پرسش :
دغدغه ي والدين درباره تربيت کودک تا چه میزان باید باشد؟
پاسخ :
نااميد کردن والدين از تربيت فرزندان و يا بي‌خاصيت نشان دادن روش‌هاي تربيتي نيست، بلکه تلاش مي‌کنيم راه حلي بيابيم تا در اين امر مهم، موفقيت بيشتري کسب کنيم .در ادامه ، نظر شما را به چند نکته ي مهم جلب مي‌کنيم که توجه به آنها مي‌تواند در کسب نتيجه ي بهتر تا حد زيادي موثر باشد.
1- اگر مي‌خواهيد فرزنداني خوب و شايسته داشته باشيد با دقت در رفتار و کردار خودتان، خودسازي کنيد و معايب اخلاقي و رفتاريتان را از بين ببريد. حتي اگر هنوز صاحب فرزند نشده‌ايد ، بدانيد اگر همه‌چيز درست باشد بالاخره روزي مي‌رسد که خواه ناخواه الگوي فرزندانتان مي‌شويد ، مراقب باشيد که مبادا در آنروز باعث بروز صفات و خصوصيات زشت و بد در او باشيد.
حضرت صادق (ع) در اين مورد فرمودهاند که وقتي مي‌خواهيد کسي را به انجام کاري دعوت کنيد با حرف زدن و گفتن زباني، اينکار را نکنيد (بلکه با عمل تان او را به انجام آن کار تشويق نماييد.)
2- معمولا وقتي والدين چندين بار درباره ي رفتار و خصلت زشتي از فرزندشان به او تذکر داده‌اند و فايده نداشته ، چنين جملاتي بر زبان مي‌آورند : «اين بچه ذاتش خراب است» ولي توجه داشته باشيد که جملاتي اين چنيني هرگز مسئوليت شما را در بروز اين خصلت‌ها کاهش نمي‌دهد. بنابراين با توسل به اين حرف‌ها خودتان را توجيه نکنيد ، بلکه با دقت و ظرافت، ريشه ي اين معضل را در رفتار خودتان و همسرتان جستجو کنيد. حضرت رسول اکرم (ص) در اين‌مورد مي‌فرمايند: «پدر و مادري که با رفتار و گفتارشان موجب بروز صفات بد و بدکاري در فرزندانشان مي‌شوند و به اين وسيله باعث نارضايتي خودشان از فرزندشان مي‌شوند از رحمت خدا دور هستند.»
3- يکي از نکات بسيار مهمي که احتمالاً در ذهن خيلي از خواننده‌ها ايجاد شبهه نموده ، نقش جامعه ي اطراف و ميزان تأثير همکلاسي‌ها و همسايه‌ها و بچه‌هاي فاميل بر رفتار فرزندان است. اين موضوع به هيچ‌وجه قابل انکار نيست ولي توجه داشته باشيد که با رفتار درست و دقت در بعضي از موارد تربيتي و ا خلاقي، مي‌توان عوارض بد و ناپسند اين تعاملات و رفت و آمدهاي ناخواسته با محيط بيرون از منزل را به طرز چشم‌گيري کاهش داد ، به چند نکته مهم در اين مورد توجه کنيد:
الف- به کودکانتان ياد بدهيد که براساس عقل و شعور تصميم بگيرند و انجام بعضي کارهايي که دلشان مي‌خواهد و دوست دارند،به صلاحشان نيست . اگر ياد بگيرند در مواجهه با هر موضوعي معايب و منافع آنرا بسنجند و به آخر و عاقبت آن فکر کنند خيلي از مشکلات کاهش پيدا مي‌کند .
ب- در بسياري از خانواده‌ها تحت عنوان «آبروداري» و «مردم‌داري» بسياري از مشقات و تکلفات به اعضاي خانواده تحميل مي‌شود. به اين عبارات توجه کنيد :«جلوي فلاني اينکار را نکن، ممکن است برايت حرف در بياورند» و يا «خواستم بروم آنجا، ولي گفتم يک وقت فلاني مي‌بيند، آن وقت جلوي حرف مردم را نمي‌شود گرفت» ،« بالاخره بايد مردم‌دار بود» رواج چنين فرهنگي در خانواده به معني اهميت بيش از حد قائل شدن براي اطرافيان و اجتناب از حرف و نقل آنهاست و فرزندي که در چنين فضايي رشد مي‌کند ، در برخورد با دوستان و همسايگان حاضر است خيلي از کارها را انجام دهد تا باعث ناراحتي ديگران نشود ، براي خودتان و اعضاي خانواده خط‌مشي و چهارچوبي مشخص کنيد که براساس آن و با کمترين توجه به حرف ديگران کارهايتان را تنظيم کنيد، مثلاً هيچ وقت با قرض و بدهي براي آبروداري مهماني نگيريد و همچنين به فرزندانتان بياموزيد براي ديگران و نظراتشان تا حدي ارزش قائل شوند که براي جلب رضايت اطرافيان مجبور نباشند پا روي ارزش‌هايشان بگذارند.
ج) نکته ي مهم ديگري که باعث کاهش آسيب‌هاي رفتاري جامعه بر فرزندان مي‌شود اينست که ارضاي ظرفيت عاطفي در خانواده و ابراز محبت به اندازه ي نياز باعث مي‌شود کودکان بيرون از خانه در جستجوي «دوست داشته شدن» نباشند.
گاهي اوقات عشق و علاقه‌اي که به آنها داريد را اظهار کنيد و بهتر از همه، اينکه در خانه به آنها احترام بگذاريد و هرگز تحقيرشان نکنيد، چون نتايج زيانبار اينکار دامن خودتان را خواهد گرفت. پيامبراعظم (ص) در اين‌مورد فرمودهاند: «به فرزندانتان احترام بگذاريد و با آنها مودبانه برخورد کنيد.»
4- يکي از جرياناتي که مدت‌هاست در جامعه ريشه دوانيده، روشنفکرنمايي اشتباه است. طوري‌که پدر و مادرها با گرفتن ژست‌هاي روشنفکر مآبانه بسياري از نکات تربيتي و ارزشي را ناديده مي‌گيرند و در برخورد با کارهاي خلاف اخلاق فرزندانشان مسامحه و سهل انگاري مي‌کنند. ديدن فيلم‌هاي نامناسب در حضور فرزندان، يکي از اين موارد است. در اين فيلم‌ها روابط زن و مرد و يا لباس‌ها و رفتارهاي آنها، با ارزش‌هاي ديني و عرف جامعه ما، همخواني ندارد. بعضي از والدين در توجيه اينکارشان مي‌گويند: «اگر اين چيزها را در خانه پيش خودمان ببيند بهتر از اينست که با ديگران اين فيلم‌ها را تماشا کند» و يا «نمي‌خواهم بچه‌ام چشم و گوش بسته باشد» يکي ديگر از اين موارد پوشيدن لباس‌هايي با پوشش کم مادران در خانه و با حضور پسران نزديک به سن بلوغ است . بعضي از اين مادران وقتي با اعتراض مواجهه مي‌شوند مي‌گويند: « الان که مثل قديم نيست. دنيا عوض شده!» ولي توجه کنيد که غريزه دوران قديم و دوران جديد نمي‌شناسد. بنابراين، حرف‌هاي پوچ و بي‌اساسي که در مذهب و فرهنگ ما جايگاهي ندارند را رها کنيد و به فکر سلامتي اخلاق فرزندانتان باشيد.
5- انجام فرايض مذهبي و دعوت و تشويق فرزندان به اين امور، موجب ايجاد تثبيت بسياري از صفات پسنديده در انسان مي‌شود و بسياري از صفات ناپسند و مذموم را از انسان دور مي‌کند. کسي که خود را مقيد به خواندن نماز مي‌کند طوري‌که با هيچ عذر و بهانه‌اي آنرا ترک نمي‌کند. مسئوليت‌پذير و جدّي در انجام وظايف بار مي‌آيد. در ضمن خداوند تلويحاً در قرآن فرموده است که نماز باعث تواضع و اجتناب از تکبر و غرور مي‌شود. روزه ماه رمضان به انسان‌ها مي‌آموزد رنج و مشقت را تحمل کنند و خواب و خوراک مانع آنها براي رسيدن به اهدافشان نباشد. موضوع ديگري که لازم است در اين باره مطرح شود و در نکته ي قبل تحت عنوان روشنفکر مآبي آورده شد اينست که بعضي از پدر و مادرها در برابر سهل‌انگاري‌ها و بي‌توجهي‌هاي فرزندان به واجبات مذهبي، اين امور را شخصي و فردي قلمداد مي‌کنند و يا مي‌گويند عيسي به دين خود و موسي به دين خود. در صورتي‌که خداوند در قرآن خطاب به لقمان مي‌فرمايد که خانواده‌ات را وادار به نماز خواندن کن (و امر اهلک بالصلوة) در ضمن پيامبر بزرگوار(ص) در اين مورد هشدار داده و فرمودهاند: «واي بر فرزندان آخرالزمان از پدرهايشان. چون هيچ‌کدام از فرايض مذهبي را به آنها نمي‌آموزند و فقط به اين قانع هستند که بچه‌هايشان متاع بي‌ارزش دنيا را به دست آورند.»
6- و اما اساسي‌ترين نکته‌اي که هرگز نبايد فراموش شود، امام سجاد (ع) مي‌فرمايند: «خدايا ، در تربيت و ادب و اصلاح فرزندانم به من کمک کن» همگي مي‌‌دانيم که هيچ کاري بدون کمک و خواست الهي انجام نمي‌گيرد. بنابراين براي تأديب و پرورش و تربيت فرزندانتان، فقط به عقل خودتان و يا کتاب‌هاي ريز و درشت تربيتي و روانشناسي اکتفا نکنيد، بلکه دائماً از خدا کمک بخواهيد و براي موفقيت در اين امر مهم و حياتي، دعا کنيد .
يک تذکر: ممکن است بعضي از افراد از مطالب مطرح شده برداشت انحرافي داشته باشند و با خواندن اين مقاله، خصلت‌ها و رفتارهاي ناپسند در وجودشان را تقصير پدر و مادر بدانند. ولي متوجه باشيد که خداوند چنين بهانه‌هايي را نمي‌پذيرد. بلکه در قرآن مي‌فرمايد که اگر کسي طالب خوشبختي و عاقبت به خيري است بايد خودش معايب اخلاقيش را از بين ببرد (قدافلح من زکّيها) و کسي که مشقت‌هاي خودسازي را تحمل نکند و دنبال بهانه‌باشد خودش را بدبخت مي‌کند (و قد خاب من دسّيها) بياد داشته باشيد علاقه ي پدر و مادر نسبت به شما حدّ و اندازه ندارد، آنها با عشق و علاقه ي فراوان هر کاري که از دستشان برآمده برايتان انجام داده‌اند. ولي هيچ انساني کامل نيست و هر کس نقايص خودش را دارد، شما هم قطعاً کامل‌ترين پدر يا مادر دنيا نخواهيد شد. بنابراين به جاي سوء برداشت از اين مطلب به فکر اصلاح و تهذيب خودتان باشيد.
منبع:سايت تبيان
نااميد کردن والدين از تربيت فرزندان و يا بي‌خاصيت نشان دادن روش‌هاي تربيتي نيست، بلکه تلاش مي‌کنيم راه حلي بيابيم تا در اين امر مهم، موفقيت بيشتري کسب کنيم .در ادامه ، نظر شما را به چند نکته ي مهم جلب مي‌کنيم که توجه به آنها مي‌تواند در کسب نتيجه ي بهتر تا حد زيادي موثر باشد.
1- اگر مي‌خواهيد فرزنداني خوب و شايسته داشته باشيد با دقت در رفتار و کردار خودتان، خودسازي کنيد و معايب اخلاقي و رفتاريتان را از بين ببريد. حتي اگر هنوز صاحب فرزند نشده‌ايد ، بدانيد اگر همه‌چيز درست باشد بالاخره روزي مي‌رسد که خواه ناخواه الگوي فرزندانتان مي‌شويد ، مراقب باشيد که مبادا در آنروز باعث بروز صفات و خصوصيات زشت و بد در او باشيد.
حضرت صادق (ع) در اين مورد فرمودهاند که وقتي مي‌خواهيد کسي را به انجام کاري دعوت کنيد با حرف زدن و گفتن زباني، اينکار را نکنيد (بلکه با عمل تان او را به انجام آن کار تشويق نماييد.)
2- معمولا وقتي والدين چندين بار درباره ي رفتار و خصلت زشتي از فرزندشان به او تذکر داده‌اند و فايده نداشته ، چنين جملاتي بر زبان مي‌آورند : «اين بچه ذاتش خراب است» ولي توجه داشته باشيد که جملاتي اين چنيني هرگز مسئوليت شما را در بروز اين خصلت‌ها کاهش نمي‌دهد. بنابراين با توسل به اين حرف‌ها خودتان را توجيه نکنيد ، بلکه با دقت و ظرافت، ريشه ي اين معضل را در رفتار خودتان و همسرتان جستجو کنيد. حضرت رسول اکرم (ص) در اين‌مورد مي‌فرمايند: «پدر و مادري که با رفتار و گفتارشان موجب بروز صفات بد و بدکاري در فرزندانشان مي‌شوند و به اين وسيله باعث نارضايتي خودشان از فرزندشان مي‌شوند از رحمت خدا دور هستند.»
3- يکي از نکات بسيار مهمي که احتمالاً در ذهن خيلي از خواننده‌ها ايجاد شبهه نموده ، نقش جامعه ي اطراف و ميزان تأثير همکلاسي‌ها و همسايه‌ها و بچه‌هاي فاميل بر رفتار فرزندان است. اين موضوع به هيچ‌وجه قابل انکار نيست ولي توجه داشته باشيد که با رفتار درست و دقت در بعضي از موارد تربيتي و ا خلاقي، مي‌توان عوارض بد و ناپسند اين تعاملات و رفت و آمدهاي ناخواسته با محيط بيرون از منزل را به طرز چشم‌گيري کاهش داد ، به چند نکته مهم در اين مورد توجه کنيد:
الف- به کودکانتان ياد بدهيد که براساس عقل و شعور تصميم بگيرند و انجام بعضي کارهايي که دلشان مي‌خواهد و دوست دارند،به صلاحشان نيست . اگر ياد بگيرند در مواجهه با هر موضوعي معايب و منافع آنرا بسنجند و به آخر و عاقبت آن فکر کنند خيلي از مشکلات کاهش پيدا مي‌کند .
ب- در بسياري از خانواده‌ها تحت عنوان «آبروداري» و «مردم‌داري» بسياري از مشقات و تکلفات به اعضاي خانواده تحميل مي‌شود. به اين عبارات توجه کنيد :«جلوي فلاني اينکار را نکن، ممکن است برايت حرف در بياورند» و يا «خواستم بروم آنجا، ولي گفتم يک وقت فلاني مي‌بيند، آن وقت جلوي حرف مردم را نمي‌شود گرفت» ،« بالاخره بايد مردم‌دار بود» رواج چنين فرهنگي در خانواده به معني اهميت بيش از حد قائل شدن براي اطرافيان و اجتناب از حرف و نقل آنهاست و فرزندي که در چنين فضايي رشد مي‌کند ، در برخورد با دوستان و همسايگان حاضر است خيلي از کارها را انجام دهد تا باعث ناراحتي ديگران نشود ، براي خودتان و اعضاي خانواده خط‌مشي و چهارچوبي مشخص کنيد که براساس آن و با کمترين توجه به حرف ديگران کارهايتان را تنظيم کنيد، مثلاً هيچ وقت با قرض و بدهي براي آبروداري مهماني نگيريد و همچنين به فرزندانتان بياموزيد براي ديگران و نظراتشان تا حدي ارزش قائل شوند که براي جلب رضايت اطرافيان مجبور نباشند پا روي ارزش‌هايشان بگذارند.
ج) نکته ي مهم ديگري که باعث کاهش آسيب‌هاي رفتاري جامعه بر فرزندان مي‌شود اينست که ارضاي ظرفيت عاطفي در خانواده و ابراز محبت به اندازه ي نياز باعث مي‌شود کودکان بيرون از خانه در جستجوي «دوست داشته شدن» نباشند.
گاهي اوقات عشق و علاقه‌اي که به آنها داريد را اظهار کنيد و بهتر از همه، اينکه در خانه به آنها احترام بگذاريد و هرگز تحقيرشان نکنيد، چون نتايج زيانبار اينکار دامن خودتان را خواهد گرفت. پيامبراعظم (ص) در اين‌مورد فرمودهاند: «به فرزندانتان احترام بگذاريد و با آنها مودبانه برخورد کنيد.»
4- يکي از جرياناتي که مدت‌هاست در جامعه ريشه دوانيده، روشنفکرنمايي اشتباه است. طوري‌که پدر و مادرها با گرفتن ژست‌هاي روشنفکر مآبانه بسياري از نکات تربيتي و ارزشي را ناديده مي‌گيرند و در برخورد با کارهاي خلاف اخلاق فرزندانشان مسامحه و سهل انگاري مي‌کنند. ديدن فيلم‌هاي نامناسب در حضور فرزندان، يکي از اين موارد است. در اين فيلم‌ها روابط زن و مرد و يا لباس‌ها و رفتارهاي آنها، با ارزش‌هاي ديني و عرف جامعه ما، همخواني ندارد. بعضي از والدين در توجيه اينکارشان مي‌گويند: «اگر اين چيزها را در خانه پيش خودمان ببيند بهتر از اينست که با ديگران اين فيلم‌ها را تماشا کند» و يا «نمي‌خواهم بچه‌ام چشم و گوش بسته باشد» يکي ديگر از اين موارد پوشيدن لباس‌هايي با پوشش کم مادران در خانه و با حضور پسران نزديک به سن بلوغ است . بعضي از اين مادران وقتي با اعتراض مواجهه مي‌شوند مي‌گويند: « الان که مثل قديم نيست. دنيا عوض شده!» ولي توجه کنيد که غريزه دوران قديم و دوران جديد نمي‌شناسد. بنابراين، حرف‌هاي پوچ و بي‌اساسي که در مذهب و فرهنگ ما جايگاهي ندارند را رها کنيد و به فکر سلامتي اخلاق فرزندانتان باشيد.
5- انجام فرايض مذهبي و دعوت و تشويق فرزندان به اين امور، موجب ايجاد تثبيت بسياري از صفات پسنديده در انسان مي‌شود و بسياري از صفات ناپسند و مذموم را از انسان دور مي‌کند. کسي که خود را مقيد به خواندن نماز مي‌کند طوري‌که با هيچ عذر و بهانه‌اي آنرا ترک نمي‌کند. مسئوليت‌پذير و جدّي در انجام وظايف بار مي‌آيد. در ضمن خداوند تلويحاً در قرآن فرموده است که نماز باعث تواضع و اجتناب از تکبر و غرور مي‌شود. روزه ماه رمضان به انسان‌ها مي‌آموزد رنج و مشقت را تحمل کنند و خواب و خوراک مانع آنها براي رسيدن به اهدافشان نباشد. موضوع ديگري که لازم است در اين باره مطرح شود و در نکته ي قبل تحت عنوان روشنفکر مآبي آورده شد اينست که بعضي از پدر و مادرها در برابر سهل‌انگاري‌ها و بي‌توجهي‌هاي فرزندان به واجبات مذهبي، اين امور را شخصي و فردي قلمداد مي‌کنند و يا مي‌گويند عيسي به دين خود و موسي به دين خود. در صورتي‌که خداوند در قرآن خطاب به لقمان مي‌فرمايد که خانواده‌ات را وادار به نماز خواندن کن (و امر اهلک بالصلوة) در ضمن پيامبر بزرگوار(ص) در اين مورد هشدار داده و فرمودهاند: «واي بر فرزندان آخرالزمان از پدرهايشان. چون هيچ‌کدام از فرايض مذهبي را به آنها نمي‌آموزند و فقط به اين قانع هستند که بچه‌هايشان متاع بي‌ارزش دنيا را به دست آورند.»
6- و اما اساسي‌ترين نکته‌اي که هرگز نبايد فراموش شود، امام سجاد (ع) مي‌فرمايند: «خدايا ، در تربيت و ادب و اصلاح فرزندانم به من کمک کن» همگي مي‌‌دانيم که هيچ کاري بدون کمک و خواست الهي انجام نمي‌گيرد. بنابراين براي تأديب و پرورش و تربيت فرزندانتان، فقط به عقل خودتان و يا کتاب‌هاي ريز و درشت تربيتي و روانشناسي اکتفا نکنيد، بلکه دائماً از خدا کمک بخواهيد و براي موفقيت در اين امر مهم و حياتي، دعا کنيد .
يک تذکر: ممکن است بعضي از افراد از مطالب مطرح شده برداشت انحرافي داشته باشند و با خواندن اين مقاله، خصلت‌ها و رفتارهاي ناپسند در وجودشان را تقصير پدر و مادر بدانند. ولي متوجه باشيد که خداوند چنين بهانه‌هايي را نمي‌پذيرد. بلکه در قرآن مي‌فرمايد که اگر کسي طالب خوشبختي و عاقبت به خيري است بايد خودش معايب اخلاقيش را از بين ببرد (قدافلح من زکّيها) و کسي که مشقت‌هاي خودسازي را تحمل نکند و دنبال بهانه‌باشد خودش را بدبخت مي‌کند (و قد خاب من دسّيها) بياد داشته باشيد علاقه ي پدر و مادر نسبت به شما حدّ و اندازه ندارد، آنها با عشق و علاقه ي فراوان هر کاري که از دستشان برآمده برايتان انجام داده‌اند. ولي هيچ انساني کامل نيست و هر کس نقايص خودش را دارد، شما هم قطعاً کامل‌ترين پدر يا مادر دنيا نخواهيد شد. بنابراين به جاي سوء برداشت از اين مطلب به فکر اصلاح و تهذيب خودتان باشيد.
منبع:سايت تبيان
