فکر ازدواج و عدم تمرکز در درس

پرسش :

من دانش اموزسال سوم تجربى هستم من هرسال نسبت به درسم حساس بودم واهمیت زیادى برایم داشت اما امسال زیاد فکر و ذهنم ازدواج و چیزهاى دیگه شده، درس برایم خیلى مهمه اما نمى توانم بخوانم معدل نوبت اولم ۱۷.۵بود اما از این نوبت مى ترسم چون نهایی هم هستیم، لطفاراهنمایی ام کنید.

پاسخ :
مشکل اصلی شما درگیری ذهن شما به موضوع خارج از درس می باشد.اگرذهن شما به موضوعات دیگری درگیر شود جایی برای تمرکز و درگیری درسی باقی نمی گذارد. در بین موضوعاتی که ممکن است نوجوانی در سن و سال شما با آن درگیر باشد ازدواج و غریزه جنسی می تواند بیشتر و آسیب زننده تر باشد.خودتان هم می دانید که در این سن مطرح نمودن ازدواج صحیح نمی باشد و ثمره ایی جز از بین بردن تمرکز و پایین آمدن نمرات ندارد.لذا باید مدیریت ذهن را بعهده گرفته و اصلا اجازه ورود به این حیطه را ندهید و زمانی که احساس می نمایید در حال فکر نمودن به این موضوع هستیدبا تغییر موقعیت یا مشغول نمودن خود به کار دیگر این مجال را از خود بگیرید و در کنار این راهکار برای درس خواند خود نیز برنامه ریزی داشته باشید و مطابق آن عمل نمایید.

همانطور که شنیده اید فکر و خیال را به پرنده ای لجام گسیخته تعبیر می کنند که هر دم بر سرشاخسارى مى‏نشیند و دوباره پرواز می کند و در جای دیگر فرود می آید. از این رو، افکار انسانی که توانایی کنترل و مدیریت ذهن خود را ندارد همواره قرار و آرام ندارد.در این مورد آنچه بعنوان یک روش نام می برند ضبط قوه خیال با کلمه ایست می باشد. اگر آدمى با دقت در کنترل خیال بکوشد؛ یعنى همواره از آن مراقبت کند و هر گاه به این سوى و آن سوى گریخت، بلافاصله آن را به امور مورد نظر خود متوجه گرداند، کم کم رام و مطیع مى‏گردد. لذا هر لحظه که احساس می کنید در حال ورود به عالم خیال هستید با کلمه ایست فکر خود را متوقف نمایید و اجازه ندهید این زمان طولانی شود و با داشتن برنامه منظم و پیوسته مى‏توان ذهن را به سمتى خاص جهت دهید. داشتن برنامه‏هاى منظم همه روزه دعا و قرآن، مطالعه و... می توانید شما مدیریت ذهن خود را بعهده بگیرید.اما در کنار این روش راهکارهای دیگری هم وجود دارد که در قالب بررسی کامل این موضوع به آنها اشاره می نماییم.

نداشتن کنترل ذهن وعدم تمرکز حواس، موضوعى است که بسیارى از جوانان از آن رنج مى‏برند و دلایل مختلف و متعددى دارد. همان طور که خود مى‏دانید، تمرکز حواس در هر کارى از جمله مطالعه و درس خواندن از ضروریات قطعى است. تمرکز حواس، حالتى ذهنى و روانى است که در آن حالت، تمام قواى حسى، روانى و فکرى انسان روى موضوع خاصى متمرکز مى‏شود و تضمین کننده امر یادگیرى و انجام صحیح کارها و رهایى از خطرات احتمالى است. به هر حال در یک جمع‏بندى کلى، مى‏توان گفت: بیشتر افراد به دلایل عمده زیر، با عدم تمرکز فکر و حواس مواجه مى‏شوند:

۱. کسانى که خود را به انجام دادن کار یا مطالعه درسى مجبور مى‏کنند؛ در حالى که تمایل درونى چندانى به آن ندارند. در این صورت تمام قواى ذهنى و روانى‏شان به طور خودکار از آن موضوع پرت مى‏شود و دچار حواس ‏پرتى مى‏گردند. چنین افرادى ممکن است مدت‏ها با بى‏علاقگى کارهایى انجام مى‏دهند یا به دنبال درس یا رشته تحصیلى خاصى، تلاش‏هایى کنند و به عبارت دیگر خود را مجبور به انجام دادن آن کار یا مطالعه مى‏ بینند.

۲. فشارهاى روانى نیز از عوامل عمده تشتت فکرى است. بیشتر افراد زمانى که با مسأله‏اى مواجه مى‏ شوند، اگر معتقد باشند زمان کافى براى حل آن ندارند و یا توانایى حل مسأله و کسب توفیق را در خود نبینند، دچار نگرانى و اضطراب مى‏شوند و در نتیجه این نگرانى‏ها، ترس از شکست، افکار منفى عدم اعتماد به نفس و خیال‏بافى‏ هاى منفى‏ گرایانه، توان عمل و ابتکار و خلاقیت را از آنان سلب مى‏کند و به جاى اینکه روى موضوع خاص تمرکز کنند، بر ترس و احتمال شکست خود تمرکز مى‏کنند و یأس و ناامیدى بر آنها چیره شده و موجب حواس‏پرتى مى‏ شود.

۳. گاهى برخى حوادث و اتفاقات، فضاى روانى فرد را دچار اختلال مى ‏کند (نظیر آنچه در زندگى شخصى، تحصیلى، خانوادگى، اجتماعى و اقتصادى و... رخ مى‏ دهد)، امکان تمرکز حواس را از بین می ‏برد.

۴. گاهى عدم رعایت بهداشت مطالعه و اصول و قوانین آن و بهره نگرفتن از روش مناسب مطالعه، باعث خستگى جسمى و روانى شده و آمادگى روانى لازم براى مطالعه و درس خواندن از بین مى‏برد. در نتیجه احساس بى‏ علاقگى و به دنبال آن عدم تمرکز حواس بر او مستولى مى‏ شود.

۵. تکثر و تعدد فعالیت‏هاى فرد مخصوصا اگر در توان انسان نباشد، باعث عدم تمرکز حواس مى‏ شود.

راه ‏هاى مقابله با عوامل حواس ‏پرتى

براى مقابله با هر یک از عوامل فوق که هر کدام به گونه‏اى مانع تمرکز حواس مى ‏شود - باید به راه‏کار خاص و مناسب با آن توجه نمود. در عین حال نکات زیر مى‏تواند به عنوان راه‏کارهاى کلى، مؤثر واقع شود:

۱. در ابتدا و قبل از هر چیز، براى تمام فعالیت‏هاى درسى و غیردرسى برنامه‏ریزى کنید. اوقات شبانه‏روز را در یک جدول زمان‏بندى شده از هنگام بیدارى تا موقع خواب، یادداشت نموده و براى هر کارى، زمان خاصى و مناسب آن را معین نمایید، سعى کنید طبق همان برنامه تنظیم شده به انجام دادن همان فعالیت مشخص (کلاس، مطالعه، استراحت، عبادت، ورزش و...) بپردازید. حتى زمان معین و مشخصى را در طول روز، براى اندیشیدن درباره موضوعات مختلف با تخیلات و افکار مزاحم، اختصاص دهید. این کار حداقل دو فایده مهم دارد:

الف. نظم و انضباط در تمام فعالیت‏ها حتى در اندیشه‏ها و افکارتان، راه پیدا مى‏کند که خود بسیار ارزشمند است.

ب. اگر افکار مزاحم در غیر زمان معین، به سراغتان آمد و باعث حواس‏ پرتى شما شد، مى ‏توانید به خود وعده بدهید که زمان اندیشیدن در این باره، فلان زمان خاص و معین است. تأکید مى‏کنیم براى هر کار و فعالیتى وقت مشخص معین کنید و در آن وقت به هیچ امرى غیر از آن کار نپردازید.

۲. در صورتى که تعدد کارها و فعالیت‏هاى غیردرسى، باعث عدم تمرکز مى‏شود، آنها را به حداقل ممکن برسانید و به خود بگویید: در این دوره و زمان، مهم‏ترین وظیفه و کار من مطالعه و درس‏ خواندن و ارتقاى سطح علمى است و فعالیت ‏هاى جانبى متعدد، مزاحم وظیفه اصلى من است.

۳. در صورتى که موضوع یا موضوعات خاص و محدودى، باعث حواس پرتى شما مى ‏شود، به دنبال راه حل مناسب آن باشید؛ چرا که آن موضوع خاص، در حکم علت عدم تمرکز حواس شما است.اگر فکر ازدواج و موضوعات آن ذهنتان را درگیر نموده است زمینه بروز این افکار را بگیرید.د رادامه برای کنترل غریزه جنسی نیز مطالبی را خدمتتان بیان می داریم.

ا- تنظیم خواب: تحقیقات نشان می‌دهد که بیشتر انحرافات به خصوص در زمینه مسایل جنسی از فکرهای ناسالم و خیال ‌پردازی‌هایی که جوانان قبل از خواب رفتن دارند، ناشی می‌شود. اگر جوان قبل از آن که به خواب برود، فکرش به خودش و یک سری مسایل و موضوعات مربوط به دورة جوانی، معطوف گردد، کم کم به انحرافات کشیده خواهد شد. بنابراین، یکی از روش‌های پیشگیری از انحرافات این است که برنامة خواب به صورت دقیق تنظیم شود و تا زمانی که خواب بر شما غالب نشده به رختخواب نروید. وقتی به رختخواب بروید که کاملاً خسته و آمادة خواب هستید. لازمة این کار این است که در طول روز مشغول فعالیت‌های مهم بوده و به اندازة کافی کار کرده باشد. طبیعی است اگر جوان با خستگی به رختخواب نرود، به ناچار مدت زمانی را در بستر بیدار خواهد ماند تا به تدریج به خواب رود و چون افکار و اندیشه‌های شهوانی و تحریک‌آمیز معمولاً در این مواقع به سراغ جوان می‌آیند، تنظیم ساعات خواب برای جوان، ضرورت خاصی می‌یابد.

۲- استفاده درست و مطلوب از اوقات فراغت: حتماً برای اوقات بیکاری و فراغتتان برنامه ای داشته باشید. خیلی از گناهانی که انسان مرتکب می شود به علت بیکاری و نداشتن برنامه است. اگر برای تمام زمان های فراغتتان برنامه ریزی کنید خیلی راحت تر می توانید با فشارهای غریزه جنسی کنار بیایید. شرکت در فعالیت های فرهنگی، هنری، سیاسی، ورزشی و ... می تواند به شما کمک زیادی بکند

۳- اعتدال در خوردن: پرخورى و و خوردن برخی غذاها،(1) شهوت آدمی را تحریک می کند. در حدیثى پیامبر گرامى(ص) پس از آن که جوانان را به ازدواج ترغیب مى‏کنند، مى‏فرمایند: «هر کس قدرت بر ازدواج ندارد، روزه بگیرد زیرا روزه نیروى غریزه او را تضعیف مى ‏کند»(2) اگر می توانید هفته ای یک یا دو روز روزه بگیرید(البته به شرطی که برایتان ضرر نداشته باشد) و اگر نمی توانید میزان غذایتان را کمتر وفاصله بین وعده های غذایی تان را بیشتر نمایید.

۴- تلاوت قرآن: بى‏شک انس با قرآن، تلاوت، تدبر و تفکر در مضامین آن و پند گرفتن از آیات نورانی آن بسیار راهگشا است.

۵- پرورش تقوا و معنویت در وجود خویش: همه آنچه بیان شد، به نحوی می‌تواند در پیشگیری از انحرافات اخلاقی و طغیان شهوت و غریزة جنسی نقش داشته باشند، اما آن چه بیش از همه ضروری است و به صورت زیربنایی در شخصیت و رفتار جوان مؤثر است پرورش معنویت و تقویت ایمان و تقوای الهی است. ما در عصری زندگی می‌کنیم که جهان به شدت در مادیات فرو رفته و یک سره غرق در جاذبه‌های نفسانی و امور شهوانی گردیده است. در شرایط کنونی، خلأ عظیم و هولناکی از اخلاق و معنویت پدید آمده و تمامی مشکلات انسان‌ها نیز از همین جا ناشی شده است.

اگر با تقویت ایمان و نیروی اراده، باورها و اعتقادات جوان تقویت گردد، بدون شک بخشی از مشلکات وی به ویژه در زمینة مسایل اخلاقی و شهوت و غریزة جنسی درمان می‌شود. اگر جوان از ته دل باور نمود که تمام اعمال و رفتار او را خدا می‌ بیند و بر اساس عملکرد افراد به آن‌ها پاداش می‌دهد و اساساً سعادت و خوشبختی انسان به دست خودش می‌باشد، در این صورت احتمال اینکه مرتکب گناه نشود بسیار زیاد است.‌ یقین داشته باشید، تا زمانی که نیروی ایمان و تقوا در وجود انسان بارور و تقویت نگردد، هیچ ضمانتی از شهوت و انحرافات اخلاقی وجود ندارد. به خصوص در وضعیت کنونی که عوامل تحریک کننده بسیار زیاد است. بنابراین قبل از هر چیزی سعی کنید نیروی ایمان و تقوا را در وجود خویش بارور کنید.

نکته خیلی مهمی که در باب تقویت معنویت، باید رعایت کنید،این است که به نمازهایتان اهمیت خاصی دهید، ودر هیچ شرایطی آن را ترک نکنید، خصوصا نماز اول وقت، چرا که نماز، ضامن کنترل انسان از گناه است و نیروی که می تواند، انسان را در برابر قوه شهوت و غضب حفظ کند نماز است، همانطور که خداوند متعال در قرآن به این نکته اشاره دارد که: (اَقمِ الصلوةِ اِنَّ الصّلوةَ تنهى عَن الفحشاءِ والمنکرِ)[۳] نماز را بپا دار، که همانا نماز انسان را از پستى و پلیدى باز مى دارد.

طبق بعضی از تفاسیر فحشاء اشاره به قوه شهوت است و منکر اشاره به قوه غضب دارد، بنابراین نماز این قدرت را دارد که انسان را در برابر شهوت مقاوم کند، به شرط اینکه با حضور قلب یاشد.

۶- استفاده از روش تحمیل به نفس(روش خویشتن داری)
یکی ازعوامل موفقیت، در هر کاری برخورداری از توانِ «انتظار کشیدن» دانسته شده، افرادی که توان انتظار کشیدن را ندارند و نمی توانند صبر کنند کسانی هستند که هم لذتهای آنی و فوری را طلب می کنند وبه آینده نمی اندیشند، وهم خواسته هایشان باید فورا ارضا شود. در حالی که زند گی موفق نیازمند صبر و گذشت از لذتهای آنی، برای رسیدن به لذتهای آتی است.

توانِ اتظار کشیدن و قدرت بازداری از خواسته ،همان چیزی است که در اسلام ،تحت عنوان «تقوا» شناخته می شود؛این یک قاعده فراگیر است و تمام جنبه های زندگی را در برمی گیرد،که یکی ازآنها «غریزه جنسی» است.آنچه در این بحث مهم است ،روش های مؤثر در بالا بردن توانِ انتظار کشیدن و تحقق خویشتنداری جنسی است و برای رسیدن به خویشتنداری جنسی، وبالا بردن توانِ انتظار کشیدن،دو مهارت را باید به کار برد .
 

مهارت اول: کاهش تماس

مراد از کاهش تماس، به حداقل رساندن تماس های بی دلیل وغیر موجه با اشیاء یا افرادی است، که شما بیشتر توسط آنها دچار آسیب می شوید وزمینه های فساد جنسی را در شما تقویت می کنند.مثلاً برای مدتها شما با خود این تصمیم را بگیرید، زمانی که همکاران با حرفهای ناجور، باعث تحریک شهوت می شوند، اعتنا به حرفهایشان نکنید و مشغول به کارتان شوید،و ذکر« لا اله الاالله» و ذکر «لاحول ولا قوه الابالله العلی العظیم» را تکرار کنید تا وسوسه های شیطانی را از خود دور کنید،که این تصمیم، خویشتنداری، همچنین اراده را در شما تقویت خواهد کرد.
 

مهارت دوم : پرهیز از عوامل تحریک کننده غریزه جنسی

مهارت اول «کاهش تماس» مربوط به خصوص خود عاملی است که غریزه جنسی شما را مستقیم وبیشتر تحریک وتقویت می کند.اما مهارت دوم« پرهیز از عوامل تحریک کننده غریزه جنسی» مربوط به هر عاملی است که غریزه جنسی شما را مستقیم یا غیرمستقیم تقویت می کند، و ما به چند عامل اصلی که باید پرهیز شود، اشاره م کنیم.

۱ـ پرهیز از فکر و ترسیم صحنه ‏هاى محرک در ذهن و خیال: امام صادق(ع) می فرماید: عیسى به اصحاب خود گفت:... موسى به شما دستور داد که زنا نکنید و من به شما دستور مى‏دهم که فکر زنا هم در سر نپرورانید تا چه رسد به این که زنا کنید زیرا کسى که خیال زنا کند مانند کسى است که در خانه‏اى نقش و نگار شده، دود و آتش به پا کند. چنین کارى گرچه خانه را نمى‏سوزاند ولى زینت و صفاى آن را مکدر کرده و فاسد مى‏کند»[۴] فکر و خیال بسیاری از مواقع فرد را به سمت گناه می کشاند. برای این کار توصیه می شود همیشه موضوعات مورد علاقه ای برای فکر کردن آماده داشته باشید. موضوعاتی علمی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، ورزشی و ... . هرگاه افکار و وسوسه های شیطانی به ذهن و خیالتان هجوم آوردند، از موضوعات جایگزین استفاده نمایید.

۲- پرهیز از نگاه های حرام(چشم چرانی)
در بیشتر مواقع چشم چرانی عامل تقویت و تحریک غریزه جنسی می شود، که زمینه انحراف جنسی را ایجاد می کند. در روایتی امام صادق (ع)فرمودند«نگاه به نامحرم تیری مسموم از تیرهای شیطان است (که برروح وقلب انسان می نشیند وآن را زهرآلود می کند)وچه بسا نگاهی کوتاه که حسرتی طولانی برجا می گذارد»(5)

همچنین فرمودند«نگاه حرام به نامحرم ،تخم شهوت را در قلب می کارد...»(6)

پس دوست گرامی، با کنترل نگاه های حرام بذر شهوت را از خود دور مکنیم، ودر نتیجه تمایل به دیدن تصاویر مهیج در ما کاهش پیدا خواهدکرد.

۲- پرهیز از دوستان منحرف و ناباب
اثرپذیری انسان از دوست، به قدری بالا است که امیرالمومنین (ع) فرمودند«با انسان شرور و بد کار همنشینی نکن،چرا که شخصیت تو شرارت های او را می رباید، (از او اثر می پذیری)بدون آنکه خودت بفهمی»(7)

۳- پرهیز از محیط‌های آلوده و ناسالم: یکی از علل و عوامل انحرافات جنسی و به طور کل انحرافات اخلاقی، محیط آلوده و محرک‌های شهوانی است. محیط از طریق وارد نمودن عناصر محرک، منجر به طغیان غریزة جنسی در جوان می‌شود. مسایلی از قبیل بدحجابی، روابط ناسالم و آزاد دختر و پسر، برخی از سریال‌های تلویزیونی و فیلم‌های خارجی و هم چنین استفادة نادرست از اینترنت و یا ماهواره در تحریک شهوت و غریزة جنسی جوان مؤثر است. اگر واقعاً می‌‌خواهید از جوانی‌تان به خوبی استفاده کنید و در راه درست و سالم گام بردارید، سعی کنید از محیط‌های آلوده فاصله بگیرید و خودتان را در معرض تحریک کننده های جنسی قرار ندهید. این کار اگر چه سخت است ولی با برنامه ریزی و تمرین می توانید این راهکار را عملی کنید.

۴-پرهیز از بیکاری و نداشتن برنامه برای اوقات فراغت

۵-پرهیز از دوستی با جنس مخالف

۶- پرهیز از تنبلی و روی آوردن به ورزش ساده ولی مداوم

۷- اجتناب شدید از گوش دادن به آوازها و موسیقى‏هاى تحریک‏کننده و مبتذل و همچنین گوش سپردن به سخنان تحریک ‏آمیز.

۸-پرهیز از انزوا و تنهایی

مطالعه این کتابها مفید است:
۱- هفت روش پیشگری از انحراف جنسی؛ نوشته هادی حسینخانی – انتشارات موسسه آموزشی پژهشی امام خمینی.
۲- جوان،هیجان وخویشنداری؛ نوشته گروه نویسندگان حدیث زندگی- موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث
۳- آرامش در پرتو نیایش نوشته علی احمد پناهی - انتشارات موسسه آموزشی پژهشی امام خمینی.

در آخر از خداوند می خواهیم که به برکت، کریمه اهل بیت حضرت معصومه(س) شرایط ازدواج با همسر مناسب و لایق شما، را هر چه سریعتر فراهم کند.و ما هم حتما در حرم کریمه اهل بیت برای شما دعا خواهیم کرد. منتظر مکاتبه شما هستیم.
 
پی نوشت ها
[۱] خوردنی های پرانرژی مثل خرما، فلفل، پیاز، سوسیس و کالباس و ... .
[۲] مستدرک الوسائل، ج ۲، ص ۵۳۱
[۳] عنکبوت: ۴۵
[۴] وسائل ‏الشیعه، ج ۱۴، ص ۲۴۰
[۵] الکافی ج۵، ص۵۵۹
[۶] من لایحضره الفقیه،ج۴،ص۱۸
[۷] ابن ابی الحدید،شرح نهج البلاغه،ج۲۰؛ ص۲۷۲

منبع: www.soalcity.ir