پرسش :
آيا در دين مبين اسلام اين مطابق با عدالت است كه: مردان -در هر سني و در هر شرايطي- اجازه دارند تمايل خود را براي ازدواج بيان نمايند در صورتي كه گاهي يك خانم جوان -هر چند اصيل و تحصيلكرده- مجبور است سال ها (از آغاز بلوغ فكري اش) صبر كند تا شايد روزي كسي به خواستگاري اش بيايد و شرم و حيا اجازه ابراز نياز را (در برابر والدين) به وي ندهد؟ لطف بفرماييد جواب اين سؤال را به طور كامل شرح دهيد.
پاسخ :
درپاسخ این سوال توجه به چند نکته ضروری است :
الف)حکم شرعی خواستگاری دختر ازپسر
همه مراجع: خواستگارى دختر از پسر اشكال ندارد؛ مگر آنكه اين امر خلاف عرف و به گونهاى باشد كه باعث هتك دختر شود.دفتر همه مراجع.
ب)- خواستگاري زن از مرد:
خواستگارى زن از مرد تا حد زيادى عرفي نيست ، ولي اشكالي هم ندارد كه در برخي موارد كه شرايط دختر به گونه اي است كه به هر دليل خواستگار ندارد، اين امر از طرف دختر صورت بگيرد. منتهي براي آسيب زدايي لازم است با درايت و كياست عمل شود و از راهكاري كه ارايه مي شود استفاده گردد. در صورتي كه دختر به فردي علاقه دارد و يا او را براي همسري خويش مناسب مي داند با مشورت ديگران، فردى را واسطه كند تا مطلب را به طور محرمانه پيگيرى نمايد. لازم است شخص واسطه انسانى متعهد و رازدار باشد تا به خوبى بتواند به وظيفهاش عمل كند و به طور غيرمستقيم مرد مورد نظر را به خواستگارى از دختر تشويق و معرفى كند. تنها در صورتي كه زمينه مناسبي مشاهده كند و يا ضرورت اقتضا كند مي تواند علاقه دختر را به اطلاع ايشان برساند و به نحوي عمل كند كه مشكلى ايجاد نشود. لازم به ذكر است قبل از هر اقدام خانوادهها به خصوص خانوادهى دختر خانم از اين موضوع اطلاع كافى داشته باشند و موافقت ضمنى آنها جهت معرفى دخترها و پسرها به همديگر جلب شده باشد كه در آن صورت سرزنش خانوادهها را به دنبال نخواهد داشت.
ج) برای پاسخ به این سوال بايد دو موضوع از هم تفکيک شوند. يكي مسأله انتخاب است و دوم مسأله خواستگاري.
در حوزه انتخاب بدون هيچ شك و ترديد زن ها يا دختران حق انتخاب دارند و معمولا در بيشتر موارد وقتي كسي به خواستگاري آنها مي آيد مي توانند در مورد آن فرد تحقيق دقيق انجام دهند و سپس بعد از تحقيقات لازم انتخاب كنند يعني جواب آري يا نه بگويند و انتخاب شرعا و قانونا حق طبيعي زنان در مورد همسر آينده شان مي باشد و از لحاظ عرفي نيز در حال حاضر در بيشتر مناطق كشور ما تقريبا همين طور عمل مي شود مگر در موارد بسيار نادري كه ممكن است خانواده از روي تعصبات، فردي را به دختر تحميل كند.
اما مسأله خواستگاري گرچه مقدمه يك انتخاب است ولي بيشتر شبيه به پيشنهاد است يعني آنچه در فرآيند خواستگاري رخ مي دهد اين است كه از طرف خانواده پسر يا از طرف خود پسر به خواستگاري دختر مي روند يعني در واقع پيشنهاد ازدواج با دختر را مطرح مي كنند و دختر حق دارد انتخاب كند و جواب مثبت دهد و همچنين حق دارد رد كند و جواب منفي بدهد.اما اینکه خواستگاری ازطرف دختر چه پیامدهایی دارد .باید عرض کنیم که این مساله بیشتر تابع آداب و رسوم است .
از اين رو در بعضي از كشورها مانند هندوستان در بعضي از مناطق آن مرسوم است كه خانواده دختر به خانواده پسر پيشنهاد ازدواج مي كند يعني خواستگاري بيشتر از ناحيه خانواده دختر انجام مي گيرد يا حداقل از طرف خانواده دختر پيشنهاد مي شود كه ما آمادگي داريم كه دخترمان را به ازدواج پسر شما درآوريم. ولی تحقیقات نشان می دهد که اگر خواستگاری از طرف پسر باشد بهتر است و عکس این قضیه حتی در جوامعی که عرف است که از طرف خانواده دختر اول پیشنهاد ازدواج داده شود اثرات نامطلوبی برای دختران دارد. براساس گفته يکي از جامعه شناسان چند سال پيش مشخص شد که آمار خودکشي در ميان دختران جوان هندي از ساير کشورها بيشتر است. گروهي از جامعه شناسان و روان شناسان از سوي سازمان يونسکو براي ريشه يابي اين موضوع به کشور هندوستان رفتند بعد از تحقيق مشخص شد که چون در جامعه هندوستان اين دختران هستند که به خواستگاري آقايان مي روند. بعداز شنيدن چند جواب رد از سوي آنها به افسردگي و شکست عاطفي مبتلا مي شوند بنابراين آنها که روحيه لطيف تر و حساس تري دارند دست به خودکشي مي زنند.
در کشورهايي مانند كشور ما که خواستگاري مستقيم زن از مرد مورد علاقه ازنظر عرف مطلوب نيست (هرچند اشکال شرعی ندارد ) اماعوارض بيشتري دارد كه در نهايت از نظر رواني و شخصيتي و حيثيت اجتماعي و خانوادگي به ضرر زن تمام مي شود به ويژه اگر زن در اين رابطه پاسخ منفي دريافت كند زيرا زنان از نظر عاطفي و هيجاني در عين حال كه در سطح بالاتري از جنس مخالف هستند اما شكنندگي آنها نيز به همين ميزان از نظر عاطفي بيشتر از مردهاست بنابراين در اين گونه مسائل كه هم احتمال دريافت پاسخ منفي و هم پاسخ مثبت وجود دارد با يك درايت خاصي بايد عمل شود و در صورت لزوم اولا با افراد كارشناس و مجرب مشورت شود ثانيا بعد از مشورت از واسطه استفاده شود آن هم واسطه اي كه از نظر تعهد، دلسوزي و رازداري مورد اعتماد باشد تا به صورت كاملا محرمانه كار را پيگيري كند و با مهارت و كياست خاصي، فرد مورد نظر را تشويق و ترغيب به ازدواج كند و بعد از اين كه آمادگي ازدواج در او ايجاد شد به او جهت دهي كند و هدايت كند او را به سمتي كه از اين دختر خانم خواستگاري نمايد با اين شيوه هم دختر از حق انتخاب خود به خوبي استفاده نموده است و هم با واسطه و به صورت غير مستقيم از فرد مورد نظر خواستگاري كرده و هم از آسيب هاي خواستگاري مستقيم در امان مانده است.«خوشبختى و موفقيت شما را از خداوند بزرگ خواستاريم»
porseman.org
درپاسخ این سوال توجه به چند نکته ضروری است :
الف)حکم شرعی خواستگاری دختر ازپسر
همه مراجع: خواستگارى دختر از پسر اشكال ندارد؛ مگر آنكه اين امر خلاف عرف و به گونهاى باشد كه باعث هتك دختر شود.دفتر همه مراجع.
ب)- خواستگاري زن از مرد:
خواستگارى زن از مرد تا حد زيادى عرفي نيست ، ولي اشكالي هم ندارد كه در برخي موارد كه شرايط دختر به گونه اي است كه به هر دليل خواستگار ندارد، اين امر از طرف دختر صورت بگيرد. منتهي براي آسيب زدايي لازم است با درايت و كياست عمل شود و از راهكاري كه ارايه مي شود استفاده گردد. در صورتي كه دختر به فردي علاقه دارد و يا او را براي همسري خويش مناسب مي داند با مشورت ديگران، فردى را واسطه كند تا مطلب را به طور محرمانه پيگيرى نمايد. لازم است شخص واسطه انسانى متعهد و رازدار باشد تا به خوبى بتواند به وظيفهاش عمل كند و به طور غيرمستقيم مرد مورد نظر را به خواستگارى از دختر تشويق و معرفى كند. تنها در صورتي كه زمينه مناسبي مشاهده كند و يا ضرورت اقتضا كند مي تواند علاقه دختر را به اطلاع ايشان برساند و به نحوي عمل كند كه مشكلى ايجاد نشود. لازم به ذكر است قبل از هر اقدام خانوادهها به خصوص خانوادهى دختر خانم از اين موضوع اطلاع كافى داشته باشند و موافقت ضمنى آنها جهت معرفى دخترها و پسرها به همديگر جلب شده باشد كه در آن صورت سرزنش خانوادهها را به دنبال نخواهد داشت.
ج) برای پاسخ به این سوال بايد دو موضوع از هم تفکيک شوند. يكي مسأله انتخاب است و دوم مسأله خواستگاري.
در حوزه انتخاب بدون هيچ شك و ترديد زن ها يا دختران حق انتخاب دارند و معمولا در بيشتر موارد وقتي كسي به خواستگاري آنها مي آيد مي توانند در مورد آن فرد تحقيق دقيق انجام دهند و سپس بعد از تحقيقات لازم انتخاب كنند يعني جواب آري يا نه بگويند و انتخاب شرعا و قانونا حق طبيعي زنان در مورد همسر آينده شان مي باشد و از لحاظ عرفي نيز در حال حاضر در بيشتر مناطق كشور ما تقريبا همين طور عمل مي شود مگر در موارد بسيار نادري كه ممكن است خانواده از روي تعصبات، فردي را به دختر تحميل كند.
اما مسأله خواستگاري گرچه مقدمه يك انتخاب است ولي بيشتر شبيه به پيشنهاد است يعني آنچه در فرآيند خواستگاري رخ مي دهد اين است كه از طرف خانواده پسر يا از طرف خود پسر به خواستگاري دختر مي روند يعني در واقع پيشنهاد ازدواج با دختر را مطرح مي كنند و دختر حق دارد انتخاب كند و جواب مثبت دهد و همچنين حق دارد رد كند و جواب منفي بدهد.اما اینکه خواستگاری ازطرف دختر چه پیامدهایی دارد .باید عرض کنیم که این مساله بیشتر تابع آداب و رسوم است .
از اين رو در بعضي از كشورها مانند هندوستان در بعضي از مناطق آن مرسوم است كه خانواده دختر به خانواده پسر پيشنهاد ازدواج مي كند يعني خواستگاري بيشتر از ناحيه خانواده دختر انجام مي گيرد يا حداقل از طرف خانواده دختر پيشنهاد مي شود كه ما آمادگي داريم كه دخترمان را به ازدواج پسر شما درآوريم. ولی تحقیقات نشان می دهد که اگر خواستگاری از طرف پسر باشد بهتر است و عکس این قضیه حتی در جوامعی که عرف است که از طرف خانواده دختر اول پیشنهاد ازدواج داده شود اثرات نامطلوبی برای دختران دارد. براساس گفته يکي از جامعه شناسان چند سال پيش مشخص شد که آمار خودکشي در ميان دختران جوان هندي از ساير کشورها بيشتر است. گروهي از جامعه شناسان و روان شناسان از سوي سازمان يونسکو براي ريشه يابي اين موضوع به کشور هندوستان رفتند بعد از تحقيق مشخص شد که چون در جامعه هندوستان اين دختران هستند که به خواستگاري آقايان مي روند. بعداز شنيدن چند جواب رد از سوي آنها به افسردگي و شکست عاطفي مبتلا مي شوند بنابراين آنها که روحيه لطيف تر و حساس تري دارند دست به خودکشي مي زنند.
در کشورهايي مانند كشور ما که خواستگاري مستقيم زن از مرد مورد علاقه ازنظر عرف مطلوب نيست (هرچند اشکال شرعی ندارد ) اماعوارض بيشتري دارد كه در نهايت از نظر رواني و شخصيتي و حيثيت اجتماعي و خانوادگي به ضرر زن تمام مي شود به ويژه اگر زن در اين رابطه پاسخ منفي دريافت كند زيرا زنان از نظر عاطفي و هيجاني در عين حال كه در سطح بالاتري از جنس مخالف هستند اما شكنندگي آنها نيز به همين ميزان از نظر عاطفي بيشتر از مردهاست بنابراين در اين گونه مسائل كه هم احتمال دريافت پاسخ منفي و هم پاسخ مثبت وجود دارد با يك درايت خاصي بايد عمل شود و در صورت لزوم اولا با افراد كارشناس و مجرب مشورت شود ثانيا بعد از مشورت از واسطه استفاده شود آن هم واسطه اي كه از نظر تعهد، دلسوزي و رازداري مورد اعتماد باشد تا به صورت كاملا محرمانه كار را پيگيري كند و با مهارت و كياست خاصي، فرد مورد نظر را تشويق و ترغيب به ازدواج كند و بعد از اين كه آمادگي ازدواج در او ايجاد شد به او جهت دهي كند و هدايت كند او را به سمتي كه از اين دختر خانم خواستگاري نمايد با اين شيوه هم دختر از حق انتخاب خود به خوبي استفاده نموده است و هم با واسطه و به صورت غير مستقيم از فرد مورد نظر خواستگاري كرده و هم از آسيب هاي خواستگاري مستقيم در امان مانده است.«خوشبختى و موفقيت شما را از خداوند بزرگ خواستاريم»
porseman.org
