فرمود: «فاطمة بضعة منّی من أغضبها فقد أغضبنی»؛(2) ( فاطمه پاره تن من است، هر کس او را به غضب درآورد به طور حتم مرا به غضب درآورده است).
کسى که این گونه وصیت کرده به طور حتم از دستگاه خلافت و سردمداران آن غضبناک بوده است، در نتیجه آنان مورد غضب پیامبر(صلى الله علیه وآله) نیز قرار گرفته اند. این حدیث دلالت بر عصمت حضرت زهرا (علیها السلام) دارد؛ زیرا اگر حضرت در تمام امورش از آن جمله غضب کردن، معصوم نبود خداوند به طور مطلق در تمام موارد غضب کردن حضرت، غضب نمى نمود.
نتیجه این که: حضرت زهرا(علیها السلام) با این وصیّتش تا روز قیامت حجت را براى کسانى که براى حکومت خلیفه اول ارزشى قائلند، تمام کرد... .
رابعاً: ابن تیمیه در اصل وصیت و این که حضرت زهرا (علیها السلام) توسط حضرت على(علیه السلام) شبانه دفن شد شک دارد در حالى که مطابق نصوص معتبر نزد فریقین، هم وصیت به دفن شبانه و هم دفن حضرت شب هنگام از مسلّمات است.
بخارى به سندش از عایشه نقل کرده که گفت: فاطمه دختر پیامبر(صلى الله علیه وآله) کسى را به نزد ابوبکر فرستاد تا میراث خود از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) از فىء مدینه و فدک و آنچه از خمس خیبر باقى مانده، بازخواهد... ابوبکر از دادن این اموال امتناع کرد. فاطمه بر ابوبکر غضب نمود و تا هنگام وفاتش با او سخن نگفت. بعد از پیامبر(صلى الله علیه وآله) شش ماه زنده بود. هنگامى که وفات نمود شوهرش على او را شبانه دفن کرد و ابوبکر را بر آن امر اعلان ننمود.(3)
مسلم نیز در ضمن قضیه غضب حضرت زهرا (علیها السلام) بر ابوبکر و وفات او مى گوید:« ... على(علیه السلام) خبر وفات حضرت فاطمه(علیها السلام) را به ابوبکر نرسانید و خودش بر او نماز گزارد».(4)
یعقوبى نقل مى کند: «... فاطمه بر شوهرش على وصیت کرد تا او را غسل دهد... و شبانه به خاک بسپارد، و کسى به جز سلمان و ابوذر و بنابر نقلى عمار در تشییع جنازه او حاضر نشد».(5)
ابن ابى الحدید مى گوید: «خبر صحیح نزد ما این است که فاطمه (علیها السلام) از دنیا رحلت نمود؛ در حالى که بر ابوبکر و عمر غضبناک بود و لذا وصیت کرد تا این دو نفر (ابوبکر و عمر) بر جنازه او نماز نگزارند».(6)
پی نوشت:
1. منهاج السنة، ج 4، ص 247 و 248.
2. صحیح بخارى، باب مناقب فاطمة (علیها السلام).
3. صحیح بخارى، ج 5، ص 177.
4. صحیح مسلم، ج 3، ص 1380، ح 1759.
5. تاریخ یعقوبى، ج 2، ص 115.
6. شرح ابن ابى الحدید، ج 6، ص 50.
منبع: سلفی گری و پاسخ به شبهات، علی اصغر رضوانی، انتشارات مسجد مقدس جمکران، چاپ پنجم، ص 115.
ابن تیمیه مى گوید: «آنچه حلّى نقل کرده که فاطمه وصیّت کرد تا او را شبانه دفن کنند و هیچ کس بر او نماز نگزارد، این مطلب را کسى از فاطمه حکایت نمى کند، و نماز میت خواندن مسلمان بر دیگرى خیر زایدى است که به او مى رسد». امّا حضرت زهرا(س) به جهت مبارزه سیاسى با دستگاه حاکم و اطلاع مردم از عدم مشروعیّت خلافت آنان، دست به چنین وصیتى زده است. ضمن اینکه نماز هر کس بر جنازه شخصى منشأ خیر زاید نخواهد بود؛ خصوصا حضرت زهرا (س) که مطابق آیه تطهیر از هر نوع اشتباه و خطایی مصون است.
پاسخ تفصیلی:
ابن تیمیه مى گوید: « ... آنچه را که حلّى نقل کرده که فاطمه وصیّت کرد تا او را شبانه دفن کنند و هیچ کس بر او نماز نگزارد، این مطلب را کسى از فاطمه حکایت نمى کند و به آن جز فرد جاهل احتجاج نمى نماید، او به فاطمه مطلبى را نسبت مى دهد که لایق آن نیست، و این مطلب اگر صحیح باشد، به گناه بخشیده شده سزاوارتر است تا سعى مشکور؛ زیرا نماز میت خواندن مسلمان بر دیگرى خیر زایدى است که به او مى رسد....».(1)
در پاسخ باید گفت: حضرت زهرا (علیها السلام) بى جهت چنین وصیتى نکرده است، او به جهت مبارزه سیاسى با دستگاه حاکم و مطّلع کردن مردم از بى عدالتى آنان، دست به چنین وصیتى زده است. او با این عملش مى خواست مردم سؤال کنند چرا دختر پیامبر(صلى الله علیه وآله) باید شبانه دفن شود؟ و اگر مردم از سرّ این وصیّت آگاه شوند پى به عدم مشروعیّت خلافت و بى عدالتى آنان خواهند برد. و نیز حضرت با این وصیت نخواست تا آنان با حضور خودشان به مردم چنین وانمود کنند که ما خلیفه به حقّ مسلمین هستیم و با اهل بیت پیامبر(صلى الله علیه وآله) مشکلى نداریم. هر سیاستمدارى مى فهمد که این وصیت چه تأثیر سوئى بر دستگاه خلافت تا روز قیامت داشته است.
ثانیاً: نماز هر کس بر جنازه شخصى منشأ خیر زاید نخواهد بود.
ثالثاً: حضرت زهرا (علیها السلام) مطابق آیه تطهیر و برخى از احادیث، معصومه بوده و از هر نوع اشتباه و خطا مصون است.
پیامبر(صلى الله علیه وآله) در شأن او فرمود: «فاطمة بضعة منّی من أغضبها فقد أغضبنی»؛(2) ( فاطمه پاره تن من است، هر کس او را به غضب درآورد به طور حتم مرا به غضب درآورده است).
کسى که این گونه وصیت کرده به طور حتم از دستگاه خلافت و سردمداران آن غضبناک بوده است، در نتیجه آنان مورد غضب پیامبر(صلى الله علیه وآله) نیز قرار گرفته اند. این حدیث دلالت بر عصمت حضرت زهرا (علیها السلام) دارد؛ زیرا اگر حضرت در تمام امورش از آن جمله غضب کردن، معصوم نبود خداوند به طور مطلق در تمام موارد غضب کردن حضرت، غضب نمى نمود.
نتیجه این که: حضرت زهرا(علیها السلام) با این وصیّتش تا روز قیامت حجت را براى کسانى که براى حکومت خلیفه اول ارزشى قائلند، تمام کرد... .
رابعاً: ابن تیمیه در اصل وصیت و این که حضرت زهرا (علیها السلام) توسط حضرت على(علیه السلام) شبانه دفن شد شک دارد در حالى که مطابق نصوص معتبر نزد فریقین، هم وصیت به دفن شبانه و هم دفن حضرت شب هنگام از مسلّمات است.
بخارى به سندش از عایشه نقل کرده که گفت: فاطمه دختر پیامبر(صلى الله علیه وآله) کسى را به نزد ابوبکر فرستاد تا میراث خود از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) از فىء مدینه و فدک و آنچه از خمس خیبر باقى مانده، بازخواهد... ابوبکر از دادن این اموال امتناع کرد. فاطمه بر ابوبکر غضب نمود و تا هنگام وفاتش با او سخن نگفت. بعد از پیامبر(صلى الله علیه وآله) شش ماه زنده بود. هنگامى که وفات نمود شوهرش على او را شبانه دفن کرد و ابوبکر را بر آن امر اعلان ننمود.(3)
مسلم نیز در ضمن قضیه غضب حضرت زهرا (علیها السلام) بر ابوبکر و وفات او مى گوید:« ... على(علیه السلام) خبر وفات حضرت فاطمه(علیها السلام) را به ابوبکر نرسانید و خودش بر او نماز گزارد».(4)
یعقوبى نقل مى کند: «... فاطمه بر شوهرش على وصیت کرد تا او را غسل دهد... و شبانه به خاک بسپارد، و کسى به جز سلمان و ابوذر و بنابر نقلى عمار در تشییع جنازه او حاضر نشد».(5)
ابن ابى الحدید مى گوید: «خبر صحیح نزد ما این است که فاطمه (علیها السلام) از دنیا رحلت نمود؛ در حالى که بر ابوبکر و عمر غضبناک بود و لذا وصیت کرد تا این دو نفر (ابوبکر و عمر) بر جنازه او نماز نگزارند».(6)
پی نوشت:
1. منهاج السنة، ج 4، ص 247 و 248.
2. صحیح بخارى، باب مناقب فاطمة (علیها السلام).
3. صحیح بخارى، ج 5، ص 177.
4. صحیح مسلم، ج 3، ص 1380، ح 1759.
5. تاریخ یعقوبى، ج 2، ص 115.
6. شرح ابن ابى الحدید، ج 6، ص 50.
منبع: سلفی گری و پاسخ به شبهات، علی اصغر رضوانی، انتشارات مسجد مقدس جمکران، چاپ پنجم، ص 115.
مطالب مرتبط:
