سهم‌الارث پدر و مادر و زن

پرسش :

این‌جانب دختری داشتم که به ‏عقد ازدواج پسر خواهرم در آوردم، شبی که اوّلین موشک‌های بعثیون عراق به دزفول شلیک شد، یکی از آنها به خانه خواهرم اصابت نمود و در نتیجه دامادم بلافاصله از بین رفت و دخترم که نه ماهه حامله بود با کودکش قبل از به ‏دنیا آمدن او در بیمارستان در‏گذشتند؛ 1. داماد در دوران حیات دارای کارگاهی بود و مقداری اثاثیه و ابزار کار آماده در آن بود که جزء ماترک بوده، این ماترک بین پدر و مادر و خانواده عروس به چه ترتیبی تقسیم شود؟ 2. بعد از عروسی (طبق سنن و رسومات محلی)، بستگان مبالغی و یا هدایایی به عنوان رونما به عروس، چشم روشنی داده‌‏‌اند که تکلیف آنها چه می‌‏شود و به چه کسی می‌‏رسد؟ 3. مهریه دختر 2500 تومان در ذمه داماد بوده است، در ضمن مبلغ ده هزار تومان به ‏عنوان نقد مهریه از پسر گرفته شده و حداقل سه برابر آن نیز از خود به آن اضافه نموده، برایش جهیزیه تهیه نموده‏‌ام (که کمتر از یک دهم آن از زیر آوار بیرون آورده نشده است)، در این مورد تکلیف چیست؟ 4. در صورتی که وجهی به صبیه بنده برسد، با آن چه باید کرد؟ و احیاناً اگر مستطیع شد، تکلیف چیست؟

پاسخ :
1. در فرض مرقوم یک چهارم ترکه داماد سهم‌الارث عروس‏ است که از او به پدر و مادرش می‌‏رسد و سه چهارم دیگر به والدین داماد می‌‏رسد.
2 و 3. هر چه که مال عروس بوده از هدایا و جهیزیه و مهریه تماماً به والدین عروس می‌‏رسد.
4. شبهه وجوب حج اگر از ناحیه رسیدن ارث شوهر به وی باشد در فرض مرقوم مستطیعه نشده و دارایی زن پس از کسر بدهی و وصیت به والدین او می‌‏رسد.

منبع: ره توشه قضایی (استفتائات قضایی از محضر امام خمینی رحمه ‌الله)، نشر قضا، 1390.