علت صرف هزینه برای برای پیاده روی اربعین
پرسش :
چرا باید برای پیاده روی اربعین این‌قدر هزینه کرد و توان اقتصادی کشور را کاهش داد تا یک زیارت انجام شود؟ اصلاً چرا پیاده‌روی؟
پاسخ :
زیارت اربعین با پای پیاده، از دیدگاه تاریخی، ریشه در زیارت جابر بن عبدالله انصاری (ره) صحابی جلیل‌القدر رسول اعظم (ص) دارد. او برای اولین بار با پای پیاده از مدینه به کربلا آمد و به زیارت امام حسین (ع) توفیق یافت.[1]
بر اساس روایات و منابع تاریخی، سنت مقدّس پیاده‌روی برای زیارت امام حسین (ع) از روزگار امامان (ع) وجود داشته است.
در روایات تاریخی بیان شده که امام سجاد (ع) با پای پیاده به زیارت حج و حرم مطهر امام حسین (ع) مشرف شده است.
این سنت نه تنها برای زیارت امام حسین (ع) که در مورد سایر اهل‌بیت نیز وارد شده. از جمله روایتی از امام صادق (ع) درباره زیارت امیرالمؤمنین (ع) است که می‌فرماید: «مَنْ زار امیرالمؤمنین (ع) ماشیاً کَتَبَ الله لَهُ بکُلِّ خُطْوَۀٍ حَجَّۀً و عُمْرۀً فَأِنْ رَجَعَ ماشِیاً کَتَبَ الله له بکُلِّ خُطْوَۀٍ حَجَّتَیْنِ و عُمْرِتَیْنِ»[2]
پیاده‌روی اربعین در سیره علما نیز وجود داشته و در زمان «شیخ انصاری» مرسوم شده بود، اما در برهه‌ای از زمان به فراموشی سپرده شد و در نهایت توسط «شیخ میرزا حسین نوری» دوباره احیا شد. ایشان آخرین بار در سال ۱۳۱۹ هجری با پای پیاده به زیارت حرم أباعبدالله حسین (ع) رفت. با اینکه زیارت سیدالشهدا (ع) در اکثر برهه‌های تاریخی به‌سختی انجام می‌شد و جان زائران در خطر بود، اما با این وجود زائران، عاشقانه خطرات را به جان می‌خریدند و به پابوسی امام حسین (ع) در روز اربعین نائل می‌شدند.
مردم عراق نیز از گذشته‌های دور، پیاده به زیارت حرم ائمه (ع) می‌رفتند و این سنت تا امروز ادامه داشته و بارزترین پیاده‌روی‌ها، پیاده‌روی اربعین حسینی است. هرچند نظام بعثی عراق در دوره حکومتش مانع پیاده‌روی اربعین شد؛ ولی مردم این سنت را مخفیانه ادامه دادند و امروزه علاوه بر عراق، در ایران، سوریه و دیگر کشورها رونق گرفته است.
در شریعت اسلامی، مستحب بودن پیاده‌روی با پای‌برهنه یا بدون آن در چند مورد وارد شده است:
استحباب پیاده رفتن به زیارت مؤمن؛[3]
استحباب پیاده‌روی امام هنگام رفتن به مصلا در نماز عید؛[4]
استحباب پیاده‌روی به‌سوی مساجد؛[5]
استحباب پیاده‌روی در تشییع‌جنازه؛[6]
استحباب پیاده‌روی برای انجام حج و عمره؛[7]
استحباب پیاده رفتن به رمی جمرات؛[8]
بنابراین، پیاده‌روی در فقه نیز ناشناخته نیست و نظایری دارد که یکی از آن‌ها پیاده‌روی برای زیارت قبور ائمه (ع) است.
گرچه زیارت پیاده حضرت سیدالشهدا (ع) اختصاص به اربعین ندارد و همیشه مستحب است، اما سنّت پیاده‌روی در زیارت اربعین ویژگی‌هایی دارد؛ از جمله اینکه اولین زائر امام، با پای پیاده به زیارت موفق شد. همچنین در اربعین، اهل‌بیت امام (ع) پس از تحمل رنج‌ها و آزار فراوان از شام به کربلا بازگشتند. شیعیان نیز در تأسی به اهل‌بیت (ع) و دو صحابی جلیل‌القدر (جابر و عطیه)، در این روز پیاده به زیارت مشرف می‌شوند و در وصف آن‌ها باید چنین سرود:
باید نشست و از برکاتى چنین نوشت
تا روز حشر از حسناتى چنین نوشت
از کشتى وسیع نجاتى چنین نوشت
از شور بهتر از عرفاتى چنین نوشت[9]
پی‌نوشت‌ها:
[1]. بحارالانوار، ج 98، ص 334.
[2]. وسائل‌الشیعه، ج 14، ص 480.
[3]. ثواب الاعمال، ص 293.
[4]. وسائل الشیعه ج 16، ص 152.
[5]. همان، ج 5، ص 201.
[6]. همان، ج 7، ص 455.
[7]. همان، ج 11، ص 79.
[8]. همان، ج 14، ص 59.
[9]. محمدجواد پرچمی.
زیارت اربعین با پای پیاده، از دیدگاه تاریخی، ریشه در زیارت جابر بن عبدالله انصاری (ره) صحابی جلیل‌القدر رسول اعظم (ص) دارد. او برای اولین بار با پای پیاده از مدینه به کربلا آمد و به زیارت امام حسین (ع) توفیق یافت.[1]
بر اساس روایات و منابع تاریخی، سنت مقدّس پیاده‌روی برای زیارت امام حسین (ع) از روزگار امامان (ع) وجود داشته است.
در روایات تاریخی بیان شده که امام سجاد (ع) با پای پیاده به زیارت حج و حرم مطهر امام حسین (ع) مشرف شده است.
این سنت نه تنها برای زیارت امام حسین (ع) که در مورد سایر اهل‌بیت نیز وارد شده. از جمله روایتی از امام صادق (ع) درباره زیارت امیرالمؤمنین (ع) است که می‌فرماید: «مَنْ زار امیرالمؤمنین (ع) ماشیاً کَتَبَ الله لَهُ بکُلِّ خُطْوَۀٍ حَجَّۀً و عُمْرۀً فَأِنْ رَجَعَ ماشِیاً کَتَبَ الله له بکُلِّ خُطْوَۀٍ حَجَّتَیْنِ و عُمْرِتَیْنِ»[2]
پیاده‌روی اربعین در سیره علما نیز وجود داشته و در زمان «شیخ انصاری» مرسوم شده بود، اما در برهه‌ای از زمان به فراموشی سپرده شد و در نهایت توسط «شیخ میرزا حسین نوری» دوباره احیا شد. ایشان آخرین بار در سال ۱۳۱۹ هجری با پای پیاده به زیارت حرم أباعبدالله حسین (ع) رفت. با اینکه زیارت سیدالشهدا (ع) در اکثر برهه‌های تاریخی به‌سختی انجام می‌شد و جان زائران در خطر بود، اما با این وجود زائران، عاشقانه خطرات را به جان می‌خریدند و به پابوسی امام حسین (ع) در روز اربعین نائل می‌شدند.
مردم عراق نیز از گذشته‌های دور، پیاده به زیارت حرم ائمه (ع) می‌رفتند و این سنت تا امروز ادامه داشته و بارزترین پیاده‌روی‌ها، پیاده‌روی اربعین حسینی است. هرچند نظام بعثی عراق در دوره حکومتش مانع پیاده‌روی اربعین شد؛ ولی مردم این سنت را مخفیانه ادامه دادند و امروزه علاوه بر عراق، در ایران، سوریه و دیگر کشورها رونق گرفته است.
در شریعت اسلامی، مستحب بودن پیاده‌روی با پای‌برهنه یا بدون آن در چند مورد وارد شده است:
استحباب پیاده رفتن به زیارت مؤمن؛[3]
استحباب پیاده‌روی امام هنگام رفتن به مصلا در نماز عید؛[4]
استحباب پیاده‌روی به‌سوی مساجد؛[5]
استحباب پیاده‌روی در تشییع‌جنازه؛[6]
استحباب پیاده‌روی برای انجام حج و عمره؛[7]
استحباب پیاده رفتن به رمی جمرات؛[8]
بنابراین، پیاده‌روی در فقه نیز ناشناخته نیست و نظایری دارد که یکی از آن‌ها پیاده‌روی برای زیارت قبور ائمه (ع) است.
گرچه زیارت پیاده حضرت سیدالشهدا (ع) اختصاص به اربعین ندارد و همیشه مستحب است، اما سنّت پیاده‌روی در زیارت اربعین ویژگی‌هایی دارد؛ از جمله اینکه اولین زائر امام، با پای پیاده به زیارت موفق شد. همچنین در اربعین، اهل‌بیت امام (ع) پس از تحمل رنج‌ها و آزار فراوان از شام به کربلا بازگشتند. شیعیان نیز در تأسی به اهل‌بیت (ع) و دو صحابی جلیل‌القدر (جابر و عطیه)، در این روز پیاده به زیارت مشرف می‌شوند و در وصف آن‌ها باید چنین سرود:
باید نشست و از برکاتى چنین نوشت
تا روز حشر از حسناتى چنین نوشت
از کشتى وسیع نجاتى چنین نوشت
از شور بهتر از عرفاتى چنین نوشت[9]
پی‌نوشت‌ها:
[1]. بحارالانوار، ج 98، ص 334.
[2]. وسائل‌الشیعه، ج 14، ص 480.
[3]. ثواب الاعمال، ص 293.
[4]. وسائل الشیعه ج 16، ص 152.
[5]. همان، ج 5، ص 201.
[6]. همان، ج 7، ص 455.
[7]. همان، ج 11، ص 79.
[8]. همان، ج 14، ص 59.
[9]. محمدجواد پرچمی.
