والدین برای داشتن ارتباط با کودک خویش باید مهارت هایی را بیاموزند.
چکیده: کودکان بسیار دوست دارند در کنار والدینی قرار بگیرند که ارتباط خوبی با ایشان دارند و می توانند عواطف هم را درک کرده و احساسات را مورد تبادل دو طرفه قرار دهند. برای افتادن این اتفاق لازم است مهارت هایی را آموخت. با ما همراه باشید تا با این دست از مهارت ها بیشتر آشنا شوید.
تعداد کلمات 1534 / تخمین مان مطالعه 8 دقیقه
تعداد کلمات 1534 / تخمین مان مطالعه 8 دقیقه
مهارت هایی برای ارتقاء ارتباط والد-کودک
تقویت رابطه والد-کودک (اختصاص وقت با کیفیت، اعتماد و امنیت، محبت غیر مشروط، تفکیک رفتار از شخصیت)
مهارت های مشاهده و نظارت
مهارت تشویق
مدیریت رفتار نامطلوب
تقویت رابطه والد-کودک
تکنیک های تعامل مثبت والد با کودک: زمان با کیفیت (بازی) + محبت کلامی + محبت فیزیکی
اختصاص وقت با کیفیت
به والدین آموزش داده می شود ۱۰ الی ۲۰ یا ۳۰ دقیقه از زمان خود را در روز به فرزندشان اختصاص بدهند.
این زمان تمام و کمال در اختیار کودک باید باشد. بدون تلفن، بدون تلویزیون بدون رسیدگی به امورات فرزند یا فرزندان دیگر خانواده.
اگر کودک طعم نگاه محبت آمیز و مهربان والدین را بچشد و با آن انس بگیرد در زمینه های خطا یا بحران فقط یک نگاه خشمگین والدین برای وی کافی بوده و دیگر نیازی به فریاد یا تنبیه نیست.
در این زمان شما باید برای فرزندتان طبق برنامه ای که او می خواهد با او وقت بگذرانید. هربازی ای که او می خواد یا حتی ممکن است دلش بخواهد فقط با شما صحبت کند.
در این زمان شما باید برای فرزندتان طبق برنامه ای که او می خواهد با او وقت بگذرانید. هربازی ای که او می خواد یا حتی ممکن است دلش بخواهد فقط با شما صحبت کند.
این کار موجب می شود سطح اضطراب کودک کاهش پیدا کند. بسیاری از رفتارها مانند تیک ها، ناخن جویدن، فحش دادن، اسیب زدن به کودکان دیگر، بد رفتاری و ... کاهش پیدا کرده یا از بین برود.
توجه: شما در این مدت زمان اجازه امر و نهی کردن به کودکتان را ندارید. در واقع شما دوست او هستید نه والد او؛ مانند یک دوست رفتار کنید.
بی حوصله نباشید و عجله ای برای تمام شدن این زمان و رسیدن به امورات خودتان نداشته باشید.
این ۱۰ دقیقه باید هرروز تحت هر شرایطی (تحت هر شرایطی تاکید میکنم) برای کودک در نظر گرفته بشه.
امنیت و اعتماد
امنیت و آرامش از نیازهای پایه ای و اساسی همه ی انسان هاست.
حساس ترین دوره شکل گیری ان سال اول زندگی است.
تهدید، کودکان را مضطرب می کند.
تهدیدهای غیر واقعی، از اقتدار والدین می کاهد.
کودکان والدین مقتدر، احساس امنیت بیشتری می کنند.
مقایسه، تبعیض و ایجاد فضای رقابتی در خانواده منجر به بی اعتمادی و اضطراب می شود.
تفکیک رفتار از شخصیت
احساس احترام و ارزشمندی از نیازهای اساسی آدمی است.
برچسب های منفی رایج به کودک؛ مثل نفهم، بی تربیت، شلخته و... باعث خودپنداره ی بد و در نتیجه رفتار بد کودک می شود.
محبت غیرمشروط: بی قید و شرط بودن یعنی در هر حالت و شرایطی فرزندی فرزند را نفی نکنیم.
- دیگه بچه من نیستی!
- دیگه مادرت نیستم!
- میرم بابای یکی دیگه میشم!
- بلکه اگر از رفتار خاصی ناراضی شدیم نارضایتی خود را از آن عملکرد بیان داریم نه از وجود و شخصیت کودک.
مثلا بگوییم:
- از این کلمات خوشم نمیاد.
- دوست ندارم پسرم بی ادبی کنه.
- دلم میخاد دخترم خودش کارش انجام بده.
- محبت و احترام باید یک اندازه درست و مشخصی داشته باشد. چون:
- محبت بیش از حد بچه را لوس و لجباز و متوقع می کند.
- محبت کم و مشروط بچه را عقده ای و باعزت نفس پایین بار می آورد.
- محبت غیرکلامی:
- نگاه محبت آمیز: اگر کودک طعم نگاه محبت آمیز و مهربان والدین را بچشد و با آن انس بگیرد در زمینه های خطا یا بحران فقط یک نگاه خشمگین والدین برای وی کافی بوده و دیگر نیازی به فریاد یا تنبیه نیست.
- نوازش مانند آب و غذا جزو نیاز های اولیه نوزاد و کودک است. نوازش و ماساژ ساده بدن نوزاد و کودک در 2 سال اول، علاوه بر تقویت متابولیسم و افزایش سطح سلامت جسمانی موجب ارتقاء سطح آرامش روانی و امنیت خاطر کودک میگردد.
- یکی از مهمترین و رایج ترین راه های ابراز محبت بوسه است. بوسیدن فرزند هم اثر روانی دارد و هم اثر معنوی؛ یعنی علاوه بر ایجاد آرامش در والدین و کودک ثواب و اجر معنوی نیز به دنبال دارد. ارتقاء سطح آرامش روانی و امنیت خاطر کودک می گردد.
- هدیه دادن یکی از روش های رایج و مؤثر در ابراز محبت است. هدیه لزوما نباید گران قیمت و بزرگ باشد و کودک را می توان با یک هدیه ساده و کوچک شاد کرد و این شادی حس تعلق او را به خانواده افزایش داده و باعث پیشگیری از آسیب ها و بحران های دوره نوجوانی می گردد.
مهارت های مشاهده و نظارت
اولین گام برای تغییر یک رفتار نامطلوب و یا ایجاد یک رفتار مطلوب، ثبت رفتار می باشد که ممکن است به اشکال مختلفی صورت بگیرد؛ عوامل مرتبط با رفتار: پیش در آمد، رفتار، پیامد
فواید ثبت رفتار:
فواید ثبت رفتار:
- برداشتی که از مشکلات رفتاری کودک وجود دارند ارزیابی می شود.
- زمان و دلیل بروز رفتار کودک مشخص می شود.
- نوع و شدت واکنش اطرافیان نسبت به رفتار کودک آشکار می شود.
- مفید یا بی فایده بودن مداخلات ارزیابی می شود.
- پیش در آمد: آنچه قبل از رفتار رخ می دهد؛ شرایط شخصی مانند حالت جسمی، فیزیولوژیک و روانی. شرایط محیطی مانند وجود محرک ها، نوع روابط و رفتارهای دیگران
- رفتار: عملی که از فرد سر می زند و قابل مشاهده یا شنیدن است مانند گریه کردن، فحش دادن، خوردن
- پیامد: آن چه پس از رفتار می آید؛ شامل واکنش هایی که والدین به رفتار کودک نشان می دهند یا او در نتیجه ی عملکرد خودش با آن ها مواجه می شود. پیامد می تواند باعث افزایش یا کاهش رخداد رفتار فرد شود.
- رفتار: عملی که از فرد سر می زند و قابل مشاهده یا شنیدن است مانند گریه کردن، فحش دادن، خوردن
- پیامد: آن چه پس از رفتار می آید؛ شامل واکنش هایی که والدین به رفتار کودک نشان می دهند یا او در نتیجه ی عملکرد خودش با آن ها مواجه می شود. پیامد می تواند باعث افزایش یا کاهش رخداد رفتار فرد شود.
مهارت تشویق رفتار مطلوب در کودکان
- تحسین و تشویق کلامی کودکان همراه با توصیف رفتار
- نشان دادن توجهات کلامی کودکان همراه با توصیف رفتار
- فراهم آوردن فعالیت های لذتبخش برای کودک
- تحسین کردن
برای شکل دادن یک رفتار خوب در کودک، لازم است از تحسین بجا و مناسب استفاده کرد.
برای شکل دادن یک رفتار خوب در کودک، لازم است از تحسین بجا و مناسب استفاده کرد.
- رفتار او را تحسین کنید نه شخصیتش را؛ مثلاً نگویید «چه دختر خوبی» بگویید «چه کار خوبی کردی»
- کلی گویی نکنید؛ به جای «آفرین عزیزم» بگویید «از این که صبح رختخوابت را جمع کردی خیلی خوشحال شدم، ممنونم»
- پیشرفت های کوچک او را نیز ستایش کنید؛ اگر بار اول فقط یکی از چند اسباب بازی اش را جمع کرد، تعریفش کنید و بگویید «چه خوب کردی که .... بگذار کمکت کنم بقیه را هم جمع کنی».
- خردسال ها را بیشتر با آغوش گرفتن، بوسیدن و کلمات مهرآمیز تحسین کنید.
- برای تحسین، از جمله ها و روش های تکراری استفاده نکنید.
- بین رفتار پسندیده کودک و تحسین او فاصله نیندازید.
- بعد از نهادینه شدن رفتار درست، تحسین را کمتر و در فواصل طولانی تر انجام دهید ولی هیچ گاه قطع نکنید.
توجه و انعکاس دادن
یکی از اصول ارتباط مؤثر با کودک، توجه و انعکاس دادن رفتارهای مثبت اوست.
وقتی کودک کار مناسبی انجام می دهد والدین در هنگام توجه به رفتارهای کودک با انعکاس دادن کلامی و عملی رفتار توجه خود را به کودک ابراز میکند با این کار والدین موافقت خودرا با رفتار کودک نشان می دهند و کودک در می یابد که والدین به رفتارهای مثبت او علاقه نشان می دهند .
وقتی کودک کار مناسبی انجام می دهد والدین در هنگام توجه به رفتارهای کودک با انعکاس دادن کلامی و عملی رفتار توجه خود را به کودک ابراز میکند با این کار والدین موافقت خودرا با رفتار کودک نشان می دهند و کودک در می یابد که والدین به رفتارهای مثبت او علاقه نشان می دهند .
- به عنوان مثال :کودک مشغول منظم کردن اتاقش است و والد هم به همراهی او می پردازد. این کار ممکن است با تشویق های کلامی نیز همراه گردد. یا کودک با لگو شکل جدیدی ساخته، والد از او می خواهد تا برای او هم آن را درست کند. شوقی که در چشمان والد هست، توجه او و تشویق های کلامی کوتاهی که می تواند اضافه شود رفتار کودک را تقویت می کند.
فراهم کردن فعالیتهای لذتبخش برای کودک
فعالیتهای جالب و سرگرم کننده برای کودکان، آنان را به مستقل بازی کردن تشویق میکند و از آن ها می شود به عنوان پاداش و برای شکل گیری رفتار مطلوب استفاده کرد.
افزایش رفتار خوب: قانون مادربزرگ(پاداش)
- به کمک قانون مادربزرگ میتوانید فرزندتان را ترغیب کنید تا کاری را که لازم است انجام شود (ولی چندان برایش خوشایند نیست)، به انجام برساند.
- براساس این قانون، ”بعد از اینکه کارهات رو انجام دادی، میتونی بری بازی کنی.“ اغلب ما اگر بدانیم بعد از انجام یک کار نسبتاً ناخوشایند ولی ضروری میتوانیم کمی تفریح کنیم، راحتتر راضی به انجام آن کار خواهیم شد.
- براساس این قانون، ”بعد از اینکه کارهات رو انجام دادی، میتونی بری بازی کنی.“ اغلب ما اگر بدانیم بعد از انجام یک کار نسبتاً ناخوشایند ولی ضروری میتوانیم کمی تفریح کنیم، راحتتر راضی به انجام آن کار خواهیم شد.
مدیریت رفتارهای نامطلوب
بهترین روش برای توانا ساختن کودکان در پای بندی به قانون ها و محدودیت ها، رو به رو کردن آنان با پیامدهای رفتارشان است.
وقتی کودکان قوانین و اصول انضباطی را در خانه زیر پای می گذارند، نافرمانی آنان را به شکل رفتارهای نامناسب، مورد توجه دیگران قرار می گیرد.
اگر بخواهید رفتاری کمتر انجام شود یا خاتمه یابد دو راه دارید:
- اولین راه این است که آن را تقویت نکنید. یعنی به آن توجه نشان ندهید و یا کاری کنید که رفتار مورد نظر پاداش نگیرد.
- راه دوم این است که آن رفتار را با پیامد ناخوشایندی رو به رو کنید. این پیامد که منجر به کاهش یا از بین رفتن رفتار می شود، همان روش معروف یعنی تنبیه است.
یادتان باشد: توجه و پاداش رفتار را تقویت می کند و تنبیه رفتار را کم می کند.
منبع: درسنامه مهارت های زندگی با رویکرد تربیت فرزند
نویسنده: گروه نویسندگان پورتال فرهنگی راسخون
وقتی کودکان قوانین و اصول انضباطی را در خانه زیر پای می گذارند، نافرمانی آنان را به شکل رفتارهای نامناسب، مورد توجه دیگران قرار می گیرد.
اگر بخواهید رفتاری کمتر انجام شود یا خاتمه یابد دو راه دارید:
- اولین راه این است که آن را تقویت نکنید. یعنی به آن توجه نشان ندهید و یا کاری کنید که رفتار مورد نظر پاداش نگیرد.
- راه دوم این است که آن رفتار را با پیامد ناخوشایندی رو به رو کنید. این پیامد که منجر به کاهش یا از بین رفتن رفتار می شود، همان روش معروف یعنی تنبیه است.
یادتان باشد: توجه و پاداش رفتار را تقویت می کند و تنبیه رفتار را کم می کند.
منبع: درسنامه مهارت های زندگی با رویکرد تربیت فرزند
نویسنده: گروه نویسندگان پورتال فرهنگی راسخون
بیشتر بخوانید :
والدین و فرزندان
راهکارهای ارتباط والدین و فرزندان «1»
راهکارهای ارتباط والدین و فرزندان «2»
راهکارهای ارتباط والدین و فرزندان «3»
تعامل والدین و فرزندان