پرسش :
اولاً: آيا آيه از محكمات است يا متشابهات؟ ثانياً: در روز محشر و حسابرسي ، آيا پيامبر در ميان خلق خواهد بود، يا خير؟ ثالثاً: اگر در ميان خلق، در روز محشر، حضور داشته باشد، آيا به استناد آيه شريفه فوق‌الذكر، خلق مجازات خواهند شد يا خير؟ رابعاً: آيا اخبار قرآن مجيد به عالم دنيا صادق است يا به هر دو عالم دنيا و آخرت؟
پاسخ :
الف: ملاك و ميزان در اين كه چه آيه‌اي محكم و چه آيه‌اي، متشابه است اين است كه آيه معنايي را برساند كه انسان را به شك و ابهام بياندازد و منظورش براي انسان روشن نشود و با معاني آيات محكم درگيري و تضاد ظاهري داشته باشد و طبق آيه شريفه "فَأَمَّا الَّذِين‌َ فِي قُلُوبِهِم‌ْ زَيْغ‌ٌ فَيَتَّبِعُون‌َ مَا تَشَـَبَه‌َ مِنْه;(آل‌عمران،7) اما آن‌ها كه در قلوبشان انحراف است به دنبال متشابه‌اند" كساني كه در دلشان انحراف است آن را مستمسك قرار مي‌دهند تا فتنه‌جويي كنند. مثلاً آيه: "الرَّحْمَـَن‌ُ عَلَي الْعَرْش‌ِ اسْتَوَي‌َ;(طه،5) كه در ظاهر براي خدا مكان قايل است از اين جمله است فلذا آيه متشابه بايد با برگشت به محكم، معنايش روشن شود.(الميزان، علامه طباطبايي، ج 3، ص 7ـ21، جامعه مدرسين.)
بر اين اساس آيه مذكور جزء آيات محكم است و معنايش روشن مي‌باشد.
ب: فهم آيه شريفه سؤالات بعدي را روشن مي‌كند مراد آيه شريفه چيست؟ آيا فقط حيات و زندگي پيامبر را شامل مي‌شود؟ يا خير؟ يا چه عذاب‌هايي از جامعه به بركت وجودش برداشته شده است؟
آن چه مي‌توان گفت: آيه ناظر به حيات و زندگي پيامبر اكرم‌در دنيا است و مراد از عذاب كه در آيه نفي شده، عذاب آسماني مستأصل كننده است مانند عذاب امت‌هاي پيشين. و گرنه در زمان حيات شخص پيامبر، نيز ما شاهد عذاب زميني بوده‌ايم كه عده‌اي گرفتار قتل و اسارت و... كه قرآن آن را عذاب ناميده شده‌اند و برداشته شدن عذاب آسماني كرامتي براي حضرت محسوب مي‌شود امت‌هاي انبياي گذشته، گرفتار عذاب آسماني ريشه كن، بوده‌اند، و خداي متعال اين عذاب را به حرمت پيامبر9 از امت برداشت.
علامه طباطبايي مي‌فرمايد: "منظور از عذاب، عذاب آسماني است چنان‌كه امت‌هاي انبياي گذشته را شامل شده بود. و رفع عذاب مادامي است كه پيامبر در ميان آن‌ها زنده است"(الميزان، ج 9، ص 71، جامعه مدرسين.)
اين نكته را از روايت مولي علي‌نيز مي‌توان فهميد كه بعد از رحلت پيامبر9 فرمود: "كان في الارض اما نان من عذاب الله و قد رفع احدهما فد و نكم الاخر فتمسكوا به "و قرأ هذه الايه"; در روي زمين دو وسيله امنيت از عذاب الهي بود يكي از آن‌ها وجود پيامبر بود كه برداشته شد، هم اكنون به دومي (استغفار) تمسك جوئيد، سپس آيه فوق را تلاوت فرمود.(نهج‌البلاغه، كلمات قصار.)
بر اين اساس، آيه شريفه، شامل حيات مادي رسول گرامي اسلام است و در آخرت گرچه در ميان خلايق است اما اين آيه شامل آن‌جا نمي‌شود چنان كه در همين دنيا هم پيامبر الان حاضر است، رفع عذاب مخصوص حضور فيزيكي و حيات مادي پيامبر اكرم‌است گرچه در آخرت نيز با شفاعت آن حضرت از عده‌اي رفع عذاب خواهد شد ولي مربوط به حضور آن حضرت نيست.
ج: اخبار قرآن مختلف است برخي فقط ناظر به دنياست مثل آيه شريفه: "غُلِبَت‌ِ الرُّوم" يا آيات ديگري چون ماه‌هاي حرام و... و آياتي ناظر به آخرت تنهاست و آياتي هم عام و شامل هر دو دنياست مثل آياتي كه خدا را به رحمت و... توصيف مي‌كند كه اختصاص به دنيا و يا آخرت ندارد. لذا به طور كلّي نمي‌توان گفت: آيات قرآن ناظر به كجاست.
eporsesh.com
الف: ملاك و ميزان در اين كه چه آيه‌اي محكم و چه آيه‌اي، متشابه است اين است كه آيه معنايي را برساند كه انسان را به شك و ابهام بياندازد و منظورش براي انسان روشن نشود و با معاني آيات محكم درگيري و تضاد ظاهري داشته باشد و طبق آيه شريفه "فَأَمَّا الَّذِين‌َ فِي قُلُوبِهِم‌ْ زَيْغ‌ٌ فَيَتَّبِعُون‌َ مَا تَشَـَبَه‌َ مِنْه;(آل‌عمران،7) اما آن‌ها كه در قلوبشان انحراف است به دنبال متشابه‌اند" كساني كه در دلشان انحراف است آن را مستمسك قرار مي‌دهند تا فتنه‌جويي كنند. مثلاً آيه: "الرَّحْمَـَن‌ُ عَلَي الْعَرْش‌ِ اسْتَوَي‌َ;(طه،5) كه در ظاهر براي خدا مكان قايل است از اين جمله است فلذا آيه متشابه بايد با برگشت به محكم، معنايش روشن شود.(الميزان، علامه طباطبايي، ج 3، ص 7ـ21، جامعه مدرسين.)
بر اين اساس آيه مذكور جزء آيات محكم است و معنايش روشن مي‌باشد.
ب: فهم آيه شريفه سؤالات بعدي را روشن مي‌كند مراد آيه شريفه چيست؟ آيا فقط حيات و زندگي پيامبر را شامل مي‌شود؟ يا خير؟ يا چه عذاب‌هايي از جامعه به بركت وجودش برداشته شده است؟
آن چه مي‌توان گفت: آيه ناظر به حيات و زندگي پيامبر اكرم‌در دنيا است و مراد از عذاب كه در آيه نفي شده، عذاب آسماني مستأصل كننده است مانند عذاب امت‌هاي پيشين. و گرنه در زمان حيات شخص پيامبر، نيز ما شاهد عذاب زميني بوده‌ايم كه عده‌اي گرفتار قتل و اسارت و... كه قرآن آن را عذاب ناميده شده‌اند و برداشته شدن عذاب آسماني كرامتي براي حضرت محسوب مي‌شود امت‌هاي انبياي گذشته، گرفتار عذاب آسماني ريشه كن، بوده‌اند، و خداي متعال اين عذاب را به حرمت پيامبر9 از امت برداشت.
علامه طباطبايي مي‌فرمايد: "منظور از عذاب، عذاب آسماني است چنان‌كه امت‌هاي انبياي گذشته را شامل شده بود. و رفع عذاب مادامي است كه پيامبر در ميان آن‌ها زنده است"(الميزان، ج 9، ص 71، جامعه مدرسين.)
اين نكته را از روايت مولي علي‌نيز مي‌توان فهميد كه بعد از رحلت پيامبر9 فرمود: "كان في الارض اما نان من عذاب الله و قد رفع احدهما فد و نكم الاخر فتمسكوا به "و قرأ هذه الايه"; در روي زمين دو وسيله امنيت از عذاب الهي بود يكي از آن‌ها وجود پيامبر بود كه برداشته شد، هم اكنون به دومي (استغفار) تمسك جوئيد، سپس آيه فوق را تلاوت فرمود.(نهج‌البلاغه، كلمات قصار.)
بر اين اساس، آيه شريفه، شامل حيات مادي رسول گرامي اسلام است و در آخرت گرچه در ميان خلايق است اما اين آيه شامل آن‌جا نمي‌شود چنان كه در همين دنيا هم پيامبر الان حاضر است، رفع عذاب مخصوص حضور فيزيكي و حيات مادي پيامبر اكرم‌است گرچه در آخرت نيز با شفاعت آن حضرت از عده‌اي رفع عذاب خواهد شد ولي مربوط به حضور آن حضرت نيست.
ج: اخبار قرآن مختلف است برخي فقط ناظر به دنياست مثل آيه شريفه: "غُلِبَت‌ِ الرُّوم" يا آيات ديگري چون ماه‌هاي حرام و... و آياتي ناظر به آخرت تنهاست و آياتي هم عام و شامل هر دو دنياست مثل آياتي كه خدا را به رحمت و... توصيف مي‌كند كه اختصاص به دنيا و يا آخرت ندارد. لذا به طور كلّي نمي‌توان گفت: آيات قرآن ناظر به كجاست.
eporsesh.com
