ویژگی های والدین موفق از نگاه دین

والدین موفق هستند که می توانند فرزندانی رستگار را تربیت کنند.
 

چکیده: برای داشتن فرزندانی موفق، باید همسرانی کنار هم قرار بگیرند که خود شایسته باشند. در متون دینی برخی از ویژگی ها را برای همسران موفق برشمرده اند که در این نوشتار بدان اشاره خواهد شد.
 
تعداد کلمات 1483 / تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه 

همانگونه ویژگی های جسمی پدر و مادر مانند قد، رنگ، پوست، آناتومی اندام، رنگ چشم ها، مو و بسیاری از ویژگی های دیگر به فرزند منتقل می شوند، ویژگی های روحی و معنوی آنان تاثیری به سزا در فرزندشان می گذارند.
به عبارت دیگر، فرزند حق دارد ، پدر و مادری شایسته داشته باشد، تا ویژگی های سعادت آفرین به او منتقل گردند. اسلام، از همه آنان که تصمیم به ازدواج گرفته اند می خواهد، در ویژگی های معنوی طرف مقابل دقت کنند.
تولد و تشکیل فرزند، بدون ازدواج شرعی، نخستین گام، تجاوز به حقوق کودک است که اسلام آن را گناه بزرگ نامیده است. کودکی که محصول پیوند غیر مقدس است، در آینده گرفتار اختلال های عاطفی و رفتاری خواهد شد؛ همان گونه که می بینید، بسیاری از کودکان بزه کار و کودکانی که دچار نابهنجاری رفتاری اند، وارث و قربانی کار زشت این افراد هستند.
پیشوایان معصوم با بهترین و زیباترین دستورات را برای انتخاب همسر ارائه نموده اند تا با رعایت این شرایط و صفات، آرامش، مهربانی، مودت و رحمت در خانواده جلوه گر شود و آنان را در جهت تربیت فرزندان سالم یاری دهد.
اکنون برخی از ویژگی هایی که از اهمیتی بیش تر برخوردارند و تأثیری به سزا دارند به شرح زیر می آیند :
 

نقش و تأثیر باورهای دینی و اخلاقی ، علاوه بر تأثیر در زندگی خصوصی همسران، در تربیت دینی فرزندان نیز تأثیری شگرف دارد؛ از این رو، قرآن کریم ، ازدواج با زنان مشرک را مجاز نمی داند و یادآور می شود که زیبایی ظاهری یا ثروت فراوان آنان شما را فریب ندهد؛ بلکه، کنیز با ایمان از آنان برتر و با فضیلت تر است و فقط ، زمانی می توان آنان ازدواج کرد که ایمان بیاورند.
همچنین به زنان مسلمان نیز فرمان می دهد که با مردان مشرک ازدواج نکنند؛ مگر آن که ایمان بیاورند.[1]
شرک و بی ایمانی والدین در سرنوشت فرزندان مؤثر و مایه انواع انحراف های دیگر است؛ بلکه ، آتش سوزانی است که سعادت دنیا و آخرت والدین و فرزندان را به آتش می کشد.
قرآن می فرماید : «والطیبات للطیبین والطیبون للطیبات»؛ زنان پاکیزه لایق مردان پاکند و مردان پاک لایق زنان پاکیزه اند.[2] امام باقر و امام صادق (علیهمالسلام) می فرمایند: ملاک انتخاب همسر، دینداری او است که ثروت و زیبایی ماندگار نیست و چه بسا سودی از آن به شما نمی رسد.[3]
 

اصالت خانوادگی، از ویژگی های مهمی است که سعادت خانواده و فرزندان را به دنبال دارد. خانواده ای که دارای اصالت است، از پستی ها و آلودگی های بسیاری به دور است.
توجه داشته باشید، اصالت خانوادگی غیر از دینداری و ایمان است؛ بلکه ، فرومایگی و پستی خانواده در میان همه گروهها یافت می شود.
پیامبر (صلی الله علیه و آله) می فرماید: از گیاهانی که در لجن و مزبله می رویند دوری کنید! از ایشان پرسیدند: منظور از گیاهی که در مزبله می روید چیست؟! پاسخ فرمودند: منظور زن زیبایی است که در خانواده ای پست و فرومایه پرورش یافته باشد.[4]
برخی از فقیهان فرموده اند: منظور از اصالت خانوادگی این است که اعضای خانواده، علاوه بر ایمان، اهل پرهیزگاری باشند.[5] در روایت دیگری ، به تأثیر شایستگی همسران در فرزندان توجه ویژه شده است؛ رسول گرامی (صلی الله علیه و آله) می فرماید:
«تزوجوا فی الحِجز الطالح فأن العرق دساس» ؛ با خانواده ای شایسته و اصیل ازدواج کنید؛ زیرا، ریشه ها به نسل سرایت می کند.[6]
کسانی که میخواهند فرزندی صالح تربیت کنند، اگر فرزندانی سالم، زیبا، خوش خلق و دیندار می خواهند، باید ابتدا خود را اصلاح نمایند. مرد باید بنگرد، آینده فرزندش را به چه کسی می سپارد و زن باید دقت کند، رحم خود را جایگاه کدامین نطفه و با چه ویژگی هایی قرار می دهد.
 

 عصمت و پاکدامنی پدر و مادر به فرزندان منتقل می شود. در احادیث بسیاری تأکید شده است که همسری انتخاب کنید که عفیف و پاکدامن باشد و از آلودگی ها و زشتی ها پرهیز نماید و بتواند صاحب فرزند شود.
رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به جابر بن عبدالله انصاری فرمودند:
بهترین زنان کسانی هستند که می توانند فرزندی بزایند که عفیف، پاکدامن هستند؛ با نزدیکان خویش باعزت زندگی می کنند، در مقابل همسر خویش فروتن و خود را برای شوهرشان آراسته و زیبا می کنند و خود را از چشم دیگران می پوشانند.[7]
آری، این ویژگی های زیبا، از پدر و مادر به فرزند منتقل می شوند و زمینه های سعادت و رستگاری او را ایجاد می نمایند.
 

توجه به صفات ظاهری و جسمی پدر و مادر نیز لازم است؛ اسلام، به دلیل اهمیت این مطلب، به زن و مرد اجازه می دهد تا قبل از ازدواج یکدیگر را ببینند.[8]
امیر مؤمنان (علیه السلام) می فرماید:
با دخترانی ازدواج کنید که از نظر رنگ چهره متوسط، بین سیاه و سفید، هیکل قوی، چشم مشکی و قد متوسط، میان کوتاه و بلند از نظر جسمی سالم و شکل ظاهری زیبا باشند.[9]
برای خوانندگان گرامی روشن است که کودک، ویژگی های جسمی خویش را از پدر و مادر به ارث می برد، اگرچه برخی از کارهای خوراکی ها و مراقبت ها می تواند، تغییراتی در این زمینه ایجاد کند.
 

پیامبر (صلی الله علیه و آله) در بیان ویژگی اخلاقی زنان می فرماید: بهترین زنان شما کسانی هستند که پاکیزه غذا بپزند؛ بوی خوش از آنان استشمام می شود؛ اگر مالی را انفاق می کنند، در راه خیر و نیکی است؛ اگر سکوت می کنند، سکوتشان زیبا و به جا است؛ اعمال زنی که چنین باشد، در جهت رضایت خدا است و از کارگزاران او به شمار می آید و کسی که کارگزار خدا باشد، محروم و ناامید نمی شود.[10]
هنگامی که پدر و مادر هر دو دارای سلامت روحی باشند، در هنگام انعقاد نطفه ، بارداری و مراحل تربیت فرزند درست عمل می کنند و فرزند خود را انسانی وارسته و تکامل یافته می سازند.
 

رسیدن به درک متقابل، صبوری و حوصله ورزی می طلبد. اگر والدین فهم و درک متقابل نداشته باشند و موقعیت های یکدیگر را درک نکنند، گرفتار مشکلات فراوان می شوند. اگرچه مخاطب بیشتر روایات، مردان هستند، این ویژگی ها، برای هر دو به پدر و مادر - ضروری به شمار می آیند؛ موفقیت در امور زناشویی به شیوه های تربیتی صحیح بستگی دارد. امام صادق (علیه السلام) از قول رسول خدا (صلی الله علیه و اله) نقل می کند که فرمود:
با زنانی ازدواج کنید که تیزبین باشند و از فهم بالایی برخوردار باشند و نسبت به وظایف همسرداری آشنایی داشته باشند که این گونه ازدواج ، مایه برکت و خوشبختی می شود.[11]
در مقابل ازدواج با نادان و کودن، باعث ضایع شدن فرزند می گردد. امیر مؤمنان (علیه السلام) می فرماید:
از ازدواج با زن احمق و کردن اجتناب کنید؛ زیرا، مصاحبت و هم صحبتی با چنین زنی بلا است و فرزندانش نیز ضایع خواهند بود.؟[12]
ازدواج دارای اهدافی بلند و زیبا است و نباید فقط ، به خوشی های ظاهری و لذت های جسمی آن نظر داشت؛ بلکه، آرامش و آسایش، ارضای صحیح غریزه جنسی، مشارکت در حیات مادی و معنوی، تربیت نسل درست دینی و سعادتمندی و ... از اهداف ازدواج به شمار می آیند که باید به آنها توجه ویژه نمود. قرآن کریم همسر را کشتزار معرفی میکند و می فرماید:
«ونساؤکم حرث لکم فأتوا حرثکم أنى شئتم» ؛ زنان شما کشتزار شمایند ؛ پس هرگونه که میخواهید به کشتزار خود درآیید.[13]
زمانی می توان میوه ای شیرین و با برکت برداشت کرد که هم زمین و کشتزار نیکو باشد و هم آنچه در آن کشت می شود، پاکیزه و بی عیب و نقض باشد؛ بلکه در مدت رشد کشت، باید مراقبت های لازم صورت گیرند. پدران و مادران نیز زمانی می توانند فرزندان نیکو تربیت کنند که همه مراحل را درست بیپمایند و درهر مرحله به وظایف خود عمل کنند.
 
 
منبع: کتاب «دوران طلایی تربیت» (تربیت دینی فرزند از تولد تا هفت سالگی)
نوشته: محمدعلی قاسمی
 

پی نوشت :
[1] . بقره/221.
[2] . نور /۲۶.
[3] . الکافی، ج 5، ص 333؛ وسایل الشیعه، ج20، ص 38.
[4] . الکافی، ج ۵، ص ۳۳۲، وسائل الشیعة، ج ۲۰، ص ۴۸.
[5]. نهایة المرام، ج ۱، ص ۳۹.
[6]. کنزالعمال، ج۱۶، ص ۲۹۶، حدیث ۴۴۵۵۹.
[7] . الکافی، ج ۵، ص ۳۲۴، وسائل الشیعة، ج ۲۰، ص ۲۸.
[8] . وسائل الشیعة، ج ۲۰، ص ۵۶.
[9] . همان.
[10]. رک سرچشمه تربیت، محمد علی قاسمی.
[11]. من لایحضره الفقیه، ج ۳، ص ۲۷۸ حدیث ۱۱۶۱.
[12]. وسائل الشیعة، ج ۲۰، ص ۸۴.
[13] . بقره/ 223.