جلوگیری از آثار مخرب طلاق بر فرزندان

بعداز طلاق، کودکان کم سن ممکن است بشدت احساس گناه کنند.
 

چکیده : وقتی استحکام روابط زناشویی از بین می‏ رود و زن و مرد دچار ناسازگاری‏ های همه جانبه می‏شوند، راهی جز جدایی باقی نمی ‏ماند اما باید بدانید طلاق، صدمات روحی جدی به فرزندان وارد می‏ کند و در جسم و روح آنها آثار زیان باری به جا می‏ گذارد.

تعداد کلمات 1226 / تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه

فرزندان بدون اینکه تقصیری در جدایی والدین داشته باشند شاهد تشنج و درگیری در خانواده خواهند بود. طلاق برای کودک به معنای وارد شدن به دو دنیای متفاوت است که باید هر کدام را به‌طور جداگانه‌ای درک کند و خود را با شرایط جدید تطبیق دهد. کودکان طلاق، در برابر کودکان عادی احساس تنهایی، استرس و بی‌پناه بودن می‌کنند اما والدین باید در این شرایط دشوار، امنیت عاطفی و احساس اطمینان را به کودک‌شان منتقل کنند.
 

طلاق برای کودکان پراسترس، ناراحت‌کننده و گیج‌کننده است، ممکن است کودکان برای اینکه زندگی آنها به چه صورت درخواهد آمد دچار اضطراب و درگیری فکری شوند و به دلیل نقطه‌نظرهای والدین‌شان احساس عصبانیت نسبت به آنها پیدا کنند. مساله طلاق امری مهم شمرده می‌شود و از نظر هیچ‌کدام از اعضای خانواده آسان نیست، با این حال والدین می‌توانند در این مورد به گونه‌ای رفتار کنند تا این شرایط برای فرزندانش قابل تحمل‌تر شود.
 

کمک کردن به فرزندان برای کنار آمدن با مساله طلاق می‌تواند به این صورت باشد که اول؛ ثبات را در خانه به وجود بیاورند و در درجه بعد، توجه بیشتری به نیازهای بدنی و روحی روانی فرزندان شود. برای مثال والدین می‌توانند دیدگاه مثبت و اطمینان‌بخشی را به فرزندان‌شان القا کنند. برای رسیدن به این هدف پدر یا مادر در درجه اول باید مراقب وضعیت فعلی‌شان باشند و سعی کنند با همسر قبلی خود رابطه خالی از جنجال و دعوا داشته باشند. والدین نباید فرزندشان را نسبت به همسرشان بدبین کنند و ذهن فرزند خود را نسبت به طلاق به گونه‌ای صلح‌آمیز و عاری از کینه آماده کنند. علاوه براین والدین باید سعی کنند محبت کافی غیرشرطی به فرزندان‌شان عرضه کنند. به‌طور کلی صبر و حوصله، اطمینان و گوش دادن می‌تواند تنش را در کودکان کاهش دهد و به آنها کمک کند تا با شرایط جدید کنار بیایند.
 

کودکان ذاتا به حالت ثبات در خانه تمایل دارند و والدین می‌توانند با مراقبت و ایجاد روال خاص و ساختار به‌خصوص، این ثبات را ایجاد کنند. در این شرایط ایجاد وضعیت مناسب برای کودکان باید در اولویت قرار گیرد. والدین برای برقراری آرامش باید به شدت از جروبحث در مقابل فرزندان اجتناب کنند. یادتان باشد کودکان نیاز دارند تا هم پدر هم مادر را در زندگی‌شان احساس کنند البته این کار با نوشتن نامه و تلفن نیز امکان‌پذیر است. پدر و مادر نباید فضایی به‌وجود بیاورند تا فرزندان مجبور به قضاوت در مورد والدین‌شان‌ شوند یا بخواهند جانبداری کنند، بلکه باید محبت را در دل فرزندان نسبت به همسرشان افزایش دهند.
 

اگر والدین می‌خواهند فرزندان‌شان را از جدایی خود باخبر کنند باید صادقانه و به زبان ساده واقعیت را برای آنها مطرح کنند. پدر و مادر بعد از بیان علت طلاق باید به فرزندشان ابراز محبت کنند و به آنها بفهمانند که طلاق‌شان هیچ خدشه‌ای به علاقه آنها نسبت به فرزندشان وارد نمی‌کند، این موضوع از اهمیت بسیاری برخوردار است. والدین باید با فرزندان‌شان صادق باشند بدون اینکه در مورد مسایل قضاوتی روی همسرشان تاکید کنند و کسی را برای چنین اتفاقی سرزنش نکنند. والدین قبل از طلاق، آمادگی‌های لازم را با کودکان انجام دهند و هنگام بیان توضیحات حتما در مورد همسرشان با احترام صحبت کنند.
 

 این مساله نیز باید خاطرنشان شود که سن فرزندان هم در نظر گرفته شود، کودکان کم سن‌وسال نیاز به توضیحات کمتر و ساده‌تری دارند ولی کودکان بزرگ‌تر احتیاج به توضیحات بیشتری دارند. والدین باید در مورد یک‌سری تغییرات احتمالی در زندگی آینده فرزندان‌شان با آنها صحبت کنند، با توجه به این شکل مسایلی که مطرح می‌کنند حتما واقعی باشد و از داستان‌سرایی پرهیز کنند. والدین می‌توانند اتفاقاتی را که پیش آمده به زبان ساده برای فرزندان‌شان‌ تعریف کنند و به آنها اجازه دهند تا احساسات‌شان را در این مورد بیان کنند و والدین بدون اینکه دفاعی برخورد کنند با دل‌وجان به حرف‌های آنها گوش کنند. اطمینان‌بخشی و از بین بردن ترس و سوءتفاهم در درجه بعدی از اهمیت شایانی برخوردار است و البته محبت غیرشرطی را نیز نباید فراموش کرد. والدین باید به کودکان اطمینان دهند که به هیچ عنوان آنها علت طلاق نیستند.
 

در مورد بیان احساس، باید به کودکان کمک کرد چون آنها نمی‌توانند از طریق کلمات، احساسات واقعی‌شان را ابراز کنند، بنابراین والدین باید آنها را یاری کنند تا حرف‌هایشان را صادقانه و بدون ترس بیان کنند و از اینکه شما را با حرف‌هایشان برنجانند بیمی نداشته باشند. حمایت و محبت به فرزند، او را در مقابل این‌گونه حوادث بیمه می‌کند و این اطمینان‌بخشی، استرس را از کودک دور می‌کند. کودک باید از ادامه یافتن ارتباط با پدر و مادر اطمینان خاطر داشته باشد و بداند که هر دو والدین به همان اندازه قبل به او علاقه دارند و در صورت بروز مشکل همه خانواده با کمک هم از پس آن برخواهند آمد.
 

کودکان برای رشد سالم احتیاج به محیط آرام دارند. والدین باید اهمیت این موضوع را در نظر بگیرند و با وجود ناسازگاری‌هایشان تصمیم بگیرند تا محیطی آرام و بدون تنش برای فرزندان‌شان ایجاد کنند و بر سر این موضوع به توافق دو نفره برسند. کودک در محیط درگیری والدین آسیب می‌بیند البته طلاق نیز راه‌حل درستی نیست و مشکلی را حل نمی‌کند اما می‌تواند بین پدر و مادر توافقی باشد. کودکان به دو سال یا بیشتر زمان احتیاج دارند تا بتوانند با این مساله سازگاری پیدا کنند. این تصمیم به میزان درگیری و حمایت‌های بعد از طلاق بستگی دارد. بعضی از کودکان با طلاق پدر و مادر سازگاری پیدا می‌کنند و برخی نیز مشکل بیشتری در دوران بزرگسالی پیدا می‌کنند.
 

از آنجا که کودکان پیش‌دبستان مهارت‌های لازم برای کنار آمدن با تغییرات را ندارند، احتمال بروز مشکلات سازگاری در آنها نسبت به کودکان بزرگ‌تر بیشتر است و خودشان را به شدت گناهکار می‌دانند. در سن شش تا هشت‌سالگی این احساس گناه کمتر دیده می‌شود ولی احساس غمگینی بسیاری را به‌ دلیل از دست دادن یکی از والدین تجربه می‌کنند. کودکان بین ۹ تا ۱۲‌سال به نحوی بهتر طلاق والدین را درک می‌کنند و نوجوانان که قدرت درک بالاتری دارند، هم علت طلاق را درک و هم آن را مفهوم‌سازی می‌کنند، بنابراین می‌توانند سازگاری بهتری داشته باشند. عکس‌العمل دختران و پسران متفاوت است. دختران معمولا گوشه‌گیر و مضطرب می‌شوند ولی پسران پرخاشگر می‌شوند و سعی می‌کنند تا از اطاعت سر باز زنند.
 

با توجه به نوع برخورد و رفتار والدین، کودکان دچار مسایل متفاوتی می‌شوند، مهم‌ترین مساله در طلاق، سازگاری والدین و ادامه داشتن دیدارها به یک اندازه با هر دو آنهاست. کودکانی که دارای خلق‌وخوی خاص هستند دچار پیامدهای بیشتری بعد از طلاق می‌شوند. پدر و مادر بعد از طلاق نباید وظایف اصلی خود را فراموش کنند و انتظار نداشته باشند که کودکان نیازهای احساسی آنها را برآورده کنند. دیدار کودک با والدین باید منظم و قابل پیگیری باشد و بعد از دیدار، والدین از کودک بازجویی نکنند و نسبت به نیازهای فرزندشان حساس باشند.

منبع:  گفتگو با «نسیم رضوی»، کارشناس‌ارشد روان‌شناسی