امام کاظم (ع) و پاسداری از نهضت علمی امام صادق (ع)

پرسش :

نهضت علمی امام صادق (علیه السلام) پس از شهادتشان چگونه پیگیری شد؟

پاسخ :
بررسى اوضاع و احوال زمان امام کاظم(علیه السلام) نشان مى‏ دهد که هرگونه اقدام حادی که حکومت منصور از آغاز روى آن حساسیت نشان بدهد صلاح نیست، از این رو امام کاظم(علیه السلام) دنباله برنامه علمى پدر را گرفت و حوزه‏ اى‏ نه به وسعت دانشگاه جعفرى تشکیل داد و به تربیت شاگردان بزرگ و رجال علم و فضیلت پرداخت.

«سید بن طاووس»مى‏ نویسد: گروه زیادى از یاران و شیعیان خاص امام کاظم(علیه ‏السلام) و رجال خاندان هاشمى در محضر آن حضرت گرد مى‏ آمدند و سخنان گهربار و پاسخ هاى آن حضرت به پرسش هاى حاضران را یادداشت‏ مى‏ نمودند و هر حکمى که در مورد پیش ‏آمدى صادر مى ‏نمود، ضبط مى‏ کردند.(1)

«سید امیرعلى» مى ‏نویسد: در سال 148 امام جعفر صادق(علیه السلام) در شهر مدینه درگذشت، ولى خوشبختانه مکتب علمى او تعطیل نشد، بلکه به رهبرى جانشین و فرزندش موسى کاظم(علیه السلام)، شکوفایى خود را حفظ کرد.(2)

موسى بن جعفر نه تنها از نظر علمى تمام دانشمندان و رجال علمى آن روز را تحت‏ الشعاع قرار داده بود، بلکه از نظر فضائل اخلاقى و صفات برجسته انسانى نیز زبان زد خاص و عام بود، به طورى که تمام دانشمندانى که با زندگى پرافتخار آن حضرت آشنایى دارند در برابر عظمت شخصیت اخلاقى وى سر تعظیم فرود آورده اند.

«ابن حجر هیتمى»، دانشمند و محدث مشهور جهان تسنّ، مى‏ نویسد:
موسى کاظم وارث علوم و دانش هاى پدر و داراى فضل و کمال او بود. وى در پرتو عفو و گذشت و بردبارى فوق ‏العاده ‏اى که (در رفتار با مردم نادان) از خود نشان داد، «کاظم» لقب یافت، و در زمان او هیچ ‏کس در معارف‏ الهى و دانش و بخشش به پایه او نمى ‏رسید.(3)

پی‌نوشت‌ها:
(1). حاج شیخ عباس قمى، الأنوارالبهیه، مشهد، مؤسسه منشورات دینى مشهد، ص 170.
(2). مختصر تاریخ‏ العرب، ط 2، تعریب: عفیف ‏البعلبکى، بیروت، دارالعلم‏ للملایین، 1967 م، ص 209.
(3). الصواعق ‏المحرقه، قاهره، مکتبه القاهره، ص 203.

منبع: سیره پیشوایان، مهدی پیشوایی، موسسه امام صادق علیه السلام، قم، 1390 ش.