پرسش :
لطفاً بفرماييد كه چرا نبايد نماز ظهر و عصر را بلند و نماز صبح و مغرب و عشاء را بلند خواند؟ فلسفه اش چيست؟
پاسخ :
بدون شك احكام شرع داراي فلسفه و دليل است و خداي حكيم هيچ حكمي را بدون حكمت و مصلحت مقرر نفرموده است از اين رو آيات و روايات به حكمت و فلسفه بعضي از احكام پرداخته اند. به طور كلي بايد گفت: فلسفه اصول احكام و واجبات و محرمات براي ما روشن است ، ولي فلسفه خصوصيات آنها به طور كامل بيان نشده است. مثلاُ نمي دانيم چرا نماز صبح دو ركعت و نماز ظهر و عصر چهار ركعت است؟ يا چرا بايد نماز ظهر و عصر را آهسته خواند، ولي يقين داريم كه آنها بدون فايده و مصلحت هم نيست و شايد يك دليل اين كه پيشوايان ما زياد در موضوع فلسفة احكام و جزئيات آن وارد نشده اند اين است كه خواسته اند از اين راه روح ايمان و تعبد و اطاعت و انقياد را در افراد تقويت كنند. چه بسا يكي از اهداف مورد نظر شارع مقدس پرورش روحية تسليم و تمرين براي جلب رضايت پروردگار باشد.
امام علي (ع) اختفاي فلسفة بعضي ازاحكام را ازجمله وسايل آزمايش الهي مي داند ومي فرمايد: "خداوند بندگانش را به بعضي از اموري كه به اصل آن جاهل اند آزمايش كرده است. تابدين وسيله افراد تمييز داده شوند و استكبار و نخوت را از آنها دور سازد. " (1)
بنابراين بزرگترين فلسفه عبادات و دستورات الهي همين است كه روحية اطاعت كردن و تسليم در بشر تقويت گردد و خود محوري و فخر فروشي زايل شود.
با اين حال در بعضي از روايات در مورد دليل آهسته خواندن قرائت نماز ظهر و عصر به نكته اي اشاره شده است. محمد بن عمران همين سؤال را با امام صادق "ع" در ميان گذاشت، حضرت در پاسخ فرمود: پيامبر "ص" هنگامي كه به آسمان ها سير داده شد و به معراج رفت، در آنجا اول نمازي كه از طرف خداوند متعال به حضرتش واجب شد نماز ظهر روز جمعه بود كه خداوند ملائكه را امر فرمود به پيامبر "ص" اقتدا كرده و پشت سرش به نماز بايستند. به پيامبر امر كرد كه نماز ظهر جمعه را بلند بخواند تا فضل او بر ملائكه روشن گردد. سپس خداوند نماز عصر را بر پيامبر واجب كرد و ديگر احدي از ملائكه به عنوان مأموم در پشت سر پيامبر "ص" قرار نگرفت. خداوند به پيامبرش امر فرمود: حمد و سوره نماز عصر را آهسته بخواند، زيرا در پشت سر پيامبر "ص" كسي نبود.(2)
در روايت ديگر امام رضا "ع" مي فرمايد: "نمازهايي كه به صداي بلند خوانده مي شود در اوقاتي است كه ظلمت و تاريكي همه جا را فرا گرفته است (صبح، مغرب، عشا) و واجب است قرائت آشكارا خوانده شود تا شخصي كه از آن جا عبور مي كند بفهمد در آن جا نماز جماعت است. اگر خواست نماز بخواند با جماعت بخواند. اما در نمازي كه قرائت آهسته دارند (ظهر و عصر) در روز انجام مي شود كه همه آن را مي بينند و احتياجي به شنيدن ندارند.(3)
پی نوشتها:
1. نهج البلاغه فيض الاسلام، خطبه234
2. وسائل الشيعه، شيخ حر عاملي، ج4، ص764
وسائل الشيعه، ج4، ص763
www.eporsesh.com
بدون شك احكام شرع داراي فلسفه و دليل است و خداي حكيم هيچ حكمي را بدون حكمت و مصلحت مقرر نفرموده است از اين رو آيات و روايات به حكمت و فلسفه بعضي از احكام پرداخته اند. به طور كلي بايد گفت: فلسفه اصول احكام و واجبات و محرمات براي ما روشن است ، ولي فلسفه خصوصيات آنها به طور كامل بيان نشده است. مثلاُ نمي دانيم چرا نماز صبح دو ركعت و نماز ظهر و عصر چهار ركعت است؟ يا چرا بايد نماز ظهر و عصر را آهسته خواند، ولي يقين داريم كه آنها بدون فايده و مصلحت هم نيست و شايد يك دليل اين كه پيشوايان ما زياد در موضوع فلسفة احكام و جزئيات آن وارد نشده اند اين است كه خواسته اند از اين راه روح ايمان و تعبد و اطاعت و انقياد را در افراد تقويت كنند. چه بسا يكي از اهداف مورد نظر شارع مقدس پرورش روحية تسليم و تمرين براي جلب رضايت پروردگار باشد.
امام علي (ع) اختفاي فلسفة بعضي ازاحكام را ازجمله وسايل آزمايش الهي مي داند ومي فرمايد: "خداوند بندگانش را به بعضي از اموري كه به اصل آن جاهل اند آزمايش كرده است. تابدين وسيله افراد تمييز داده شوند و استكبار و نخوت را از آنها دور سازد. " (1)
بنابراين بزرگترين فلسفه عبادات و دستورات الهي همين است كه روحية اطاعت كردن و تسليم در بشر تقويت گردد و خود محوري و فخر فروشي زايل شود.
با اين حال در بعضي از روايات در مورد دليل آهسته خواندن قرائت نماز ظهر و عصر به نكته اي اشاره شده است. محمد بن عمران همين سؤال را با امام صادق "ع" در ميان گذاشت، حضرت در پاسخ فرمود: پيامبر "ص" هنگامي كه به آسمان ها سير داده شد و به معراج رفت، در آنجا اول نمازي كه از طرف خداوند متعال به حضرتش واجب شد نماز ظهر روز جمعه بود كه خداوند ملائكه را امر فرمود به پيامبر "ص" اقتدا كرده و پشت سرش به نماز بايستند. به پيامبر امر كرد كه نماز ظهر جمعه را بلند بخواند تا فضل او بر ملائكه روشن گردد. سپس خداوند نماز عصر را بر پيامبر واجب كرد و ديگر احدي از ملائكه به عنوان مأموم در پشت سر پيامبر "ص" قرار نگرفت. خداوند به پيامبرش امر فرمود: حمد و سوره نماز عصر را آهسته بخواند، زيرا در پشت سر پيامبر "ص" كسي نبود.(2)
در روايت ديگر امام رضا "ع" مي فرمايد: "نمازهايي كه به صداي بلند خوانده مي شود در اوقاتي است كه ظلمت و تاريكي همه جا را فرا گرفته است (صبح، مغرب، عشا) و واجب است قرائت آشكارا خوانده شود تا شخصي كه از آن جا عبور مي كند بفهمد در آن جا نماز جماعت است. اگر خواست نماز بخواند با جماعت بخواند. اما در نمازي كه قرائت آهسته دارند (ظهر و عصر) در روز انجام مي شود كه همه آن را مي بينند و احتياجي به شنيدن ندارند.(3)
پی نوشتها:
1. نهج البلاغه فيض الاسلام، خطبه234
2. وسائل الشيعه، شيخ حر عاملي، ج4، ص764
وسائل الشيعه، ج4، ص763
www.eporsesh.com
