خنثی شدن توطئه منصور دوانیقی با وصیت نامه امام صادق علیه السلام

پرسش :

توطئه منصور دوانیقی برای قتل جانشین امام صادق (علیه السلام) چگونه خنثی شد؟

پاسخ :
هنگام رحلت امام صادق (علیه السلام) منصور دوانیقى، خلیفه مشهور و ستمگر عباسى، دراوج قدرت و تسلط بود.

منصور کسى بود که براى تثبیت پایه‏ هاى حکومت خود، انسان هاى فراوانى را به قتل رسانید. او در این راه نه تنها شیعیان، بلکه فقها و شخصیت هاى بزرگ جهان تسنن را نیز که با او مخالفت مى‏ ورزیدند، سخت مورد آزار قرار مى‏ داد، چنانکه‏ «ابوحنیفه» را به جرم اینکه برضد او به پشتیبانى از «ابراهیم» (پسر عبدالله محض، و رهبر قیام ضدّ عباسى در عراق) فتواداده بود، شلاق زد، و به زندان افکند!(1)

امام کاظم (علیه السلام) پس از وفات پدر، در سن بیست سالگى با چنین زمامدار ستمگرى روبرو گردید که حاکم بلا منازع قلمرو اسلامى به شمار مى‏ رفت.

منصور وقتى که توسط «محمد بن سلیمان» (فرماندار مدینه) از درگذشت امام صادق (علیه السلام) آگاه شد، طى نامه ‏اى به وى نوشت:
اگر جعفر بن محمد شخصى را جانشین خود قرار داده، او را احضار کن و گردنش را بزن!

طولى نکشید که گزارش فرماندار مدینه به این مضمون به بغداد رسید:
جعفر بن محمد ضمن وصیت نامه رسمى خود، پنج نفر را به عنوان وصى خود برگزیده که عبارتند از:
1- خلیفه وقت، منصور دوانیقى!
2- محمد بن سلیمان(فرماندار مدینه و خود گزارش دهنده!).
3- عبدالله بن جعفر بن محمد(برادر بزرگ امام کاظم).
4- موسى بن جعفر(علیه السلام).
5- حمیده(همسر آن حضرت!).

فرماندار در ذیل نامه کسب تکلیف کرده بود که کدام یک از این افراد باید به قتل برساند؟!

منصور که هرگز تصور نمى‏ کرد با چنین وضعى روبرو شود، فوق‏ العاده خشمگین گردید و فریاد زد: اینها را نمى‏ شود کشت!

البته این وصیت نامه امام یک حرکت سیاسى بود؛ زیرا حضرت صادق (علیه السلام) قبلاً امام بعدى و جانشین واقعى خود یعنى حضرت کاظم (علیه السلام) را به شیعیان خاص و خاندان علوى معرفى کرده بود، ولى از آنجا که از نقشه‏ هاى شوم و خطرناک منصور آگاهى داشت، براى حفظ جان پیشواى هفتم چنین وصیتى نموده بود.

پی نوشت:
(1). عبدالرحمن ‏السبوطى، تاریخ ‏الخلفاء، بغداد، مکتبه المثنى، ص 259.

منبع: سیره پیشوایان، مهدی پیشوایی، موسسه امام صادق(علیه السلام)، قم، 1390 ش.