پیامدهای بی توجهی به محتوای قرآن
پرسش :
امام جواد (علیه السلام) چه پیامدهایی برای عدم توجه به محتوای قرآن بیان نموده است؟
پاسخ :
در کنار قرائت قرآن که بسیار مهم و با ارزش است توجه به محتوای قرآن هم اهمیت بسیاری دارد. در اینجا روایت جالبى را از امام جواد(علیه السلام) ذکر می کنم، تا روشن شود چطور در اثر عدم توجه به قرآن، خداوند قرآن و علاقه به آن را از ملتى مى گیرد، و دشمنان را بر سر آنها مسلّط مى گرداند. حضرت مى فرمایند: «وَ کُلُّ اُمَّةٍ قَد رَفَعَ اللهُ عَنهُم عِلمَ الکِتَابِ حِینَ نَبَذُوهُ وَ وَلَّاهُم عَدُوَّهُم حِینَ تَوَلُّوهُ وَ کَانَ نَبْذُهُم الکِتَابَ اَنْ اَقَامُوا حُرُوفَهُ وَ حَرِّفُوا حُدُودَهُ فَهُمْ یَرْوُونَهُ وَ لَا یَرْعَوْنَهُ وَ الْجُهَّالُ یُعْجِبُهُمْ حِفْظُهُمْ لِلرِّوَایَةِ وَ الْعُلَمَاءُ یَحْزُنُهُمْ تَرْکُهُمْ لِلرِّعَایَةِ»(1)؛ (هر امّتى که خداوند علم قرآن را از آنها برداشت وقتى بود که خود، قرآن را ترک کردند و هر امّتى که خداوند بر آنها دشمنانشان را مسلّط کرد وقتى بود که خود زیر سلطه دشمن رفتن را قبول کردند، و ترک کردن و کنار گذاشتن آنها قرآن را به این صورت بود که حروف و کلمات و الفاظ قرآن را حفظ مى کردند، ولى حدود و احکام آن را تحریف مى کردند، روایت قرآن مى کردند، ولى مراعات آن نمى کردند، نادانان حفظ قرآن را براى روایت کردن آن ترجیح مى دادند و علماء از اینکه ترک رعایت قرآن مى شود محزون و غمگین مى شدند).
با توجه به این روایت، حرکت قهقرائى امّت اسلامى و به عقب برگشتن آنها کاملا روشن مى شود و چقدر دقیق منطبق بر این زمان مى شود، که مى بینیم در کشورهائى مثل حجاز و عراق و مصر حفظ الفاظ قرآن بسیار مورد توجه است، به طورى که بچه هاى کوچک مبادرت به حفظ قرآن مى کنند، در حالى که احکام آن مراعات نمى شود، و در کنار این عدم رعایت، علماى راستین محزونند، و خون دل مى خورند، با چشمى گریان و دلى پرخون نظاره گر این اوضاع هستند، و کارى از دست آنها ساخته نیست، آنقدر که به صورت زیبا و تجوید قرآن توجه مى شود، به تفسیر و بیان احکام توجه نمى شود، و این نقشه اى بود که بعد از به انحراف کشیدن خط امامت بعد از پیامبر(صلى الله علیه وآله) کشیده شد، و تا به حال ادامه دارد، این سیاست شومى بود که بعد از پیامبر(صلى الله علیه وآله) ریخته شد که قرآن خوانده شود ولى تفسیر نشود. به امید روزى که به هوش آئیم و براى رفع همه دردها و خصوصاً درد و تفرقه و نفاق به سراغ قرآن رویم، که آن ریسمان محکمى است که مأمور چنگ زدن به آنیم. «وَ اعتَصِمُوا بِحَبلِ اللهِ جَمِیعاً وَ لَاتَفَرَّقُوا».(2)
پی‌نوشت‌ها:
(1). الکافی، کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، محقق / مصحح: غفارى، على اکبر و آخوندى، محمد، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1407 قمری، چاپ: چهارم، ج 8، ص 53، (رسالة أبی جعفر ع إلى سعد الخیر)؛ بحار الأنوار، مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، محقق / مصحح: جمعى از محققان، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، 1403 قمری، چاپ: دوم، ج 75، ص 359، باب 27 (مواعظ أبی جعفر محمد بن علی الجواد صلوات الله علیه).
(2). سوره آل عمران، آیه 103.
منبع: اخلاق اسلامى در نهج البلاغه، مکارم شیرازى، ناصر، تهیه و تنظیم: اکبر خادم الذاکرین، نسل جوان، قم، 1385 شمسی، چاپ: اول، ج 1، ص 482.
در کنار قرائت قرآن که بسیار مهم و با ارزش است توجه به محتوای قرآن هم اهمیت بسیاری دارد. در اینجا روایت جالبى را از امام جواد(علیه السلام) ذکر می کنم، تا روشن شود چطور در اثر عدم توجه به قرآن، خداوند قرآن و علاقه به آن را از ملتى مى گیرد، و دشمنان را بر سر آنها مسلّط مى گرداند. حضرت مى فرمایند: «وَ کُلُّ اُمَّةٍ قَد رَفَعَ اللهُ عَنهُم عِلمَ الکِتَابِ حِینَ نَبَذُوهُ وَ وَلَّاهُم عَدُوَّهُم حِینَ تَوَلُّوهُ وَ کَانَ نَبْذُهُم الکِتَابَ اَنْ اَقَامُوا حُرُوفَهُ وَ حَرِّفُوا حُدُودَهُ فَهُمْ یَرْوُونَهُ وَ لَا یَرْعَوْنَهُ وَ الْجُهَّالُ یُعْجِبُهُمْ حِفْظُهُمْ لِلرِّوَایَةِ وَ الْعُلَمَاءُ یَحْزُنُهُمْ تَرْکُهُمْ لِلرِّعَایَةِ»(1)؛ (هر امّتى که خداوند علم قرآن را از آنها برداشت وقتى بود که خود، قرآن را ترک کردند و هر امّتى که خداوند بر آنها دشمنانشان را مسلّط کرد وقتى بود که خود زیر سلطه دشمن رفتن را قبول کردند، و ترک کردن و کنار گذاشتن آنها قرآن را به این صورت بود که حروف و کلمات و الفاظ قرآن را حفظ مى کردند، ولى حدود و احکام آن را تحریف مى کردند، روایت قرآن مى کردند، ولى مراعات آن نمى کردند، نادانان حفظ قرآن را براى روایت کردن آن ترجیح مى دادند و علماء از اینکه ترک رعایت قرآن مى شود محزون و غمگین مى شدند).
با توجه به این روایت، حرکت قهقرائى امّت اسلامى و به عقب برگشتن آنها کاملا روشن مى شود و چقدر دقیق منطبق بر این زمان مى شود، که مى بینیم در کشورهائى مثل حجاز و عراق و مصر حفظ الفاظ قرآن بسیار مورد توجه است، به طورى که بچه هاى کوچک مبادرت به حفظ قرآن مى کنند، در حالى که احکام آن مراعات نمى شود، و در کنار این عدم رعایت، علماى راستین محزونند، و خون دل مى خورند، با چشمى گریان و دلى پرخون نظاره گر این اوضاع هستند، و کارى از دست آنها ساخته نیست، آنقدر که به صورت زیبا و تجوید قرآن توجه مى شود، به تفسیر و بیان احکام توجه نمى شود، و این نقشه اى بود که بعد از به انحراف کشیدن خط امامت بعد از پیامبر(صلى الله علیه وآله) کشیده شد، و تا به حال ادامه دارد، این سیاست شومى بود که بعد از پیامبر(صلى الله علیه وآله) ریخته شد که قرآن خوانده شود ولى تفسیر نشود. به امید روزى که به هوش آئیم و براى رفع همه دردها و خصوصاً درد و تفرقه و نفاق به سراغ قرآن رویم، که آن ریسمان محکمى است که مأمور چنگ زدن به آنیم. «وَ اعتَصِمُوا بِحَبلِ اللهِ جَمِیعاً وَ لَاتَفَرَّقُوا».(2)
پی‌نوشت‌ها:
(1). الکافی، کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، محقق / مصحح: غفارى، على اکبر و آخوندى، محمد، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1407 قمری، چاپ: چهارم، ج 8، ص 53، (رسالة أبی جعفر ع إلى سعد الخیر)؛ بحار الأنوار، مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، محقق / مصحح: جمعى از محققان، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، 1403 قمری، چاپ: دوم، ج 75، ص 359، باب 27 (مواعظ أبی جعفر محمد بن علی الجواد صلوات الله علیه).
(2). سوره آل عمران، آیه 103.
منبع: اخلاق اسلامى در نهج البلاغه، مکارم شیرازى، ناصر، تهیه و تنظیم: اکبر خادم الذاکرین، نسل جوان، قم، 1385 شمسی، چاپ: اول، ج 1، ص 482.
