سه نشانه برای تشخیص ستمگر

امام علی علیه‌ السلام فرمودند:

لِلظَّالِمِ مِنَ الرِّجَالِ ثَلَاثُ عَلَامَاتٍ یَظْلِمُ مَنْ فَوْقَهُ بِالْمَعْصِیَةِ وَ مَنْ دُونَهُ بِالْغَلَبَةِ وَ یُظَاهِرُ الْقَوْمَ الظَّلَمَةَ.

در بین مردم آنکه ظالم است با سه نشانه شناخته می شود: با نافرمانی از مافوق خود ستم می کند، با چیرگی و آزاررسانی به زیردست خود ظلم می کند و به قوم ظالم یاری می رساند.

نهج البلاغه: حکمت 342

سه نشانه ای که امام علیه السلام برای شخص ستمگر بیان کردند محسوس همه است در نشانه اول بارها دیده شده ستم پیشه دور از چشم فرمانده و کسی که مافوق اوست در حق مردم اجحاف می کند و از موقعیت به دست آمده سوء استفاده مینماید. وقتی این روحیه در چنین اشخاص نهادینه شود پیداست که با زیردستان و آدم های ضعیف چه می کنند و در پایان به خاطر تکرار عمل قبیح خود معین و یاور ستمکاران نیز خواهند شد. موارد فوق ممکن است هر کدام در یک فرد باشد و امکان دارد هر سه نشانه را یکجا یک نفر در خود جمع کرده باشد.

به هر حال ظالم بداند روزی فرا می رسد که نتیجه ظلم خود را خواهد دید.
وَمَنْ یَظْلِمْ مِنْکُمْ نُذِقْهُ عَذَابًا کَبِیرًا؛
و هر که از شما ظلم کند عذاب بزرگی به او می چشانیم.(1)

شرح ابن میثم
امّا ستم به بالا دست، نافرمانى خدا و تجاوز از حدود عادلانه الهى است، مورد دوم لازمه مورد اوّل و دومى پیامد دو مورد اول و دوم است.(2)

پی‌نوشت‌ها:
1- سوره فرقان، آیه 19
2- ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5، ص 702

منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت، 1390.