حضور یا عدم حضور حضرت لیلی سلام الله علیها در کربلا

پرسش :

آیا حضرت لیلی (سلام الله علیها) مادر حضرت علی اکبر (علیه السلام) در کربلا حضور داشته است؟

پاسخ :
با جست‌وجو در کتاب‌های تاریخی، حضور مادر حضرت علی اکبر (ع) در کربلا ثابت نشده است.

با جست‌وجو و تحقیق در کتاب‌های تاریخی، می‌توان به این نتیجه رسید که هیچ‌کدام از آنها، بویژه کتاب‌ها و مقاتلی که به واقعۀ کربلا اهمیت داده‌اند و اسم بزرگان و دیگر زنان امام حسین (ع) و جوانان هاشمی و اصحاب و حتی کودکان را نقل کرده‌اند، نامی از حضرت لیلی و حضورش در کربلا نبرده‌اند. و با توجه به این‌که ایشان از خاندان سرشناس و مهمی بوده‌اند،[۱] بسیار بعید است که با وجود حضور در کربلا، از ایشان غفلت شده باشد.

محققان و عاشورا پژوهان متعددی نیز نسبت به حضور مادر حضرت علی اکبر در کربلا ابراز شک و تردید کرده‌اند.

مرحوم علامه مقرم می‌گوید: «برای ما نه سال وفاتش و نه مقدار عمرش و نه حضورش در کربلا روشن نشد، اگرچه حضورش در کربلا را دربندی در کتابش (اسرار الشهاده)، به بعضی از مجموعه‌‏هایی که صاحبانش معلوم نیست، نسبت داده است. اما همه مورخان این موضوع را ترک کرده و یادی از او در کربلا نکرده‏‌اند؛ شاید هم او پیش از حادثه‏ کربلا از دنیا رفته بود».[۲]

مرحوم شیخ عباس قمی در نفس المهموم می‌گوید: «در بارۀ این که مادر حضرت علی اکبر در کربلا بوده یا نه؟ خبری ندیدم».[۳]

مرحوم استاد شهید مطهری دربارۀ حضور مادر حضرت علی اکبر در کربلا می‌گوید: «یکى از معروف ترین قضایا که حتى یک تاریخ به آن گواهى نمی‌دهد، قصه لیلی مادر حضرت على اکبر است. البته ایشان مادرى به نام لیلی داشته‏‌اند، ولى یک مورخ‏ نگفته است که لیلی در کربلا بوده است».[۴]

علامه سید محمد حسین طهرانی در این باره می‌گوید:«حقیر در هیچ یک از مقاتل حضور لیلی را در صحنه کربلا نیافته‌‏ام‏».[۵]

با توجه به کتاب‌های تاریخی و نظر محققان این بحث، می‌توان چنین نتیجه گرفت که حداقل کسی از حضور ایشان در کربلا یاد نکرده است و با توجه به ضبط دقیق و جزئیات کربلا توسط تاریخ نگاران و مقاتل نویسان، اثبات حضور ایشان در کربلا بسیار بعید است.
 
پی‌نوشت‌ها:
[۱] حضرت لیلى دختر ابو مره خواهر زاده معاویه بن ابى سفیان بود. ابوالفرج اصفهانی،مقاتل الطالبیین، ترجمۀ م. جواد فاضل به نام فرزندان آل ابی طالب،ج‏۱،ص ۱۲۰، کتاب فروشی علمی، تهران، ۱۳۳۹ ش.
[۲] به نقل از مجلۀ مبلغان (معاونت تبلیغ و آموزش های کاربردی حوزه علمیه قم)،شماره۴،غلامرضا گلی زواره، مقاله حماسۀ حسینی و مسئله تحریفات، با اضافات.
[۳] قمی، شیخ عباس، ترجمۀ نفس المهموم،شیخ محمد باقر کوه کمره ای،ص ۳۹۷، انتشارات جمکران، قم، ۱۳۷۳ ش.
[۴] مطهری، مرتضی،مجموعه‏آثاراستادشهیدمطهرى، ج‏۱۷ ، ص  ۷۵، انتشارات صدرا،تهران.
[۵] طهرانی، محمد حسین، امام شناسی، ج ۱۵، ص ۳۲۶، نشر علامه طباطبایی، مشهد مقدس، ۱۴۲۶ ق.

منبع: اسلام کوئست