پرسش :

از چه زمانى مى‏توان آموزش‏هاى مستقيم به فرزند را آغاز كرد؟

پاسخ :
با آغاز تكلم و شناخت واژگان (در 18 ماهگى 30 تا 50 كلمه و در 3 سالگى حدود هزار كلمه)، والدين مى‏توانند آموزش‏هاى مستقيم را آغاز كنند. آموزش آداب (سلام كردن، مؤدبانه سخن گفتن، احترام گذاشتن، خداحافظى كردن، درست نشستن، درست غذا خوردن، رعايت نظافت كه شامل شستن دست‏ها پيش و پس از غذا، مسواك كردن، شستن دست‏ها پيش از خواب مى‏شود)، نخستين آموزش‏هاى اين سنين است.
امام على عليه‏السلام فرمود:
حرض بنيك على الاداب فى الصغر
كى ما تقر بهم عيناك فى الكبر (1)
پسرانت را در كودكى به [آموختن] آداب تشويق كن تا در بزرگسالى‏شان چشمان تو به آنان روشن شود.
با توجه به ايجاد حس مذهبى در كودكان، حدود 3 - 2 سالگى، همين سن، بهترين زمان براى آموزش ارزش‏هاى دينى است.
امام باقر عليه‏السلام توصيه مى‏فرمايد كه در 3 سالگى، لا اله الا الله را به فرزندان خود بياموزيد. (2)
آموزش دوست داشتن خدا، محبت پيامبر گرامى و اهل‏بيت عليهم‏السلام و صلوات بر آنان، آغاز كار با نام خدا، شكر خداوند و سپاسگزارى از نعمت‏هاى او، آموزش‏هاى مناسب اين سن هستند.
دليل تأكيد بر اين گونه آموزش‏ها در اين سن، ذهن و دل پاك كودك و فطرت خداجويى او است.
امام على عليه‏السلام خطاب به فرزندش امام حسن عليه‏السلام نوشت:
فبادرتك بالادب قبل ان يقسو قلبك و يشتغل لبك... و اجمعت عليه من ادبك... و انت مقبل العمر... ذونية سليمة و نفس صافية.... (3)
[فرزندم!] من پيش از آن كه دلت سخت و ذهنت مشغول شود، به ادب آموزى‏ات پرداختم.... من بر تربيت تو همت گماشتم؛ در حالى كه كودك بودى و نيتى سالم و نفسى پاك داشتى.
براساس فرمايش رسول گرامى، آنچه كودك در اين سنين مى‏آموزد، مانند نقش كندن بر سنگ است كه به سختى از بين مى‏رود (مثل الذى يتعلم فى صغره كالنقش فى الحجر).(4)
پی نوشتها:
(1)ديوان منسوب به امام على عليه‏السلام، ص 242.
(2)شيخ صدوق، من لا يحضره الفقيه، ج 1، ص 281.
(3)نهج‏البلاغه، نامه 31.
(4) متقى هندى، كنز العمال، ج 10، ص 249.
منبع: کتاب نسیم مهر(3)، حجت الاسلام حسین دهنوی، انتشارات خادم الرضا(علیه السلام)/1388