یکی از مسائل مهم در رابطه با رشد کودک، مسئله از دسشویی گرفتن اوست که اهمیت زیادی دارد.
سن مناسب برای برای از پوشک گرفتن، در کودکان متفاوت است. آموزش پیش از زمان مناسب میتواند مشکلاتی از قبیل شب ادراری، استرس و احساس ناامنی و اعتماد به نفس پایین برای کودک به همراه داشته باشد.
تعداد کلمات 1265 / تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه
تعداد کلمات 1265 / تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه
تشخیص سن مناسب
طبق نظر پزشکان برای آنکه کودک توالت رفتن را بیاموزد ابتدا باید مغز او تکامل یابد و سیستم عصبی مرکزی بتواند مثانه او را کنترل کند. وقتی هنوز مغز کامل نیست، کودک بدون اختیار ادرار می کند یعنی مثانه یا روده ها به محض پرشدن، خالی می شوند. به طور کلی از ۲۸ ماهگی به بعد، مغز تکامل پیدا می کند و می توانند ادرارشان را کنترل کنند و زمان مناسب از پوشک گرفتن است.
برای اینکه مطمئن شوید کودکتان به سن مناسبی رسیده و آمادگی نسبی برای پذیرفتن لگن را دارد یا هنوز از پوشک گرفتن برایش زود است، باید به دنبال علائم زیر باشید. با توجه به رشد جسمی، رفتاری و روانشناختی سن مناسب برای شروع استفاده از لگن، سنی است که کودک بتواند به راحتی راه برود، بدود، بنشیند و از پلهها بالا و پایین برود.
زمان دفع مشخص و منظمی داشته باشد و بتواند حرکات رودهای را تا حدودی کنترل کند. بتواند بیش از ۳ یا ۴ ساعت خشک بماند. این امر به شما نشان میدهد ماهیچههای مثانه به قدری قوی شدهاند که بتوانند ادرار را برای مدت مشخصی نگه دارند. بتواند چند دقیقه آرام بنشیند و بازی کند، بدون اینکه راه بیفتد و بهانه بگیرد. بتواند شلوارش را به تنهایی بالا و پایین بکشد.
اگر پوشکش خیس یا کثیف بود، احساس ناراحتی کرده و اعتراض کند. بتواند از رفتارهاى سایرین تقلید کند. وقتی شکمش کار میکند از ظاهرش مشخص باشد، مثلا سکوت کند، جای خلوتی برود یا حالت چهرهاش تغییر کند. این نشان میدهد او نسبت به کاری که میکند تا حدودی آگاه است.
برای اینکه مطمئن شوید کودکتان به سن مناسبی رسیده و آمادگی نسبی برای پذیرفتن لگن را دارد یا هنوز از پوشک گرفتن برایش زود است، باید به دنبال علائم زیر باشید. با توجه به رشد جسمی، رفتاری و روانشناختی سن مناسب برای شروع استفاده از لگن، سنی است که کودک بتواند به راحتی راه برود، بدود، بنشیند و از پلهها بالا و پایین برود.
زمان دفع مشخص و منظمی داشته باشد و بتواند حرکات رودهای را تا حدودی کنترل کند. بتواند بیش از ۳ یا ۴ ساعت خشک بماند. این امر به شما نشان میدهد ماهیچههای مثانه به قدری قوی شدهاند که بتوانند ادرار را برای مدت مشخصی نگه دارند. بتواند چند دقیقه آرام بنشیند و بازی کند، بدون اینکه راه بیفتد و بهانه بگیرد. بتواند شلوارش را به تنهایی بالا و پایین بکشد.
اگر پوشکش خیس یا کثیف بود، احساس ناراحتی کرده و اعتراض کند. بتواند از رفتارهاى سایرین تقلید کند. وقتی شکمش کار میکند از ظاهرش مشخص باشد، مثلا سکوت کند، جای خلوتی برود یا حالت چهرهاش تغییر کند. این نشان میدهد او نسبت به کاری که میکند تا حدودی آگاه است.
عجله ممنوع
هرگز کودکتان را وادار به انجام کاری نکنید که با آن احساس راحتی نمیکند. اجبار و عجله در آموزش میتواند نتایج عکس بدهد. هر چه آموزش دیرتر شروع شود کودک آمادگی بیشتری دارد و بهتر با این مسئله کنار میآید.
زمان سنجی کنید
اگر کودک دورهای بحرانی مثل تغییر شرایط و محیط، وجود فرزندی جدید در خانواده، جدایی پدر و مادر یا به طور کلی شرایط سختی را پشت سر میگذارد، بهتر است آموزش از پوشک گرفتن را به وقت دیگری موکول کنید. آموزش استفاده از توالت و لگن روندی وقتگیر است و شما هم باید زمان لازم و کافی برای این کار در نظر بگیرید و در عین حال صبر و تحمل داشته باشید.
اگر خودتان هم در حال پشت سر گذاشتن شرایط بحرانی هستید یا فشار روانی ناشی از تعویض خانه، کار زیاد و خستگی ناشی از شیر گرفتن کودک و… را تحمل میکنید، بهتر است آموزش را متوقف کنید تا هم خودتان و هم فرزندتان آرامش و انرژی لازم را داشته باشید.
اگر خودتان هم در حال پشت سر گذاشتن شرایط بحرانی هستید یا فشار روانی ناشی از تعویض خانه، کار زیاد و خستگی ناشی از شیر گرفتن کودک و… را تحمل میکنید، بهتر است آموزش را متوقف کنید تا هم خودتان و هم فرزندتان آرامش و انرژی لازم را داشته باشید.
پیوسته و منظم
آموزش از پوشک گرفتن باید به صورت پیوسته و منظم باشد تا کودک سردرگم نشود. زمانی مشخص برای استفاده از لگن در نظر بگیرید. ابتدا کودکتان را روزی یک بار با پوشک روی لگن بنشانید تا احساس امنیت کرده و به این کار عادت کند. هنگامی که کودک به نشستن روی لگن در این زمانها عادت کرد و آن را جزئی از کارهای روتین روزانهاش پذیرفت، اجازه دهید بدون پوشک روی لگن بنشیند و مدتی به این صورت لگن را امتحان و به این احساس جدید هم عادت کند . اگر کودک در لگن ادرار کرد یا روی لگن نشست او را با هیجان تشویق کنید. تشویق او را به استفاده از لگن مشتاقتر میکند و احساس خوبی به او دست میدهد.
دسشویی را جذاب کنید
محیط دستشویی را برای کوچولوها جذاب کنید. بیشتر کودکان از دستشویی میترسند، ابتدا باید محیط توالت را برایش جذاب کنید و با گذاشتن چند عروسک کوچک یا عکس و پوستر در دستشویی او را تشویق کنید.
لگن مخصوص تهیه کنید
لگن زیبا و خوش آب و رنگ تهیه کنید که بتواند کودک را هنگامی که روی لگن مینشیند، سرگرم کند. بهتر است لگنی را انتخاب کنید که مانند صندلی دسته داشته باشد تا کودک هنگام نشستن و برخاستن احساس راحتی کند و از دستهها کمک بگیرد.
صبر و حوصله
با رعایت تمام موارد، باز هم ممکن است کودک شما در مواردی کنترلش را از دست بدهد و خودش را خیس کند، عصبانی نشوید و هرگز او را تنبیه نکنید، در عوض با تشویق او را به استفاده از لگن ترغیب کنید. شرایط او را درک کنید. او تنها مدت کوتاهی است که استفاده از ماهیچههای بدنش را آموخته و کنترل دفع را به دست گرفته. کنار گذاشتن پوشک و آموختن استفاده از لگن فرآیندی زمانگیر است که صبر و حوصله زیادی میخواهد. برای جلوگیری از این اتفاقات ناگهانی لباسها و شلوارهای گشاد تن کودک بکنید که درآوردن و پوشیدنشان راحت باشد.
شورت آموزشی
زمانیکه احساس کردید کودک دیگر با استفاده از لگن مشکلی ندارد و به راحتی با این موضوع کنار آمده پوشک را کنار بگذارید و از شورتهای آموزشی استفاده کنید. این کار اجازه میدهد کودک اعتماد به نفس بیشتری پیدا کند و پس از مدتی خودش شورت آموزشی را از پایش درآورد و روی لگن بنشیند، ولی همچنان پوشک را در برنامه شبانه و خواب کودک نگه دارید.اگر کودکتان به استفاده از شورتهای آموزشی عادت کرد و پیش از انجام عمل دفع شما را مطلع کرده و به دنبال لگن بود، وقت آن رسیده از شورتهای معمولی استفاده کنید.
در صورتی که کودک را بخاطر کثیف کردن شلوارش تنبیه کنید ممکن است پیامدهای زیر ایجاد شود:
-
ایجاد احساس تلخ گناهکار بودن در کودک
-
لطمه زدن به اعتماد به نفس او
-
بدبین و بی اعتماد کردن کودک نسبت به شما
-
تحریک کودک برای مقابله به مثل (ممکن است برای لجبازی با شما عمداً شلوار خود را کثیف کند.)
-
فراهم ساختن زمینه های ابتلا کودک به بیماری های جسمانی نظیر یبوست، سنگ کلیه، و سنگ مثانه
ترس از دفع
گاهی ممکن است کودک با وجود آمادگی برای آموختن دفع ادرار، از آن سر باز بزند و حتی از دفع مدفوع در توالت بترسد. این نوع اضطراب در بین کودکان نوپا بسیار رایج است و بعید نیست اقدامات شما برای آموزش دفع ادرار را نیز بی نتیجه و خنثی کند.
راهکار
راه حل مشکل، جداسازی دو عملکرد (ادرار و مدفوع) از یکدیگر هنگام رفتن به توالت است.این کار را می توانید با روشهای زیر انجام دهید:
روش اول – شلوار مخصوص لایه دار به کودک بپوشانید و لزوم دفع ادرار در توالت را به او یادآوری کنید. به او بگویید چنانچه احساس کرد که به دفع مدفوع نیاز دارد (ویا شما از رفتار و حالتش تشخیص دهید) به او پوشک خواهید پوشاند و با او به توالت خواهید رفت (و یا اگر ترجیح بدهد تنها باشد بیرون توالت خواهید ایستاد).
روش دوم- بعد از دفع مدفوع در پوشک، او را تمیز کنید. اجازه دهید سیفون توالت را بکشد و برای پوشیدن شلوارش به او کمک کنید. در مقابل وسوسه طبیعی پرسیدن این سوال که «نمی خواهی این دفعه در توالت، پی پی کنی؟» ایستادگی کنید. این کار ممکن است ماه ها یا سالها طول بکشد ولی کودک بالاخره آن را انجام خواهد داد. درصورت تحت فشار قرار دادن کودک، ممکن است او خیس کردن شلوارش را از سر بگیرد و یا مدفوعش را حبس کند.
با این روش بینابینی، کودک شما چگونگی استفاده از توالت را خواهد آموخت هرچند ممکن است هنوز استفاده از لگن یا دستشویی را یاد نگرفته باشد. بهرحال رفتن به دستشویی برای دفع مدفوع در پوشک، بهتر از پنهان شدن پشت مبل یا زیر میز آشپزخانه برای رهاسازی مدفوع در شلوار است!
روش اول – شلوار مخصوص لایه دار به کودک بپوشانید و لزوم دفع ادرار در توالت را به او یادآوری کنید. به او بگویید چنانچه احساس کرد که به دفع مدفوع نیاز دارد (ویا شما از رفتار و حالتش تشخیص دهید) به او پوشک خواهید پوشاند و با او به توالت خواهید رفت (و یا اگر ترجیح بدهد تنها باشد بیرون توالت خواهید ایستاد).
روش دوم- بعد از دفع مدفوع در پوشک، او را تمیز کنید. اجازه دهید سیفون توالت را بکشد و برای پوشیدن شلوارش به او کمک کنید. در مقابل وسوسه طبیعی پرسیدن این سوال که «نمی خواهی این دفعه در توالت، پی پی کنی؟» ایستادگی کنید. این کار ممکن است ماه ها یا سالها طول بکشد ولی کودک بالاخره آن را انجام خواهد داد. درصورت تحت فشار قرار دادن کودک، ممکن است او خیس کردن شلوارش را از سر بگیرد و یا مدفوعش را حبس کند.
با این روش بینابینی، کودک شما چگونگی استفاده از توالت را خواهد آموخت هرچند ممکن است هنوز استفاده از لگن یا دستشویی را یاد نگرفته باشد. بهرحال رفتن به دستشویی برای دفع مدفوع در پوشک، بهتر از پنهان شدن پشت مبل یا زیر میز آشپزخانه برای رهاسازی مدفوع در شلوار است!
منبع:
سایت نبض مابیشتر بخوانید :
آموزش توالت رفتن برای کودکان 2 تا 3 سال
آموزش کنترل ادرار و مدفوع به کودکان
20 نکته درباره دستشویی رفتن کودکان
مامان دستشویی دارم