مناظره امام رضا (علیه السلام) با عالم بزرگ زرتشتی
پرسش :
جریان مناظره امام رضا (علیه السلام) با بزرگ دانشمندان آئین زرتشت چه بود؟
پاسخ :
بر طبق شواهد تاریخی مأمون تصمیم گرفت علما و بزرگان نصرانی، یهودی، صابئین، زردشتیان و علمای دیگر مکاتب در علم کلام را دعوت کند تا با مباحثه علمی بر امام علی بن موسی الرضا(علیه السلام) فائق آمده و از شأن و منزلت ایشان در نزد مردم بکاهد.
در این جلسه بعد از اینکه امام(علیه السلام) در بحث علمی «جاثلیق مسیحی» و «راس الجالوت» یهودی را شکست داد، آن گاه به بزرگ «هیربَدان» و عالِم زردشتیان رو کرد و فرمود: به من بگو این که زردشت را پیامبر می دانی، بر طبق کدام دلیل است؟
بزرگ هیربدان: او کارهای خارق عادتی انجام داده که هیچ کس قبل از او انجام نداده است. گرچه ما آن را ندیده ایم، ولی اخبار پیشینیان ما گواه بر این معناست.
امام(علیه السلام): آیا جز این است که از پیشینیان به شما رسیده و پیروی کرده اید؟
بزرگ هیربدان: نه.
امام(علیه السلام): همین گونه سایر امت ها اخباری به آن ها از معجزات موسی، عیسی و مخصوصاً محمّد(صلی الله علیه و آله) و پیامبران دیگر رسیده است؛ پس چرا این پیامبران را قبول ندارید و تنها روی زردشت تکیه می کنید؟ بزرگ هیربدان خاموش شد و پاسخی نداشت بدهد.
در این جا امام(علیه السلام) با روش پاسخ نقضی جواب داد و در واقع، با تکیه بر قاعدة عقلی «حُکْمُ الامثال فِیمَا یَجُوزُ وَ فِیمَا لَا یَجُوزُ وَاحِدٌ» به او الزام فرمود که اگر دلیل بر حقانیت زردشت معجزات نقل شده باشد، این معنا درباره سایر پیامبران بزرگ الهی، مخصوصاً در مورد پیامبر گرامی اسلام که مدارک اعجاز او بسیار بیشتر و گسترده تر است، نیز صادق است.
اضافه بر این، معجزه مهم پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) قرآن مجید، که امام(علیه السلام) قبلاً به آن اشاره فرمودند، جنبة عینی و حسی دارد و نیاز به تکیه بر تاریخ ندارد. آری قرآن مجید موجود است و آثار اعجاز آن نمایان.
منبع: مناظرات تاریخى امام رضا (علیه السلام)، آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازى، بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى، مشهد، 1388 ش.
بر طبق شواهد تاریخی مأمون تصمیم گرفت علما و بزرگان نصرانی، یهودی، صابئین، زردشتیان و علمای دیگر مکاتب در علم کلام را دعوت کند تا با مباحثه علمی بر امام علی بن موسی الرضا(علیه السلام) فائق آمده و از شأن و منزلت ایشان در نزد مردم بکاهد.
در این جلسه بعد از اینکه امام(علیه السلام) در بحث علمی «جاثلیق مسیحی» و «راس الجالوت» یهودی را شکست داد، آن گاه به بزرگ «هیربَدان» و عالِم زردشتیان رو کرد و فرمود: به من بگو این که زردشت را پیامبر می دانی، بر طبق کدام دلیل است؟
بزرگ هیربدان: او کارهای خارق عادتی انجام داده که هیچ کس قبل از او انجام نداده است. گرچه ما آن را ندیده ایم، ولی اخبار پیشینیان ما گواه بر این معناست.
امام(علیه السلام): آیا جز این است که از پیشینیان به شما رسیده و پیروی کرده اید؟
بزرگ هیربدان: نه.
امام(علیه السلام): همین گونه سایر امت ها اخباری به آن ها از معجزات موسی، عیسی و مخصوصاً محمّد(صلی الله علیه و آله) و پیامبران دیگر رسیده است؛ پس چرا این پیامبران را قبول ندارید و تنها روی زردشت تکیه می کنید؟ بزرگ هیربدان خاموش شد و پاسخی نداشت بدهد.
در این جا امام(علیه السلام) با روش پاسخ نقضی جواب داد و در واقع، با تکیه بر قاعدة عقلی «حُکْمُ الامثال فِیمَا یَجُوزُ وَ فِیمَا لَا یَجُوزُ وَاحِدٌ» به او الزام فرمود که اگر دلیل بر حقانیت زردشت معجزات نقل شده باشد، این معنا درباره سایر پیامبران بزرگ الهی، مخصوصاً در مورد پیامبر گرامی اسلام که مدارک اعجاز او بسیار بیشتر و گسترده تر است، نیز صادق است.
اضافه بر این، معجزه مهم پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) قرآن مجید، که امام(علیه السلام) قبلاً به آن اشاره فرمودند، جنبة عینی و حسی دارد و نیاز به تکیه بر تاریخ ندارد. آری قرآن مجید موجود است و آثار اعجاز آن نمایان.
منبع: مناظرات تاریخى امام رضا (علیه السلام)، آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازى، بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى، مشهد، 1388 ش.
