پرسش :

معمولاً روی انسان آزمایش های طبّی گوناگونی که گاه خطرناک هم می باشد برای کسب اطّلاعات بیشتر پزشکی در جهت تشخیص امراض و درمان آن ها انجام می دهند. بفرمایید: 1) اگر بیماری یقین داشته باشد که چنانچه خود را در معرض چنین آزمایش هایی قرار دهد به استقبال خطرهای جانی برای خود رفته است ولی از طرفی هم به پیشرفت علم پزشکی و هم به معالجه و مداوای جامعه مسلمانان در آینده کمک نموده است. آیا خود را در معرض چنین آزمایش هایی قراردادن جایز است؟ 2) اگر ضرر جانی محتمل باشد ولی کمک به علم پزشکی فوق الذّکر قطعی، آیا در این صورت می تواند خود را در معرض آزمایش قرار دهد؟ 3) اگر به ضرر جانی برای خود هیچ گونه آگاهی نداشته باشد و فایده آزمایش هم برای کمک فوق الذّکر محتمل باشد، چه حکمی دارد؟ 4) اگر فایده آزمایش ها به سود تمامی افراد بشر باشد، بفرمایید حکم خود را در معرض قراردادن در صورت علم به ضرر یا احتمال ضرر و یا عدم علم به ضرر چه خواهد بود؟ 5) در صورتی که آزمایش های فوق برای اهداف فوق الذّکر هیچ گونه ضرری برای بیمار نداشته باشد، آیا طبیب بدون اطّلاع به بیمار و بدون کسب اجازه از او می تواند چنین اقدامی نماید؟ 6) اگر در صورت ضرورت، انجام چنین آزمایش هایی جایز باشد، چگونگی آن ضرورت را بیان نمایید.

پاسخ :
ج 1) جایز نیست.

ج 2) اگر احتمال قوی به ضرر داشته باشد جایز نیست و الا مانعی ندارد.

ج 3) حکمی ندارد زیرا غافل است.

ج 4) اگر بشود از انسان کافر و مهدورالدّمی استفاده کرد باید از این فرد استفاده کرد.

ج 5) بنابر احتیاط بدون اطّلاع جایز نیست.

ج 6) به صورتی که اگر این آزمایش انجام نشود مرگ انسان معینی اتّفاق می افتد در این صورت امکان آزمایش آن هم در صورتی که به ضرر جانی نرسد اشکال ندارد.

​​​​​​​منبع: استفتائات پزشکی، آیت الله العظمی علوی گرگانی (مدظله العالی)، قم: نشر فقیه اهل بیت (علیهم السلام)، 1395.