امام کاظم علیه السّلام فرمودند:

لا تُضَیِّع حَقَّ اَخیکَ اِتّکالاً عَلی ما بَینَکَ وَ بَینَهُ، فَاِنَّهُ لَیسَ بِأخٍ مَن ضَیَّعتَ حَقَّهُ؛

حق برادر دینی خود را به اتّکای دوستی و رفاقت میان خود و او، ضایع مکن؛ زیرا کسی که حقّش را تباه کنی، دیگر «برادر» نیست.

حیاة الامام موسی بن جعفر(ع)، ج1، ص279

این حدیث، با اندک تفاوتی از امیرمؤمنان(ع) نیز نقل شده است.(1)
ما همچنان که موظّف به ایثار، گذشت، احسان و نیکی به دیگرانیم، باید مواظب باشیم از انجام وظیفه واجب در برابر آنان کوتاهی نکنیم.
این وظایف، به صورت «حق» در روایات ذکر شده است.
برادر دینی به گردن ما حق دارد و ما نسبت به او تکلیف داریم.
رسیدگی به نیازها، کمک و یاری رساندن، تحمّل بر تندیهای او، گذشت از خطاها، پرهیز از غیبت و تهمت و تحقیر، یاد نیک و... از جمله حقوقی است که برادران مسلمان ما بر گردن ما دارند و نمی توان آنها را نادیده گرفت و بی اعتنا بود.
مجموعه این حقوق، در حدیث مفصّلی از امام سجاد(ع) نیز روایت شده است.(2)
برخی به حساب صمیمیت و خودمانی بودن، این حقوق را رعایت نمی کنند؛ مثلاً سخنان تحقیرآمیز یا رنجش آور درباره کسی می گویند، یا اگر مریض شد به عیادتش نمی روند، یا احترام او را نگه نمی دارند و می گویند ما با او خودمانی هستیم!
حضرت می فرماید: نباید به اتّکای این روابط حسنه، حقوق برادر مسلمان را ضایع ساخت. اگر تضییع حقوق کنیم، دیگر چه برادری؟ چه اخوّت؟

پی نوشت:
1. نهج البلاغه، نامه 31 به امام حسن(ع).
2. ر ک: ابن شعبه حرّانی، تحف العقول، بخش سخنان امام سجاد(ع)، رساله الحقوق.
منبع: حکمت های کاظمی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام کاظم علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)