پرسش :
شعری از زبان امام حسین علیه السّلام نقل شده که «شیعتی ما ان شربتم ماء (یا ریّ) عذب فاذکرونی... لیتکم فی یوم عاشوراً جمیعاً تنظرونی، کیف استستقی لطفلی فأبوا أن یرحمونی». آیا این شعر واقعاً از حضرت سیّد الشّهداست؟
پاسخ :
جریان تشنگی در حادثه عاشورا موضوع مهمی بوده، و بستن آب به کاروان امام بیانگر عمق کینه و دشمنی آنان با اهل بیت علیهم السلام را نشان می دهد . در این باره اشعار جانسوزی پس از حادثه سروده شد . در صحنه درگیری و شهادت یاران امام حسین اشعار زیادی به عنوان رجز که در ادبیات عرب ریشه دیرین دارد سروده شده است. از جمله این اشعار که منسوب به دختر امام حسین ـ علیه السلام ـ است این شعر معروف می باشد .
روز عاشورا امام حسین ـ علیه السلام ـ در مواردی از شعر برای تبیین اهداف و هم چنین دفاع از حق و مبارزه با ظلم یزید استفاده نموده که مواردی از آن در کتب تاریخی و مقاتل ثبت گردیده است. حضرت زینب کبری ـ سلام الله علیها ـ و سکینه ـ سلام الله علیها ـ و دیگر بازماندگان کربلا نیز با روش های مختلف در زنده داشت نهضت جانسوز در رثای شهیدان کربلا، این حادثه را به سندی گویا در حقانیت جریان تشیع تبدیل نموده و زمینه های سقوط امویان را فراهم کردند. در مورد قطعه شعر مورد سوال باید گفت که این بیت از شعر «شیعتی مهما شربتم ماء عذب فاذکرونی أو سمعتم بغریب او شهید فاذکرونی» برای اوّلین بار در کتاب شریف «جنة الامان الوافیة و جنة الایمان الباقیة» نوشته ابراهیم بن علی عاملی کفعمی معروف به مصباح الکفعمی نقل شده است.
کفعمی می گوید: «قالت سکینة لما قتل الحسین ـ علیه السلام ـ اعتنقته فاغمی علی فسمعته یقول: شیعتی ما إن شربتم.... فاندبونی...[1] امّا در منابع بعدی ابیات دیگری نیز به آن اضافه گردیده که الفاظ آن ها نیز مختلف است . شیخ عباس قمی (ره) هنگام نقل این بیت از شعر گفته : «... ظاهر این است بقیه اشعاری که به این ردیف، اهل مراثی می خوانند از ملحقات شعرا باشد، نه از خود حضرت».[2]
با توجه به مطالب فوق می توان نتیجه گرفت که بیت اوّل از اشعار به امام ـ علیه السلام ـ تعلق دارد و سایر ابیات با الفاظ مختلف بر همین وزن و قالب از دیگران است و در کیفیت نقل آن ها اگر به صورت بیان زبان حال نقل شود اشکالی ندارد و لازم نیست به غیر از بیت اوّل که مستند است به کسی استناد داده شود.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1ـ منتهی الآمال، شیخ عباس قمی.
2ـ شجره طوبی، شیخ مهدی حائری.
3ـ فرهنگ عاشورا، جواد محدثی.
پاورقی ها:
[1]. کفعمی، ابراهیم بن علی عاملی، مصباح، ج1، انتشارات رضی، قم، 1405ق، ص741.
[2]. قمی، شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، ج2، انتشارات علمیه اسلامیه، تهران، 1331ش، ج1، ص245.
منبع : اندیشه قم
جریان تشنگی در حادثه عاشورا موضوع مهمی بوده، و بستن آب به کاروان امام بیانگر عمق کینه و دشمنی آنان با اهل بیت علیهم السلام را نشان می دهد . در این باره اشعار جانسوزی پس از حادثه سروده شد . در صحنه درگیری و شهادت یاران امام حسین اشعار زیادی به عنوان رجز که در ادبیات عرب ریشه دیرین دارد سروده شده است. از جمله این اشعار که منسوب به دختر امام حسین ـ علیه السلام ـ است این شعر معروف می باشد .
روز عاشورا امام حسین ـ علیه السلام ـ در مواردی از شعر برای تبیین اهداف و هم چنین دفاع از حق و مبارزه با ظلم یزید استفاده نموده که مواردی از آن در کتب تاریخی و مقاتل ثبت گردیده است. حضرت زینب کبری ـ سلام الله علیها ـ و سکینه ـ سلام الله علیها ـ و دیگر بازماندگان کربلا نیز با روش های مختلف در زنده داشت نهضت جانسوز در رثای شهیدان کربلا، این حادثه را به سندی گویا در حقانیت جریان تشیع تبدیل نموده و زمینه های سقوط امویان را فراهم کردند. در مورد قطعه شعر مورد سوال باید گفت که این بیت از شعر «شیعتی مهما شربتم ماء عذب فاذکرونی أو سمعتم بغریب او شهید فاذکرونی» برای اوّلین بار در کتاب شریف «جنة الامان الوافیة و جنة الایمان الباقیة» نوشته ابراهیم بن علی عاملی کفعمی معروف به مصباح الکفعمی نقل شده است.
کفعمی می گوید: «قالت سکینة لما قتل الحسین ـ علیه السلام ـ اعتنقته فاغمی علی فسمعته یقول: شیعتی ما إن شربتم.... فاندبونی...[1] امّا در منابع بعدی ابیات دیگری نیز به آن اضافه گردیده که الفاظ آن ها نیز مختلف است . شیخ عباس قمی (ره) هنگام نقل این بیت از شعر گفته : «... ظاهر این است بقیه اشعاری که به این ردیف، اهل مراثی می خوانند از ملحقات شعرا باشد، نه از خود حضرت».[2]
با توجه به مطالب فوق می توان نتیجه گرفت که بیت اوّل از اشعار به امام ـ علیه السلام ـ تعلق دارد و سایر ابیات با الفاظ مختلف بر همین وزن و قالب از دیگران است و در کیفیت نقل آن ها اگر به صورت بیان زبان حال نقل شود اشکالی ندارد و لازم نیست به غیر از بیت اوّل که مستند است به کسی استناد داده شود.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1ـ منتهی الآمال، شیخ عباس قمی.
2ـ شجره طوبی، شیخ مهدی حائری.
3ـ فرهنگ عاشورا، جواد محدثی.
پاورقی ها:
[1]. کفعمی، ابراهیم بن علی عاملی، مصباح، ج1، انتشارات رضی، قم، 1405ق، ص741.
[2]. قمی، شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، ج2، انتشارات علمیه اسلامیه، تهران، 1331ش، ج1، ص245.
منبع : اندیشه قم
