سخاوتمند و میانه رو باش
امام علی علیه السلام فرمودند:
کُن سَمحاً و لا تَکُن مُبَذِّراً و کُن مُقَدِّراً و لا تَکُن مُقَتَّراً.
سخاوتمند باش ولی نه در حد اسراف، میانه رو باش ولی سختگیر مباش.
نهج البلاغه، حکمت 32
شرح حدیث:
کلام امام علیه السلام برگرفته از این آیه شریفه است:
وَالَّذِینَ إِذَا أَنْفَقُوا لَمْ یُسْرِفُوا وَلَمْ یَقْتُرُوا وَکَانَ بَیْنَ ذَلِکَ قَوَامً(1)
آنانی که هنگام انفاق و بخشش زیاده روی نکنند و همچنین بخل نورزند بلکه میان این دو صفت حد وسط را اختیار نمایند.
اگر در زندگی مرزها رعایت شود هیچ گاه انسان از حد اعتدال خارج نمی گردد در همین موضوع بخشش گاه مشاهده شده بعضی تمام اموال خود را در زمان زنده بودن انفاق می کنند و خانواده خویش را از ارث محروم می نمایند قطعا کارشان اشتباه است.
ولید بن صبیح گفت محضر امام صادق علیه السلام بودم مرد سائلی آمد چیزی درخواست کرد حضرت به او دادند دیگری آمد باز عطا فرمود سومی آمد حضرت فرمود خداوند به تو وسعت دهد به من فرمود اگر کسی مالی مثلا به مقدار چهل یا سی هزار درهم داشته باشد همه آنها را در مورد حقی صرف کند به طوری که چیزی برایش نماند این شخص از جمله سه نفری است که دعایش مستجاب نمی شود. عرض کردم آنها کیانند فرمود: یکی کسی که همه اموالش را در راه خداوند صدقه بدهد پس از تمام کردن بگوید:
الّلهُمَّ الرزُقنی
خدایا مرا روزی عنایت کن! به او گفته می شود ما تو را روزی دادیم. (2)
امام حسن عسکری علیه السلام می فرمود:
اِنَّ للسَّخاءِ مِقدارٌ فَانِ زادَ عَلَیهِ سَرَفٌ (3)
جود و سخا اندازه ای است اگر از آن تجاور کند اسراف است.
امام علیه السلام در فراز دوم فرمایش خود فرمود:
کُن مُقَدِّرً و لا تَکُن مُقتَرّاً
میانه رو باش و سختگیر مباش نمونه روشن بیان امام علیه السلام در خرج کردن برای خانه و خانواده است که نه سختگیری و بخل درست است و نه ولخری و اسراف کاری.
امام رضا علیه السلام فرمود:
وَ لیَکُن نَفَقَتُکَ عَلی نَفسِکَ وَ عَیالِکَ قَصداً (4)
نسبت به مصارف مالی درباره خود و خانواده ات معتدل و میانه رو باش.
پی نوشت:
1- فرقان 67
2- کشکول بحرانی ج 2 ص 49
3- بحار ج 17 ص 218
4- مستدرک الوسائل ج 2 ص 423
منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت،1390.
وَالَّذِینَ إِذَا أَنْفَقُوا لَمْ یُسْرِفُوا وَلَمْ یَقْتُرُوا وَکَانَ بَیْنَ ذَلِکَ قَوَامً(1)
آنانی که هنگام انفاق و بخشش زیاده روی نکنند و همچنین بخل نورزند بلکه میان این دو صفت حد وسط را اختیار نمایند.
اگر در زندگی مرزها رعایت شود هیچ گاه انسان از حد اعتدال خارج نمی گردد در همین موضوع بخشش گاه مشاهده شده بعضی تمام اموال خود را در زمان زنده بودن انفاق می کنند و خانواده خویش را از ارث محروم می نمایند قطعا کارشان اشتباه است.
ولید بن صبیح گفت محضر امام صادق علیه السلام بودم مرد سائلی آمد چیزی درخواست کرد حضرت به او دادند دیگری آمد باز عطا فرمود سومی آمد حضرت فرمود خداوند به تو وسعت دهد به من فرمود اگر کسی مالی مثلا به مقدار چهل یا سی هزار درهم داشته باشد همه آنها را در مورد حقی صرف کند به طوری که چیزی برایش نماند این شخص از جمله سه نفری است که دعایش مستجاب نمی شود. عرض کردم آنها کیانند فرمود: یکی کسی که همه اموالش را در راه خداوند صدقه بدهد پس از تمام کردن بگوید:
الّلهُمَّ الرزُقنی
خدایا مرا روزی عنایت کن! به او گفته می شود ما تو را روزی دادیم. (2)
امام حسن عسکری علیه السلام می فرمود:
اِنَّ للسَّخاءِ مِقدارٌ فَانِ زادَ عَلَیهِ سَرَفٌ (3)
جود و سخا اندازه ای است اگر از آن تجاور کند اسراف است.
امام علیه السلام در فراز دوم فرمایش خود فرمود:
کُن مُقَدِّرً و لا تَکُن مُقتَرّاً
میانه رو باش و سختگیر مباش نمونه روشن بیان امام علیه السلام در خرج کردن برای خانه و خانواده است که نه سختگیری و بخل درست است و نه ولخری و اسراف کاری.
امام رضا علیه السلام فرمود:
وَ لیَکُن نَفَقَتُکَ عَلی نَفسِکَ وَ عَیالِکَ قَصداً (4)
نسبت به مصارف مالی درباره خود و خانواده ات معتدل و میانه رو باش.
پی نوشت:
1- فرقان 67
2- کشکول بحرانی ج 2 ص 49
3- بحار ج 17 ص 218
4- مستدرک الوسائل ج 2 ص 423
منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت،1390.
