فقر مرگ بزرگ است

امام علی علیه السلام فرمودند:

الْفَقْرُ الْمَوْتُ الْأَکْبَرُ.

فقر و نداری مرگ بزرگ است.

نهج البلاغه، حکمت 154

اینکه مطلق نداری شکننده دین برانداز و نابودکننده جسم و روح است جای تردید ندارد چنانکه امام علیه السلام آن را به مرگ بزرگ تعبیر می فرماید.

بحث در زمینه فقر در موارد متعدد مطرح است. مثلا گاهی از فقر ستایش می شود قطعا آن فقری نیست که انسان را محتاج خلق کند فقری است که نسبت به توانگران جامعه کمبود دارد و به اندازه کفاف دارد والا فقر مطلق هرگز چیز خوبی نیست.

تفسیر فقر در مراتب معنوی مربوط می شود به فقر فرهنگی و علمی و ایمان و اخلاق براستی که محروم بودن از فرهنگ درست و دانش و ایمان و اخلاق مرگ بزرگ است.

امام علیه السلام در همین بخش حکمت های نهج البلاغه فرمود:
لا فَقرَ کَالجَهلِ
هیچ فقری چون نادانی نیست.

و یا در جای دیگر وقتی از حضرت سوال شد.
اَیُّ فَقرٍ اَشَدُّ؟
سخت ترین فقر کدام است؟ فرمود:
الکُفرُ بَعدَ الاِیمانِ (1)
کفر بعد از ایمان

رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:
الفَقرُ فَقرُ القَلب (2)

فقر حقیقی فقر دل است. فقر از چه چیز از ایمان از اخلاق از فرهنگ درست. معمولا ما تا اسم فقیر را می شنویم یک آدم گرسنه و بی لباس و مسکن و کارتن خواب در نظرمان مجسم می شود در حالی که ممکن است خانواده هایی در ناز و نعمت زندگی کنند و همه وسایل رفاهی برایشان فراهم باشد اما فقیر باشند چون به آداب دین و اخلاق اسلامی معتقد نیستند و عمل نمی کنند و احتمال زیاد می رود که این جمله معروف پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم که فرمود:

کادَ الَفقرُ اَن یَکُونَ کُفراً (3)
نزدیک است که فقر به کفر انجامد. همین موضوع را دربر گیرد.

پی نوشت:
1- بحار ج 95 ص 462 و ص 7
2- بحار ج 95 ص 462 و ص 7
3- کافی ج 2 ص 307

منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت،1390.