اهمیت حفظ کتاب و احکام الهی
پرسش :
امام علی(علیه السلام) چگونه اهمیت حفظ کتاب و احکام الهی را برای مردم یادآور می شود؟
پاسخ :
امام علی(علیه السلام) در بخشی از خطبه 86 نهج البلاغه مى فرماید: (اى مردم! خدا را، خدا را، در نظر آورید! در آنچه حفظ آن را درباره کتاب خود از شما خواسته است و حقوقى را که نزد شما به ودیعت گذارده، حفظ کنید)؛ «فَاللّهَ اللّهَ أَیُّهَا النَّاسُ، فِیمَا اسْتَحْفَظَکُمْ مِنْ کِتَابِهِ وَ اسْتَوْدَعَکُمْ مِنْ حُقُوقِهِ».
روشن است که منظور از این کتاب، قرآن مجید است که مردم موظّف به حفظ آن و احکام آنند و منظور از حقوقى که به ودیعت نزد بندگانش گذارده، احکام و دستورات و حلال و حرام اوست که هرگونه کوتاهى در حفظ آن کتاب و این حقوق، مسئولیّت عظیم الهى را در پى دارد.(1)
سپس به بیان دلیلى براى این هشدار مهم پرداخته، مى فرماید: ([این به دلیل آن است که] خداوند شما را عبث و بیهوده نیافریده و مهمل نگذاشته و در جهل و نابینایى رها ننموده است؛ بلکه وظایف شما را دقیقاً تعیین فرموده و اعمال شما را مى داند و سرآمد عمرتان را مقرّر داشته است!)؛ «فَإِنَّ اللّهَ سُبْحَانَهُ لَمْ یَخْلُقْکُمْ عَبَثاً وَ لَمْ یَتْرُکْکُمْ سُدًى(2)وَ لَمْ یَدَعْکُمْ فِی جَهَالَةٍ وَ لَا عَمًى، قَدْ سَمَّى آثَارَکُمْ وَ عَلِمَ أَعْمَالَکُمْ وَ کَتَبَ آجَالَکُمْ».
در واقع در هر یک از این شش جمله کوتاه که مجموعاً دلیلى براى هشدار پیش است، معنا و مفهوم آموزنده اى نهفته است که آیات قرآنى نیز شاهد و گواه آن است.
نخست، اشاره به هدفدار بودن آفرینش انسان مى کند.
سپس، از وجود برنامه براى زندگى انسان، سخن به میان آمده است.
در مرحله سوّم، از وجود رهبران و اسباب علم و آگاهى به انسانها سخن مى گوید.
در مرحله چهارم، بحث از تبیین وظایف آنهاست.
در جمله پنجم، از علم خدا به اعمال بشر، پرده بر مى دارد.
و در جمله ششم، سخن از محدود بودن عمر انسان و پایان پذیرى آن است.
بدیهى است، اگر انسان به این امور توجّه کند و با تمام وجودش آنها را باور داشته باشد، در حفظ «کتاب اللّه» و «ودایع و احکام الهى» تا آنجا که توان دارد، خواهد کوشید.
پی‌نوشت‌ها:
(1). ضمیر «کتابه» و «حقوقه» هر دو به «اللّه» باز مى گردد و اینکه بعضى احتمال داده اند، ضمیر «حقوقه» به «کتابه» برگردد، مناسب سیاق کلام نیست.
(2). «سُدى» (بر وزن شما) به معناى مهمل و بیهوده و بى هدف است. این واژه در مورد شترى که بدون ساربان رها شده و در هر جا مى چرد نیز بکار مى رود.
منبع: پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، مکارم شیرازى، ناصر، تهیه و تنظیم: جمعى از فضلاء، دار الکتب الاسلامیة، تهران، 1386 شمسی، چاپ: اول، ج 3، ص 511.
امام علی(علیه السلام) در بخشی از خطبه 86 نهج البلاغه مى فرماید: (اى مردم! خدا را، خدا را، در نظر آورید! در آنچه حفظ آن را درباره کتاب خود از شما خواسته است و حقوقى را که نزد شما به ودیعت گذارده، حفظ کنید)؛ «فَاللّهَ اللّهَ أَیُّهَا النَّاسُ، فِیمَا اسْتَحْفَظَکُمْ مِنْ کِتَابِهِ وَ اسْتَوْدَعَکُمْ مِنْ حُقُوقِهِ».
روشن است که منظور از این کتاب، قرآن مجید است که مردم موظّف به حفظ آن و احکام آنند و منظور از حقوقى که به ودیعت نزد بندگانش گذارده، احکام و دستورات و حلال و حرام اوست که هرگونه کوتاهى در حفظ آن کتاب و این حقوق، مسئولیّت عظیم الهى را در پى دارد.(1)
سپس به بیان دلیلى براى این هشدار مهم پرداخته، مى فرماید: ([این به دلیل آن است که] خداوند شما را عبث و بیهوده نیافریده و مهمل نگذاشته و در جهل و نابینایى رها ننموده است؛ بلکه وظایف شما را دقیقاً تعیین فرموده و اعمال شما را مى داند و سرآمد عمرتان را مقرّر داشته است!)؛ «فَإِنَّ اللّهَ سُبْحَانَهُ لَمْ یَخْلُقْکُمْ عَبَثاً وَ لَمْ یَتْرُکْکُمْ سُدًى(2)وَ لَمْ یَدَعْکُمْ فِی جَهَالَةٍ وَ لَا عَمًى، قَدْ سَمَّى آثَارَکُمْ وَ عَلِمَ أَعْمَالَکُمْ وَ کَتَبَ آجَالَکُمْ».
در واقع در هر یک از این شش جمله کوتاه که مجموعاً دلیلى براى هشدار پیش است، معنا و مفهوم آموزنده اى نهفته است که آیات قرآنى نیز شاهد و گواه آن است.
نخست، اشاره به هدفدار بودن آفرینش انسان مى کند.
سپس، از وجود برنامه براى زندگى انسان، سخن به میان آمده است.
در مرحله سوّم، از وجود رهبران و اسباب علم و آگاهى به انسانها سخن مى گوید.
در مرحله چهارم، بحث از تبیین وظایف آنهاست.
در جمله پنجم، از علم خدا به اعمال بشر، پرده بر مى دارد.
و در جمله ششم، سخن از محدود بودن عمر انسان و پایان پذیرى آن است.
بدیهى است، اگر انسان به این امور توجّه کند و با تمام وجودش آنها را باور داشته باشد، در حفظ «کتاب اللّه» و «ودایع و احکام الهى» تا آنجا که توان دارد، خواهد کوشید.
پی‌نوشت‌ها:
(1). ضمیر «کتابه» و «حقوقه» هر دو به «اللّه» باز مى گردد و اینکه بعضى احتمال داده اند، ضمیر «حقوقه» به «کتابه» برگردد، مناسب سیاق کلام نیست.
(2). «سُدى» (بر وزن شما) به معناى مهمل و بیهوده و بى هدف است. این واژه در مورد شترى که بدون ساربان رها شده و در هر جا مى چرد نیز بکار مى رود.
منبع: پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، مکارم شیرازى، ناصر، تهیه و تنظیم: جمعى از فضلاء، دار الکتب الاسلامیة، تهران، 1386 شمسی، چاپ: اول، ج 3، ص 511.
