پرسش :
چرا انسان ها از همان اول در بهشت آفریده نشده اند چون خداوند فیاض مطلق است؟
پاسخ :
خلقت انسان ها و تمام موجودات به گونه ای پی ریزی شده است که هدف خاص را به دنبال دارد. خداوند در قرآن می فرماید: «خلق الله السماوات و الارض بالحق»[1]؛ خداوند آسمان ها و زمین را به حق خلق کرد. پس خلقت آسمان ها و زمین از آن جهت که منسب به ذات حق هستند. یک کار پوچ و بیهوده ای نیست.
خداوند در قرآن به گونه صریح هدف از خلقت انسان را عبادت معرفی می کند و می فرماید: « من جنّ و انس را نيافريدم جز براى اين كه عبادتم كنند (و از اين راه تكامل يابند و به من نزديك شوند)!».[2]
معنای عبادت
در زبان عربی وقتی چیزی رام، نرم و مطیع شد، به طوری که هیچ گونه عصیان و سرکشی نداشته باشد، این حالت را تعبّد گویند. به همین جهت به راه هموار (طریق معبّد) گفته می شود.[3] و انسان عابد به کسی گویند که تسلیم و مطیع خدا است و هیچ گونه عصیانی ندارد.
عبادت و تسلیم بودن در صورتی معنا دارد که زمینۀ سرکشی و طغیان برای انسان وجود داشته باشد؛ یعنی انسان در میان سرکشی و اطاعت، اطاعت را انتخاب کند. به عبارت دیگر، امتیاز انسان از موجودات دیگر به داشتن اراده و قدرت انتخاب است و خداوند در درون انسان نیروهای متعدد و مختلف قرار داده است و مسیر تکاملی انسان از میان این نیروهای مخالف می گذرد.
امير المؤمنين على (ع) می فرمايد: "خدا ی عزّ و جلّ به فرشتهها عقل بى شهوت داده و به بهائم شهوت بى عقل و به آدمى هر دو را داده، هر كس عقلش را بر شهوتش چيره سازد، بهتر از فرشتهها است و هر كس شهوتش را بر عقلش چيره سازد بدتر از بهائم است.[4]
نکته دیگر این که بهشت و جهنم نتیجه و ثمره اعمال اختیاری انسان است. قرآن می فرماید: (اى پيامبر!) بگو: «آيا اين بهتر است يا بهشت جاويدانى كه به پرهيزگاران وعده داده شده؟! بهشتى كه پاداش اعمال آنها، و قرارگاهشان است.»[5] و به پاداش صبر براى آنان است، بهشت و جامههاى ابريشم باف.[6] پس بهشت که نهایت مسیر است بدون وجود دنیا و عمل صالح درآن به دست نمی آید.
و این منافات با فیض مطلق خداوند ندارد؛ چون فیض خداوند براساس حکمت الاهی جریان پیدا می کند، نه این که با حکمت خداوند منافات داشته باشد. انسان نباید به یک صفت از صفات الاهی توجه کند و از صفات دیگر غافل شود.
پی نوشتها:
[1] عنکبوت، 44.
[2] "وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ". ذاریات، 56.
[3] مفردات راغب.
[4] آسمان و جهان، ترجمه كتاب السماء و العالم بحارالانوار، ج 4، ص 273 . الْعِلَلُ، عَنْ أَبِيهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ الصَّادِقَ ع فَقُلْتُ الْمَلَائِكَةُ أَفْضَلُ أَمْ بَنُو آدَمَ فَقَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ ع إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ رَكَّبَ فِي الْمَلَائِكَةِ عَقْلًا بِلَا شَهْوَةٍ وَ رَكَّبَ فِي الْبَهَائِمِ شَهْوَةً بِلَا عَقْلٍ وَ رَكَّبَ فِي بَنِي آدَمَ كِلْتَيْهِمَا فَمَنْ غَلَبَ عَقْلُهُ شَهْوَتَهُ فَهُوَ خَيْرٌ مِنَ الْمَلَائِكَةِ وَ مَنْ غَلَبَ شَهْوَتُهُ عَقْلَهُ فَهُوَ شَرٌّ مِنَ الْبَهَائِمِ
[5] "قُلْ أَ ذلِكَ خَيْرٌ أَمْ جَنَّةُ الْخُلْدِ الَّتي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ كانَتْ لَهُمْ جَزاءً وَ مَصيرا"ً. فرقان، 15.
[6] "وَ جَزاهُمْ بِما صَبَرُوا جَنَّةً وَ حَريراً". انسان، 12.
منبع: http://farsi.islamquest.net
خلقت انسان ها و تمام موجودات به گونه ای پی ریزی شده است که هدف خاص را به دنبال دارد. خداوند در قرآن می فرماید: «خلق الله السماوات و الارض بالحق»[1]؛ خداوند آسمان ها و زمین را به حق خلق کرد. پس خلقت آسمان ها و زمین از آن جهت که منسب به ذات حق هستند. یک کار پوچ و بیهوده ای نیست.
خداوند در قرآن به گونه صریح هدف از خلقت انسان را عبادت معرفی می کند و می فرماید: « من جنّ و انس را نيافريدم جز براى اين كه عبادتم كنند (و از اين راه تكامل يابند و به من نزديك شوند)!».[2]
معنای عبادت
در زبان عربی وقتی چیزی رام، نرم و مطیع شد، به طوری که هیچ گونه عصیان و سرکشی نداشته باشد، این حالت را تعبّد گویند. به همین جهت به راه هموار (طریق معبّد) گفته می شود.[3] و انسان عابد به کسی گویند که تسلیم و مطیع خدا است و هیچ گونه عصیانی ندارد.
عبادت و تسلیم بودن در صورتی معنا دارد که زمینۀ سرکشی و طغیان برای انسان وجود داشته باشد؛ یعنی انسان در میان سرکشی و اطاعت، اطاعت را انتخاب کند. به عبارت دیگر، امتیاز انسان از موجودات دیگر به داشتن اراده و قدرت انتخاب است و خداوند در درون انسان نیروهای متعدد و مختلف قرار داده است و مسیر تکاملی انسان از میان این نیروهای مخالف می گذرد.
امير المؤمنين على (ع) می فرمايد: "خدا ی عزّ و جلّ به فرشتهها عقل بى شهوت داده و به بهائم شهوت بى عقل و به آدمى هر دو را داده، هر كس عقلش را بر شهوتش چيره سازد، بهتر از فرشتهها است و هر كس شهوتش را بر عقلش چيره سازد بدتر از بهائم است.[4]
نکته دیگر این که بهشت و جهنم نتیجه و ثمره اعمال اختیاری انسان است. قرآن می فرماید: (اى پيامبر!) بگو: «آيا اين بهتر است يا بهشت جاويدانى كه به پرهيزگاران وعده داده شده؟! بهشتى كه پاداش اعمال آنها، و قرارگاهشان است.»[5] و به پاداش صبر براى آنان است، بهشت و جامههاى ابريشم باف.[6] پس بهشت که نهایت مسیر است بدون وجود دنیا و عمل صالح درآن به دست نمی آید.
و این منافات با فیض مطلق خداوند ندارد؛ چون فیض خداوند براساس حکمت الاهی جریان پیدا می کند، نه این که با حکمت خداوند منافات داشته باشد. انسان نباید به یک صفت از صفات الاهی توجه کند و از صفات دیگر غافل شود.
پی نوشتها:
[1] عنکبوت، 44.
[2] "وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ". ذاریات، 56.
[3] مفردات راغب.
[4] آسمان و جهان، ترجمه كتاب السماء و العالم بحارالانوار، ج 4، ص 273 . الْعِلَلُ، عَنْ أَبِيهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ الصَّادِقَ ع فَقُلْتُ الْمَلَائِكَةُ أَفْضَلُ أَمْ بَنُو آدَمَ فَقَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ ع إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ رَكَّبَ فِي الْمَلَائِكَةِ عَقْلًا بِلَا شَهْوَةٍ وَ رَكَّبَ فِي الْبَهَائِمِ شَهْوَةً بِلَا عَقْلٍ وَ رَكَّبَ فِي بَنِي آدَمَ كِلْتَيْهِمَا فَمَنْ غَلَبَ عَقْلُهُ شَهْوَتَهُ فَهُوَ خَيْرٌ مِنَ الْمَلَائِكَةِ وَ مَنْ غَلَبَ شَهْوَتُهُ عَقْلَهُ فَهُوَ شَرٌّ مِنَ الْبَهَائِمِ
[5] "قُلْ أَ ذلِكَ خَيْرٌ أَمْ جَنَّةُ الْخُلْدِ الَّتي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ كانَتْ لَهُمْ جَزاءً وَ مَصيرا"ً. فرقان، 15.
[6] "وَ جَزاهُمْ بِما صَبَرُوا جَنَّةً وَ حَريراً". انسان، 12.
منبع: http://farsi.islamquest.net
