احکام پزشکی | عوارض درمان: سوال یک

پرسش :

لطفاً راههاى رفع ضمانِ عوارضِ ناشى از درمان، در امر پزشکى را به صورت کلى بیان فرمایید.

پاسخ :
1 ـ اگر پزشک با بیمار یا با ولىّ او (در صورتى که بیمار غیر بالغ یا بیهوش باشد) شرط عدم ضمان کند؛ و در عین حال کوتاهى و تقصیر در معالجه نکند. و با دقت و احتیاط عمل کند، مسؤول نیست.

2 ـ اگر پزشک دارویى را تعریف کند و مصرف آن را به اختیار خود بیمار بگذارد، مسؤول نیست.

3 ـ اگر پزشک بگوید؛ فلان دارو براى فلان درد خوب است، یا بگوید اگر فلان درد را دارى، فلان دارو برایش خوب است؛ که بیمار به اختیار و فهم خود دارو را با درد خود منطبق بداند و مصرف کند، پزشک در برابر عوارض آن مسؤول نیست.

4 ـ اگر پزشک نسخه نوشت، و امر به مصرف دارو کرد، به نحوى که بیمار از خود اختیارى نداشت و به اعتماد دستور پزشک دارو را تهیه و مصرف کرد (که سبب اقوى از مباشر باشد) در این فرض، پزشک مسؤول عوارض و خسارات است. مگر اینکه شرط عدم ضمان کند؛ و در عین حال دقت و احتیاط لازم را بعمل آورد. (نوع معالجات از این قسم مى باشد. ولى شرط عدم ضمان نمى کنند).

5 ـ اگر پزشک با دست خود به بیمار دوا بدهد، یا آمپول تزریق کند مسؤول است. مگر اینکه شرط عدم ضمان کند و احتیاط لازم را بعمل آورد(1).
 
پی نوشت:
1 ـ قال على امیرالمؤمنین علیه افضل صلوات المصلین: «من تطبّب او تبیطر فلیأخذ البرائة من ولیه والاّ فهو له ضامن». (وسائل الشیعه ج 19، ص 194، باب 24 از ابواب موجبات ضمان، حدیث 1).
و قال جعفربن محمد الصّادق علیه احسن التّحیة والسّلام: «کل عامل اعطیته اجراً على ان یصلح فأفسد، فهو ضامن». (وسائل الشیعه، ج 13، ص 275، باب 29، از ابواب احکام اجاره حدیث 19).

​​​​​​​​​​​​​​منبع: جامع المسائل، استفتائات آیت الله العظمی محمد فاضل لنکرانی (ره)، جلد اول، قم: امیر العلم، 1383.