راهکارهای عملی برای درمان عصبانیت و بی حوصلگی
پرسش :
برای درمان عصبانیت و بی حوصلگی چه راهکارهای عملی وجود دارد؟
شرح پرسش :
فردی ۳۲ ساله ام که زیاد عصانی می شوم وخودم دیگر از این وضع رنج می برم وهر وقت عصانی بشم هرچی جلوم باشه میشکنم ویا پرتاب می کنم متاهل هستم وزنم از این عصانیت من دیگر تحملش تمام شده وبعد از هر بار عصانیت وشکستن چیزی فورا"پشیمان وآرام می شوم کمکم کنید.
فردی ۳۲ ساله ام که زیاد عصانی می شوم وخودم دیگر از این وضع رنج می برم وهر وقت عصانی بشم هرچی جلوم باشه میشکنم ویا پرتاب می کنم متاهل هستم وزنم از این عصانیت من دیگر تحملش تمام شده وبعد از هر بار عصانیت وشکستن چیزی فورا"پشیمان وآرام می شوم کمکم کنید.
پاسخ :
رذایل اخلاقى و از جمله خشم از جمله بیماری هایی هستند که برای درمان آن باید علت آن را ریشه یابی کرد. یعنی براى ریشه کن کردن این صفت رذیله، نخست به سراغ ریشه ها برویم، چرا که تا ریشه ها قطع نشود، این نهال شوم همچنان پابرجاست. بنابراین در آغاز باید دید منشأ پیدایش غضب چیست و کجاست؟
هر ناراحتی موجب شعله ور شدن آتش خشم و غضب نمی گردد، بلکه خشم آن گاه زبانه می کشد که انسان خود را حریف طرف مقابل و شخص مغضوب ببیند و لااقل خود را با او متساوی و در یک مرتبه احساس کند، امّا اگر از عمل و برخورد فرد قدرتمندی ناراحت گردد، اگر چه غم و حزن در قلب او پدیدار می شود، امّا چون از انتقام ناتوان است،چاره ای ندارد جز این که غضب خود را فرو برد. این خشم به باطن بر می گردد و عقده درونی ایجاد می کند و به کینه تبدیل می شود.(۱)
بنابراین چون فرد خشم آلود غالباً خود را در موضع قدرت و برتری و سلطه می بیند، باید با عواملی که باعث شعله‌ور شدن غضب می شود، پنجه درافکند و با عامل آن ها که "حبّ نفس" (خویشتن خواهی) می باشد، یا مال دوستی و جاه طلبی و شهرت خواهی و تکبّر و ... مبارزه کند، روحیه و میانه روی به نفس ببخشد تا "حبّ نفس" وسیلة انسان گردد و او را در جاده "کرامت و عزّت" راه ببرد، نه این که بر آدمی چیره گردد و او را در لجنزار "غرور و خودپسندی" فرو ببرد.
عوامل دیگری نظیرجهل و حماقت، ضعف نفس، تکبر، لجبازی، غرور، کار زیاد، خستگی، گرسنگی و تشنگی نیز موجب شعله ور شدن عصبانیت می گردد.
۲. رفتارهای عادی و روزمره خود را نیز با تسلط کامل بر رفتار و بدون شتابزدگی انجام دهید. آن ها را آرام آرام تعقیب کنید تا نرمخویی و پرحوصلگی برتمام رفتارهای شما حاکمیت پیدا کند.
۳. از حساسیت بیش از حد در هر زمینه بپرهیزید. کاملاً به خود مطمئن باشید که میتوانید روحیه خود را تغییر دهید، ولی برای نتیجه گیری عجول نباشید، بلکه با خود فکر کنید باید حداقل به طور مثال یک سال بر رفتارهای خود کار کنید. اگر چنین نمودید، حتماً پس از آن، دگرگونی رفتاری خواهید داشت.
۴. همواره در هر مسألهای ابتدا از دیگران انتظار بدترین برخورد را داشته باشید. خود را برای پذیرش آن آماده کنید. این مسئله باعث میشود برخوردهای بهتر از مورد انتظار در شما ایجاد خشنودی نماید. در حالی که اگر همیشه انتظار برخورد خوب داشته باشید، چه بسا نتیجه عکس خواهید گرفت.
۵. از تفریحات سالم و تقویت کننده اراده مانند کوهنوردی، شنا، دو و پیادهروی و گردش در طبیعت و... استفاده کنید.
۶. در تصمیمگیریها حتیالإمکان با افراد عاقل و پخته مشورت نمایید. از اقدامات عجولانه و مطالعه نشده بپرهیزید.
۷. بیش تر با افراد خوش اخلاق معاشرت کنید.
۸. از موقعیتهایی که زمینه تندخویی در آن فراوان است، دوری کنید. در موقعیتهایی حضور یابید که رفتار پرخاشگرانه در آن جا دیده نمیشود.
۹. پیش از هر عملی در مورد پیامد آن تفکر و اندیشه کنید و آن گاه اقدام نمایید. با تمرین این راهکار و به کارگیری آن در مورد تمام رفتارها، اندک اندک کنترل خویش را بر تمام رفتارها توسعه بخشید.
۱۰. به برخی رفتارها و حالاتی که از افراد سر می‌زند و شما را عصبانی می‌کند ،توجه نکنید، مثلاً اگر کسی با حرف ناروا شما را ناراحت می‌کند، از شنیدن وگوش سپردن به سخنان وی دوری کنید، حتی گوش ندهید یا محیط را ترک کنید. به گفتههای او دقت و توجه نکرده و آن ها را در ذهن خود مرور نکنید. نسبت به دیگر اعمال فیزیکی و رفتارهای پرخاشگرانه و تحریک کننده همین طور واکنش نشان دهید و راه بیتوجهی را پیش گیرید.
۱۱. سطح شناخت خود را با مطالعه و تفکر از زشتی، ناپسند بودن، غیرقابل جبران بودن اعمال پرخاشگرانه بالا ببرید. آیات، روایات و داستانهایی راکه در مورد این نوع رفتارها و آثار آنها نوشته شده است، مطالعه کنید. بعد در مورد آن ها فکر نمایید، حتی در برخی موارد به آثار رفتار تندی که مرتکب آن شدهاید، توجه نمایید. آن عمل و زشتی آن را در ذهن خود مرور و بزرگ معرفی کنید، به گونهای که به خود هشداری از درون دست یابید. آثار فردی و اجتماعی و پیامدهای حیثیتی عمل زشت را در ذهن خود مرور کنید. زشتی آن را برای خود بزرگ جلوه دهید تا از درون از آن عمل متنفّر شوید.
۱۲. از خواندن قرآن و در نوبتهای متعدد در طول ۲۴ ساعت غفلت نورزید، چه قرآن تأثیر زیاد در رسیدن به آرامش درونی دارد. عبادتهای خود مانند نماز را در اول وقت و با حضور قلب به جا آورید که تأثیر بزرگی در رسیدن به اطمینان خاطر دارد.
۱۳. با خود شرط کنید که هیچ گاه و در هیچ وضعی برخورد تند نداشته باشید. اگر ناگهان از شما برخورد تندی سر زد، خود را جریمه کنید؛ مثلاً تصمیم بگیرید که مثلاً اگر بر سر کسی فریاد زدید، فلان مبلغ صدقه بدهید. کارآیی این روش، بسیار بالا است. بسیاری از علمای بزرگ بدین سان تمرین عملی و خودسازی کرده اند.
۱۴. شرح موارد فوق را در جدولی بنویسید. موارد انجام و یا سرپیچی از آن را یادداشت کنید. سعی کنید موارد تخلف را کاهش داده و بیش تر از پیش، خود را به انجام توصیه‌ها مقید سازید، حتی پیش از بروز آن موقعیتها و به صورت مستمر، راهکارها را سرلوحه اعمال خود قرار دهید. از آن به بعد باید میزان پرخاشگری شما کاهش یابد. آن ها را نیز یادداشت کنید. کم کم از میزان آنها در طول روز، هفته و... بکاهید و خود تنبیهی را به کار بگیرید.
پی نوشت:
۱. سید عبدالله شبر، اخلاق، ص ۲۵۲، مترجم محمد رضا جباران.
منبع: www.soalcity.ir
رذایل اخلاقى و از جمله خشم از جمله بیماری هایی هستند که برای درمان آن باید علت آن را ریشه یابی کرد. یعنی براى ریشه کن کردن این صفت رذیله، نخست به سراغ ریشه ها برویم، چرا که تا ریشه ها قطع نشود، این نهال شوم همچنان پابرجاست. بنابراین در آغاز باید دید منشأ پیدایش غضب چیست و کجاست؟
هر ناراحتی موجب شعله ور شدن آتش خشم و غضب نمی گردد، بلکه خشم آن گاه زبانه می کشد که انسان خود را حریف طرف مقابل و شخص مغضوب ببیند و لااقل خود را با او متساوی و در یک مرتبه احساس کند، امّا اگر از عمل و برخورد فرد قدرتمندی ناراحت گردد، اگر چه غم و حزن در قلب او پدیدار می شود، امّا چون از انتقام ناتوان است،چاره ای ندارد جز این که غضب خود را فرو برد. این خشم به باطن بر می گردد و عقده درونی ایجاد می کند و به کینه تبدیل می شود.(۱)
بنابراین چون فرد خشم آلود غالباً خود را در موضع قدرت و برتری و سلطه می بیند، باید با عواملی که باعث شعله‌ور شدن غضب می شود، پنجه درافکند و با عامل آن ها که "حبّ نفس" (خویشتن خواهی) می باشد، یا مال دوستی و جاه طلبی و شهرت خواهی و تکبّر و ... مبارزه کند، روحیه و میانه روی به نفس ببخشد تا "حبّ نفس" وسیلة انسان گردد و او را در جاده "کرامت و عزّت" راه ببرد، نه این که بر آدمی چیره گردد و او را در لجنزار "غرور و خودپسندی" فرو ببرد.
عوامل دیگری نظیرجهل و حماقت، ضعف نفس، تکبر، لجبازی، غرور، کار زیاد، خستگی، گرسنگی و تشنگی نیز موجب شعله ور شدن عصبانیت می گردد.
راهکارهای درمان عصبانیت
۱. حتما در ساعات کاری خود تامل کنید . در صورت امکان از آن بکاهید. در صورت عدم امکان، سعی کنید فواصلی را در بین کار به استراحت بپردازید تا از خستگی شدید، بکاهید.۲. رفتارهای عادی و روزمره خود را نیز با تسلط کامل بر رفتار و بدون شتابزدگی انجام دهید. آن ها را آرام آرام تعقیب کنید تا نرمخویی و پرحوصلگی برتمام رفتارهای شما حاکمیت پیدا کند.
۳. از حساسیت بیش از حد در هر زمینه بپرهیزید. کاملاً به خود مطمئن باشید که میتوانید روحیه خود را تغییر دهید، ولی برای نتیجه گیری عجول نباشید، بلکه با خود فکر کنید باید حداقل به طور مثال یک سال بر رفتارهای خود کار کنید. اگر چنین نمودید، حتماً پس از آن، دگرگونی رفتاری خواهید داشت.
۴. همواره در هر مسألهای ابتدا از دیگران انتظار بدترین برخورد را داشته باشید. خود را برای پذیرش آن آماده کنید. این مسئله باعث میشود برخوردهای بهتر از مورد انتظار در شما ایجاد خشنودی نماید. در حالی که اگر همیشه انتظار برخورد خوب داشته باشید، چه بسا نتیجه عکس خواهید گرفت.
۵. از تفریحات سالم و تقویت کننده اراده مانند کوهنوردی، شنا، دو و پیادهروی و گردش در طبیعت و... استفاده کنید.
۶. در تصمیمگیریها حتیالإمکان با افراد عاقل و پخته مشورت نمایید. از اقدامات عجولانه و مطالعه نشده بپرهیزید.
۷. بیش تر با افراد خوش اخلاق معاشرت کنید.
۸. از موقعیتهایی که زمینه تندخویی در آن فراوان است، دوری کنید. در موقعیتهایی حضور یابید که رفتار پرخاشگرانه در آن جا دیده نمیشود.
۹. پیش از هر عملی در مورد پیامد آن تفکر و اندیشه کنید و آن گاه اقدام نمایید. با تمرین این راهکار و به کارگیری آن در مورد تمام رفتارها، اندک اندک کنترل خویش را بر تمام رفتارها توسعه بخشید.
۱۰. به برخی رفتارها و حالاتی که از افراد سر می‌زند و شما را عصبانی می‌کند ،توجه نکنید، مثلاً اگر کسی با حرف ناروا شما را ناراحت می‌کند، از شنیدن وگوش سپردن به سخنان وی دوری کنید، حتی گوش ندهید یا محیط را ترک کنید. به گفتههای او دقت و توجه نکرده و آن ها را در ذهن خود مرور نکنید. نسبت به دیگر اعمال فیزیکی و رفتارهای پرخاشگرانه و تحریک کننده همین طور واکنش نشان دهید و راه بیتوجهی را پیش گیرید.
۱۱. سطح شناخت خود را با مطالعه و تفکر از زشتی، ناپسند بودن، غیرقابل جبران بودن اعمال پرخاشگرانه بالا ببرید. آیات، روایات و داستانهایی راکه در مورد این نوع رفتارها و آثار آنها نوشته شده است، مطالعه کنید. بعد در مورد آن ها فکر نمایید، حتی در برخی موارد به آثار رفتار تندی که مرتکب آن شدهاید، توجه نمایید. آن عمل و زشتی آن را در ذهن خود مرور و بزرگ معرفی کنید، به گونهای که به خود هشداری از درون دست یابید. آثار فردی و اجتماعی و پیامدهای حیثیتی عمل زشت را در ذهن خود مرور کنید. زشتی آن را برای خود بزرگ جلوه دهید تا از درون از آن عمل متنفّر شوید.
۱۲. از خواندن قرآن و در نوبتهای متعدد در طول ۲۴ ساعت غفلت نورزید، چه قرآن تأثیر زیاد در رسیدن به آرامش درونی دارد. عبادتهای خود مانند نماز را در اول وقت و با حضور قلب به جا آورید که تأثیر بزرگی در رسیدن به اطمینان خاطر دارد.
۱۳. با خود شرط کنید که هیچ گاه و در هیچ وضعی برخورد تند نداشته باشید. اگر ناگهان از شما برخورد تندی سر زد، خود را جریمه کنید؛ مثلاً تصمیم بگیرید که مثلاً اگر بر سر کسی فریاد زدید، فلان مبلغ صدقه بدهید. کارآیی این روش، بسیار بالا است. بسیاری از علمای بزرگ بدین سان تمرین عملی و خودسازی کرده اند.
۱۴. شرح موارد فوق را در جدولی بنویسید. موارد انجام و یا سرپیچی از آن را یادداشت کنید. سعی کنید موارد تخلف را کاهش داده و بیش تر از پیش، خود را به انجام توصیه‌ها مقید سازید، حتی پیش از بروز آن موقعیتها و به صورت مستمر، راهکارها را سرلوحه اعمال خود قرار دهید. از آن به بعد باید میزان پرخاشگری شما کاهش یابد. آن ها را نیز یادداشت کنید. کم کم از میزان آنها در طول روز، هفته و... بکاهید و خود تنبیهی را به کار بگیرید.
پی نوشت:
۱. سید عبدالله شبر، اخلاق، ص ۲۵۲، مترجم محمد رضا جباران.
منبع: www.soalcity.ir
