پرسش گری راهی برای آغاز و تداوم یک ارتباط

راه رشد علمی، پرسیدن است.
 

چکیده: پرسش یکی از ابزارهای شروع ارتباط است که دارای انواع مختلفی است و کارکردهایی نیز دارد که باعث شده در ارتباط ها از آن بهره گرفت. با ما همراه باشید تا در این زمینه بیشتر بدانید.

تعداد کلمات 1024 / تخمین زمان مطالعه 5 دقیقه 

یک روز بهاری محمد 16 ساله به پیشنهاد مادر، برادر سه ساله اش علی را برای گردش به بوستان کنار خانه برد. وقتی او مشغول بازی بود، محمد که کناری نشسته بود متوجه شد برادر کوچکش با پسری هم سن خود سرگرم صحبت است. محمد بسیار تعجب کرد؛ چرا که بیشتر صحبت های آنان یک قالب داشت:
اسمت چیه؟
کاظم.
اسم تو چیه؟
علی. من با داداشم که اونجا نشسته اومدم. تو با کی اومدی؟ با داداشت اومدی؟
نه با مامانم اومدیم. بابای من یه ماشین داره که خیلی تند میره. شما هم ماشین دارید؟
آره. می خوای سوار تاب بشی؟ یکی اونجا خالیه....
محمد متوجه شد که برادرش در تعامل با کودک دیگر بسیار پرسش می کند. بعدها در کتابی خواند کودکانی که محیط جدیدی را کشف می کنند خودبه خود پرسش هایی به ذهنشان خطور می کند و برای پرسش های روزافزون خود پیوسته در پی پاسخ می گردند.[1] او با مطالعه صفحه های دیگر کتاب دریافت که پرسش نوعی درخواست اطلاعات است که می تواند به صورت کلامی یا غیر کلامی باشد. برای مثال، پس از اینکه از شخصی خاص پرسش کردیم می توانیم با اشاره سر همین پرسش را با دیگر اعضای جمع در میان بگذاریم و نشان دهیم که مایلیم دیگران در گفت وگوی ما شرکت کنند.[2]
 

 اگر دقت کرده باشید فروشندگان با پرسش به نیازهای مشتریانشان پی می برند. در نشست های دیپلماتی مذاکره کنندگان برای کند کردن جریان تعامل و وارد آوردن فشار به طرف های مقابل خود پرسش می کنند. هنگام مراجعه به درمانگاه نیز، پزشک برای تشخیص بیماری از شما پرسش می کند. به طور کلی، پرسش کارکردهای فراوانی دارد که ما شماری از آنها را نام می بریم.
کسب اطلاعات/ تعیین نگرش ها، احساسات و باورهای پرسش شونده؛
کنترل تعامل؛
ایجاد علاقه و کنجکاوی؛
تشخیص مشکلات؛
ابراز علاقه به فرد مقابل؛
رساندن فعالیت دیگری به بیشترین حد؛
سنجش میزان دانش پاسخ دهندگان.[3]
 

پرسش را می توان به شکل های گوناگون طبقه بندی کرد. به چند نمونه از مهم ترین آنها که در ارتباط نقش اساسی دارند اشاره می کنیم.
۱. پرسش های بسته پاسخ: در این پرسش ها پاسخ دهنده حق ندارد پاسخی جز موارد مورد نظر پرسشگر بدهد و معمولا پاسخ صریح یا کوتاهی دارد که از بین چند گزینه انتخاب می شود؛ مانند: چای میل دارید یا قهوه؟ ایرانی هستی؟ تعطیلات کجا می روید؟
از پرسش های بسته برای واداشتن دیگران به آغاز تعامل استفاده کنید. اگر برای تعامل زمان کمی دارید از این پرسش ها استفاده کنید. برای کسانی که از نظر عقلانی ضعیف اند، این پرسش ها مناسب به نظر می رسند.

۲. پرسش های باز پاسخ: در این گونه پرسش ها پاسخ دهنده آزادی عمل بسیار دارد و پاسخ وی بیش از دو واژه است؛ مانند: درباره اوقات فراغتت بگو؟ عصرها چه می کنی؟
پرسش های باز اغلب با واژة «چه» (چه کسی، چه چیزی، چه جایی، چه هنگام و چگونه) آغاز می شوند. برای گردآوری یا تکمیل اطلاعات ناقص، پرسش های باز بپرسید[4] و برای روشن کردن اطلاعات حسی نامشخص و مغشوش از این پرسش ها کمک بگیرید.[5] به یاد داشته باشید هنگامی که مخاطب به پرسش باز شما پاسخ می دهد با علاقه مندی و توجه به حرف هایش گوش دهید.
برای بیشتر مردم پاسخ دادن به پرسش های بسته آسان تر است. پرسش های باز به پاسخ دهنده اجازه می دهند نگرش ها، افکار و احساساتش را ابراز کند و فرد را به سخن گفتن تشویق می کنند. پرسشگر را نیز آزاد می گذارند به حرف های وی گوش دهد.[6]

۳. پرسش های روشن کننده: این گونه پرسش ها به روشن تر کردن و دقیق ساختن پاسخ ها کمک می کنند و وقتی به کار می روند که پرسشگر درباره محتوا با پاسخ های اولیه پاسخ دهنده، مشکوک یا نامطمئن باشد؛ مانند: دقیقا منظورت چیست؟ ممکن است بازهم توضیح بدهی؟[7]
 

هنگام پرسش حالت تهاجمی نداشته باشید.
لحن صدا باید کاملا بی طرفانه باشد، نه تحریک کننده. به این دلیل که مخاطب نخست باید به اندازه کافی احساس آرامش کند تا بخواهد و بتواند اطلاعات مورد نیاز را ارائه دهد.[8]
برای جلوگیری از قضاوت زودهنگام و حدس و گمان بیجا با طرح پرسش حدس خود را محک بزنید.
برای روشن کردن پیام های اختلاف زا، وقتی شنیده ها و دیده هایتان جور درنمی آیند به ناهمخوانی موجود اشاره و برای روشن کردن این مغایرت پرسش کنید. برای مثال «می دانم که گفتی جمعه با من به کوه می آیی، اما به نظر می رسد که در قلبت راضی نیستی. دلت واقعا می خواهد چه کار کنی»؟[9]
برای از بین بردن احساس تنش از پرسش هایی که با «چرا» آغاز می شوند، بپرهیزید.[10]
زیاد پرسش نکنید؛ چون هنگامی که شما پرسشی را پیش می کشید، گوینده مجبور است حرفش را ناتمام بگذارد و ذهن خود را بر پاسخ متمرکز کند و از آنچه می خواست بگوید دور شود.
پرسش را به منظور آشنایی با چیزهای که نمی دانید مطرح کنید.
با پرسش کردن در مقام ارزیابی دیگران نباشید؛ زیرا کم کم او می فهمد و گونه ای بی اطمینانی به او القا می شود. سرانجام نیز نتیجه می گیرد که شما به وی اعتماد ندارید.
پای پرسش های دوپهلو، کنایه ای، دستوری، و کاذب را در گفتارتان قطع کنید.
چند پرسش همزمان نپرسید؛ چون مخاطب دچار اشتباه می شود و نمی داند به کدام یک نخست باید پاسخ دهد.
 
منبع: کتاب «دست در دست ارتباط (مهارت های ارتباط موثر)»
نویسنده: محمود خلیلیان و سیدمهدی خطیب

پی نوشت :
[1] . اون هارجی و همکاران، مهارت های اجتماعی در ارتباطات میان فردی، ترجمه خشایار بیگی و مهرداد فیروزبخت، ص۱۱۰.
[2] . همان، ص 109.
[3] . همان، ص۱۱۴، با اندکی تصرف.
[4] . شراد میلر و همکاران، مهارت های زناشویی، ترجمه فرشاد بهاری، ص۷۸.
[5] . همان.
[6] . همان، ص ۱۲1.
[7] . همان، ص ۱۲۹.
[8] . کریس کول، فهمیدن و فهماندن و ارتباط مؤثر، ترجمه پروانه کاراگیا، ص۱۷۴.
[9] . شراد میلر و همکاران، مهارت های زناشویی، ترجمه فرشاد بهاری، ص۷۹.
[10] . همان.