حدیث درآمد حلال

امام سجاد علیه السلام فرمودند:

وَ اَمّا حَقُّ المالِ فَأن لا تَأخُذَهُ اِلاّ مِن حِلِّهِ وَ لاتُنفِقَهُ إلاّ فی حِلّهِ؛

و اما حق مال (بر تو) آن است که آن را جز از راه حلال به دست نیاوری و جز در راه حلال مصرف نکنی.

تحف العقول، ص ۲۶۷

آزمون الهی، صورت‌های مختلف دارد. یکی از امتحان‌های خدا «آزمون مالی» است؛ آزمونی دشوار و لغزاننده. تلاش اقتصادی برای گذران زندگی، خوب و عبادت است، به شرط آن که درآمدها به حرام آمیخته نشود و ثروت نامشروع به دست نیاید. از جمله سؤال‌هایی که در قیامت می پرسند، درباره «مال» است. می پرسند: از کجا آوردی و در کجا صرف کردی؟ سؤالی است دشوار. طبق روایات، در حلال آن حساب است و در حرام آن عقاب.
در روایات است که در آخرالزمان، شرایطی پیش خواهد آمد که به دست آوردن روزی حلال، مثل نگه داشتن آتش گداخته در کف دست است؛ یعنی دشوار است و طاقت فرسا.
ثروت، انسان را وسوسه می‌کند. بعضی‌ها در پی آنند که به هر قیمتی شده «پولدار» شوند. به فکر حلال و حرام و مشروع و نامشروع هم نیستند. اینان برای قیامت چه جوابی دارند؟ بعضی‌ها ثروت خود را در راه نامشروع و گناه خرج می‌کنند. این نیز گناه است و مورد بازخواست قرار خواهد گرفت.
«تفکر مکتبی» این ویژگی را دارد که همه‌ی شؤون زندگی مسلمان را تحت پوشش قرار می‌دهد، از جمله مسائل اقتصادی و معیشتی را. زیستن در چارچوب مکتب، گرچه دشوار است، فضیلت است. خروج از دایره ی تعهّد مکتبی، گرچه آسان، عواقبش تلخ و دردناک است. ادعای مسلمانی داریم. در زندگی هم مسلمان باشیم، تسلیم خدا!

منبع: حکمت‌های سجادی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام سجاد علیه‌السلام)، پديدآورنده: جواد محدثی، ناشر: آستان قدس رضوی (به نشر)، 1390.