اثبات خصوصیات قاتل و مقتول و ادعای اکراه بر قتل و جنایت با قسامه

پرسش :

قتلی اتفاق افتاده است و قاتل ادعا می‌کند که در زمان ارتکاب قتل نابالغ بوده است و قصاص منتفی است ولی شواهد و قرائن نشان‌گر آن است که در حال قتل بالغ بوده است؛ لطفاً بفرمایید: الف. آیا خصوصیات قاتل نظیر بالغ و عاقل بودن او در زمان قتل در مواردی که لوث و قرائن بر وجود آن ها دلالت دارد با قسامه قابل اثبات است؟ ب. آیا خصوصیات مقتول مثل مجنون یا عاقل بودن او یا مرتد بودن او در زمان قتل با وجود لوث بر این خصوصیات با قسامه قابل اثبات است؟ ج. آیا ادعای اکراه بر قتل و جنایت از طرف جانی یا ادعای عدم اکراه از طرف ولی دم با وجود لوث بر تحقق اکراه یا نفی آن از طریق قسامه قابل اثبات است؟

پاسخ :
آیت الله العظمی محمد تقی بهجت (ره)
«الف. اگر برای حاکم ثابت باشد بلوغ، می‌تواند حکم کند.
ب. برای حاکم ثابت باشد، می‌تواند حکم کند.
ج. برای حاکم ثابت باشد. 1387/10/21»
 
آیت الله العظمی جعفر سبحانی
«  1. از آن جا که تاریخ بلوغ مجهول و تاریخ قتل معلوم است استصحاب در ناحیه مجهول یعنی عدم بلوغ تا زمان قتل جاری می‌شود و چون موضوع قصاص مرکب از وقوع قتل در زمان بلوغ است با نفی یک جزء موضوع منتفی می‌شود و به تبع آن حکم منتفی می‌شود و این نفی یک جزء موضوع منتفی می‌شود و به تبع آن حکم منتفی می‌شود و این مسأله‌ای مستقل است و اثبات قتل به وسیله لوث و قسامه مسأله‌ای دیگر است.
2. سوال در این فرع روشن نمی‌باشد.
3. اکراه در قتل فاقد اثر است زیرا اکراه مجوز قتل نیست والله العالم. 21 محرم الحرام 1429 ه.ق»
 
آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی
«قسامه مربوط به جایی است که قاتل شناخته نشده باشد و در مواردی که در بالا ذکر کرده‌اید قاتل شناخته شده است و در خصوصیات آن بحث است بنابراین اجرای قسامه در این جا ممکن است و در مورد شک جدّی در بلوغ و عقل دیه بر عاقله است و در مورد شک در اختیار اگر قرائن موجب اطمینان بر اجبار نباشد حکم اختیار جاری می‌شود. همیشه موفق باشید. 1387/10/15»
 
آیت الله العظمی سید عبدالکریم موسوی اردبیلی
«اثبات یک موضوع به قسامه، بر خلاف اصل است، فقط در قدر متیقن که اثبات قاتل بودن است، مورد استناد قرار می‌گیرد. 1387/10/12»
 
منبع: مرکز تحقیقات فقهی حقوقی قوه قضاییه