امام کاظم علیه السّلام فرمودند:

إِستَحیَوُا مِنَ اللهِ فی سَرائِر کُم، کَما تَستَحیُونَ مِنَ النّاسِ فی عَلانیَتِکُم؛

در پنهان های خود از خدا شرم کنید، همچنان که در آشکارِ خود از مردم خجالت می کشید.

تحف العقول، ص394

از چه کسی باید خجالت کشید و کار زشت نکرد؟
در روایات چندین «حیا» مطرح شده که همه آنها موجب ترک گناه و پرهیز از کارهای زشت است:
حیا از خداوند، که آگاه و بصیر است.
حیا از پیامبر(ص)، که اعمال ما بر او عرضه می شود.
حیا از فرشتگان، که کارهای نیک و بد ما را می نویسند.
حیا از خویشتن.
حیا از مردم و همسایگان و افراد دیگر.
وقتی خدا را عالم و حاضر و ناظر بر اعمال خویش بشناسیم و هیچ جایی را خلوت ندانیم و باور کنیم که در محضر او پیدا و پنهان، روز و شب و آهسته و بلند فرقی ندارد و علم او بر همه چیز و همه کس، محیط است. این شناخت، عامل مهمّی در بازداشتن بندگان از خلافها و معصیت هاست.
وقتی ما به خاطر حفظ آبروی خویش، در نزد دیگران کار بد نمی کنیم، چگونه راضی می شویم که آبرویمان نزد خدا برود؟ مگر او نمی بیند؟
قرآن می فرماید:
«اَلَم یَعلَم بِاَنَّ اللهَ یَری؟»(1)
آیا نمی دانست که خداوند، می بیند؟
هر چه حیا و شرم انسان بیشتر باشد، گناهش کمتر خواهد شد.

پی نوشت:
1. علق(96)، آیه 14.
منبع: حکمت های کاظمی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام کاظم علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)