آثار تخلف وکیل در اجرای صیغه موقت ازدواج به جای عقد دائم
پرسش :
فردی وکیل شده که زنی را به عقد دایم مردی درآورد. اما بر خلاف آنچه قرار بود، صیغه موقت جاری می‌کند. او پس از بچه دارشدن به زن اطلاع داده است که عقد را منقطع جاری کردهام. الف. تکلیف محرمیت زوجین و توارث آن دو از هم و توارث آن دو نسبت به فرزند چه است؟ ب. آیا واقع شدن دخولی که منجر به بچه دارشدن شده است در ایام عقد منقطع یا واقع شدن آن در غیر ایام عقد منقطع (پس از انقضای مدت) اثری در موارد مذکور در الف دارد؟
پاسخ :
آیت الله العظمی محمد تقی بهجت (ره)
«اگر اجازه کنند عقد بنحو انقطاع صحیح است و علی ای حال ولد لحوق شرعی به هر دو دارد. عقد دائم خواندن لازم است. 1380/04/14»
آیت الله العظمی میرزا جواد تبریزی (ره)
«الف. اگر زن در اجراء عقد دائمی فقط، وکالت داده باشد همانطور که ظاهر سوال است، عقد موقت باطل است و توارث و محرمیتی بین زن و و مرد نخواهد بود و در این آمیزش از طرف زن، وطی بالشبهه است و توارث بین او و فرزندش و نیز بین فرزندان ثابت است، اما مرد اگر علم به بطلان عقد موقت مذکور داشته آمیزش از طرف او زنا است و بین او و فرزند توارث ثابت نیست. ولی اگر جاهل به بطلان عقد مذکور باشد آمیزش او نیز وطی بالشبهة است و توارث بین او و فرزند ثابت است و در هر صورت توارثی بین زن و مرد نخواهد بود.
ب. عقد موقت مذکور باطل است فرقی بین اینکه دخول قبل از انقضاء مدت باشد یا پس از آن، نیست. 1379/11/07»
آیت الله العظمی سیدعلی خامنه ای
«در فرض مرقوم که عقد فضولی بوده است. اگر مدت باقی است و زوجین آن را اجازه نمایند عقد به طور منقطع صحیح میشود و در این صورت تا پایان زمان عقد با یکدیگر محرم میباشند لیکن از هم ارث نمیبرند و فرزندی که از ایشان به اعتقاد زوجیت متولد شده در حکم اولاد ایشان است و ارث میبرد. 1380/05/30»
آیت الله العظمی سید علی سیستانی
«الف. اگر مرد و زن آن عقد را امضاء نکنند ازدواج موقت باطل است و چنانچه این کار مرد از روی شبهه بوده وطی به شبهه حساب میشود و فرزند حلالزاده است و توارث مانعی ندارد.
ب. از این جهت فرقی نمیکند. 9 ذیالقعده 1421 ه.ق»
آیت الله العظمی لطف الله صافی گلپایگانی
«الف. در فرض سوال عقدی که واقع شده فضولی است که اگر مرد و زن آن را امضاء و قبول کنند صحیح و اگر رد کنند باطل است؛ لکن بچه شرعاً محکوم به حلالزاده بودن است و توارث بین فرزند و هریک از پدر و مادر است ولی زوجین از یکدیگر ارث نمیبرند والله العالم.
ب. حکم مورد دخول در صورت صحت عقد منقطع درجواب سوال «الف» بیان شدودرمورددخول بعداز تمام شدن مدت یاعدم اجازه زن ودرنتیجه بطلان عقد محرمیت نیست وتوارث حتی درصورت صحت عقد هم چنانکه گفته شد بین زوجین وجود ندارد والله العالم. 1382/03/03»
آیت الله العظمی محمد فاضل لنکرانی (ره)
«الف.اگر واقعاً عقد منقطع شده است چنانچه زن و شوهر اجازه دهند عقد موقت انجام شده است و محرمیت بین آنها ایجاد شده است اما از یک دیگر ارث نمیبرند اما فرزند آنها حلال زاده است و از آنها ارث میبرد. و اگر اجازه ندهند عقد باطل است و بچههای آنها ولد شبهه محسوب شده که احکام حلال زاده را دارند.
ب. فرقی بین احکام مذکور ندارد چون بعد از تمام شدن مدت نیز وطی به شبهه میباشند. 1380/01/27»
آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی
«الف. اگر مسلم شود که صیغه عقد انقطاعی خوانده شده عقد آنها باطل بوده و باید فوراً از هم جدا شوند ولی بچه آنها حلال زاده است و از آنها ارث میبرد و اگر میخواهند با هم باشند باید از نو صیغه عقد با توافق یکدیگر جاری کنند.
ب. در صورتی که توجه به حکم شرعی نداشتهاند فرقی نمیکند. 1379/12/1379»
آیت الله العظمی سید عبدالکریم موسوی اردبیلی
«الف. عقد مذکور چون برخلاف مورد توکیل بوده، باطل است و از یکدیگر ارث نمیبرند ولی فرزند آنها، مولود بالشبهه است و از آنها ارث میبرد.
ب. در فرض مذکور که مرد و زن جاهل بودند به اینکه عقد برخلاف مورد توکیل، به صورت منقطع انشاء شده، دخول وطی بالشبهه است چه در ایام عقد منقطع انجام شده و چه پس از آن. 1382/02/23»
منبع: مرکز تحقیقات فقهی حقوقی قوه قضاییه
آیت الله العظمی محمد تقی بهجت (ره)
«اگر اجازه کنند عقد بنحو انقطاع صحیح است و علی ای حال ولد لحوق شرعی به هر دو دارد. عقد دائم خواندن لازم است. 1380/04/14»
آیت الله العظمی میرزا جواد تبریزی (ره)
«الف. اگر زن در اجراء عقد دائمی فقط، وکالت داده باشد همانطور که ظاهر سوال است، عقد موقت باطل است و توارث و محرمیتی بین زن و و مرد نخواهد بود و در این آمیزش از طرف زن، وطی بالشبهه است و توارث بین او و فرزندش و نیز بین فرزندان ثابت است، اما مرد اگر علم به بطلان عقد موقت مذکور داشته آمیزش از طرف او زنا است و بین او و فرزند توارث ثابت نیست. ولی اگر جاهل به بطلان عقد مذکور باشد آمیزش او نیز وطی بالشبهة است و توارث بین او و فرزند ثابت است و در هر صورت توارثی بین زن و مرد نخواهد بود.
ب. عقد موقت مذکور باطل است فرقی بین اینکه دخول قبل از انقضاء مدت باشد یا پس از آن، نیست. 1379/11/07»
آیت الله العظمی سیدعلی خامنه ای
«در فرض مرقوم که عقد فضولی بوده است. اگر مدت باقی است و زوجین آن را اجازه نمایند عقد به طور منقطع صحیح میشود و در این صورت تا پایان زمان عقد با یکدیگر محرم میباشند لیکن از هم ارث نمیبرند و فرزندی که از ایشان به اعتقاد زوجیت متولد شده در حکم اولاد ایشان است و ارث میبرد. 1380/05/30»
آیت الله العظمی سید علی سیستانی
«الف. اگر مرد و زن آن عقد را امضاء نکنند ازدواج موقت باطل است و چنانچه این کار مرد از روی شبهه بوده وطی به شبهه حساب میشود و فرزند حلالزاده است و توارث مانعی ندارد.
ب. از این جهت فرقی نمیکند. 9 ذیالقعده 1421 ه.ق»
آیت الله العظمی لطف الله صافی گلپایگانی
«الف. در فرض سوال عقدی که واقع شده فضولی است که اگر مرد و زن آن را امضاء و قبول کنند صحیح و اگر رد کنند باطل است؛ لکن بچه شرعاً محکوم به حلالزاده بودن است و توارث بین فرزند و هریک از پدر و مادر است ولی زوجین از یکدیگر ارث نمیبرند والله العالم.
ب. حکم مورد دخول در صورت صحت عقد منقطع درجواب سوال «الف» بیان شدودرمورددخول بعداز تمام شدن مدت یاعدم اجازه زن ودرنتیجه بطلان عقد محرمیت نیست وتوارث حتی درصورت صحت عقد هم چنانکه گفته شد بین زوجین وجود ندارد والله العالم. 1382/03/03»
آیت الله العظمی محمد فاضل لنکرانی (ره)
«الف.اگر واقعاً عقد منقطع شده است چنانچه زن و شوهر اجازه دهند عقد موقت انجام شده است و محرمیت بین آنها ایجاد شده است اما از یک دیگر ارث نمیبرند اما فرزند آنها حلال زاده است و از آنها ارث میبرد. و اگر اجازه ندهند عقد باطل است و بچههای آنها ولد شبهه محسوب شده که احکام حلال زاده را دارند.
ب. فرقی بین احکام مذکور ندارد چون بعد از تمام شدن مدت نیز وطی به شبهه میباشند. 1380/01/27»
آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی
«الف. اگر مسلم شود که صیغه عقد انقطاعی خوانده شده عقد آنها باطل بوده و باید فوراً از هم جدا شوند ولی بچه آنها حلال زاده است و از آنها ارث میبرد و اگر میخواهند با هم باشند باید از نو صیغه عقد با توافق یکدیگر جاری کنند.
ب. در صورتی که توجه به حکم شرعی نداشتهاند فرقی نمیکند. 1379/12/1379»
آیت الله العظمی سید عبدالکریم موسوی اردبیلی
«الف. عقد مذکور چون برخلاف مورد توکیل بوده، باطل است و از یکدیگر ارث نمیبرند ولی فرزند آنها، مولود بالشبهه است و از آنها ارث میبرد.
ب. در فرض مذکور که مرد و زن جاهل بودند به اینکه عقد برخلاف مورد توکیل، به صورت منقطع انشاء شده، دخول وطی بالشبهه است چه در ایام عقد منقطع انجام شده و چه پس از آن. 1382/02/23»
منبع: مرکز تحقیقات فقهی حقوقی قوه قضاییه
