پرسش :
آیا لازمه عدالت، مساوات مطلق و نفى هرگونه تفاوت است؟
پاسخ :
معنى عدالت این نیست که همه مردم از هر نظر در یک حد و یک مرتبه و یک درجه باشند. جامعه، مقامات و درجات دارد و از این جهت مثل پیکر است؛ [چون] مقامات و درجات دارد، باید تقسیم بندى و درجه بندى بشود. راه منحصر، آزاد گذاشتن افراد و فراهم کردن زمینه مسابقه است. همین که پاى مسابقه به میان آمد، خود به خود به موجب اینکه استعدادها در همه یکسان نیست و [نیز] مقدار فعالیت ها و کوشش ها یکسان نیست، اختلاف و تفاوت به میان مى آید. یکى جلو مى افتد و یکى عقب مى ماند. یکى جلوتر مى رود و یکى عقب تر. مقتضاى عدالت این است که تفاوت هایى که خواه ناخواه در اجتماع هست، تابع استعدادها و لیاقت ها باشد. مقتضاى عدالت این است که دانشجویانى که در یک امتحان شرکت مى کنند، به هرکدام همان نمره اى داده مى شود که مستحق آن نمره است. مقتضاى عدالت این نیست که به همه مساوى نمره داده شود و گفته شود باید به همه یک جور نمره داده شود، و الا تبعیض مى شود و تبعیض، ظلم است. برعکس، اگر به همه مساوى نمره داده شود، حق ذى حق پامال شده و این ظلم است. مقتضاى عدالت این است که در مسابقات قهرمانى، استعداد و لیاقت و هنرنمایى ملاک تقدم و تأخر قرار گیرد. مقتضاى عدالت این نیست که هنرمند و بى هنر را به یک چشم ببینند و فرقى [میان] با استعداد و بى استعداد نگذارند. این جور مساوات ها عین ظلم و بى عدالتى است و آن جور تفاوت ها که بر مبناى لیاقت و استعداد یا فعالیت و کار است، عین عدالت و دادگسترى است.
منبع: بیست گفتار، علامه شهید مرتضی مطهری(ره)، صص 108 و 109.
معنى عدالت این نیست که همه مردم از هر نظر در یک حد و یک مرتبه و یک درجه باشند. جامعه، مقامات و درجات دارد و از این جهت مثل پیکر است؛ [چون] مقامات و درجات دارد، باید تقسیم بندى و درجه بندى بشود. راه منحصر، آزاد گذاشتن افراد و فراهم کردن زمینه مسابقه است. همین که پاى مسابقه به میان آمد، خود به خود به موجب اینکه استعدادها در همه یکسان نیست و [نیز] مقدار فعالیت ها و کوشش ها یکسان نیست، اختلاف و تفاوت به میان مى آید. یکى جلو مى افتد و یکى عقب مى ماند. یکى جلوتر مى رود و یکى عقب تر. مقتضاى عدالت این است که تفاوت هایى که خواه ناخواه در اجتماع هست، تابع استعدادها و لیاقت ها باشد. مقتضاى عدالت این است که دانشجویانى که در یک امتحان شرکت مى کنند، به هرکدام همان نمره اى داده مى شود که مستحق آن نمره است. مقتضاى عدالت این نیست که به همه مساوى نمره داده شود و گفته شود باید به همه یک جور نمره داده شود، و الا تبعیض مى شود و تبعیض، ظلم است. برعکس، اگر به همه مساوى نمره داده شود، حق ذى حق پامال شده و این ظلم است. مقتضاى عدالت این است که در مسابقات قهرمانى، استعداد و لیاقت و هنرنمایى ملاک تقدم و تأخر قرار گیرد. مقتضاى عدالت این نیست که هنرمند و بى هنر را به یک چشم ببینند و فرقى [میان] با استعداد و بى استعداد نگذارند. این جور مساوات ها عین ظلم و بى عدالتى است و آن جور تفاوت ها که بر مبناى لیاقت و استعداد یا فعالیت و کار است، عین عدالت و دادگسترى است.
منبع: بیست گفتار، علامه شهید مرتضی مطهری(ره)، صص 108 و 109.
