مهارت های زندگی و اهداف آن

مهارت های ده گانه زندگی یعنی داشتن ابزارهای رسیدن به خوشبختی .
 

چکیده: مهارت های ده گانه زندگی، مهارتی است که گریزی از آموختن آن نیست. از جمله این مهارت ها می توان به مهارت کنترل خشم، مهارت ارتباط موثر، مهارت خلاقیت، مهارت همدلی و نیز خودآگاهی اشاره کرد.در این نوشتار به اهداف آموزش مهارت های زندگی می پردازیم. با ما همراه باشید.

تعداد کلمات 1105 / تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه

 

یک روان‌شناس اجتماعی در مورد مهارت‌های زندگی می‌گوید: این مهارت‌ها شامل توانایی‌هایی است که به ما کمک می‌کند درموقعیت‌های گوناگون، درست رفتار کنیم، به طوری که بتوانیم با دیگران برای حل مسائل پیش آمده در زندگی ارتباط مناسب و به‌دور از خشونت داشته باشیم.
 

 مهمترین اهداف مهارت‌های زندگی عبارتند از:

مهارت‌های زندگی، علاوه به اینکه به صورت یک راهکار ارتقای سلامت روان مطرح است، به صورت ابزاری برای پیشگیری از آسیب‌ های روانی واجتماعی مبتلا به جامعه مانند اعتیاد، خشونت ‌های خانگی و اجتماعی، آزار کودکان، خودکشی و ایدز هم قابل استفاده است، مهارت‌های زندگی ابزاری قوی در دست متولیان بهداشت روانی جامعه با هدف توانمندسازی جوانان در ابعاد روانی و اجتماعی است و به افراد کمک می‌کند تا مثبت عمل کنند و هم خودشان و هم جامعه را از آسیب ‌های روانی واجتماعی محفوظ دارند و سطح بهداشت روانی ‌شان را ارتقاء دهند .‏
 

نقش والدین در آموزش مهارت‌های زندگی والدین نقش بسیار مهمی درآموزش مهارت ‌های زندگی به فرزندان دارند زیرا فراگیری مهارت‌های زندگی بهداشت روانی خانواده را تامین می‌کند و با توجه به اینکه پایه‌های رشد روانی و اجتماعی کودکان در سال‌های اولیه پی ریزی می‌شود، وجود تفاهم، سازگاری و محبت موجود در محیط خانواده، در تقویت احساس اعتماد به نفس و پرورش نیروی سازنده در کودکان و نوجوانان اهمیت زیادی‏‎ ‎دارد.
یکی از مهم‌ترین اصول مهارت‌های زندگی، همبستگی و احترام متقابل والدین نسبت به یکدیگر در برخورد با فرزندان است، فرزندان، والدین خود را منبع شادی، امنیت عاطفی و تامین نیازهای جسمی و روانی خود می‌دانند و از این رو بی توجهی آنان به سالم‌سازی محیط خانواده، کودکان و نوجوانان را با کمبودهای عاطفی مواجه می‌کند.
 به‌طور کلی ریشه رفتارهای نابهنجار کودکان و نوجوانان و انحرافات و بزهکاری‌های آنان را باید در سنین اولیه کودکی و در میان خانواده‌ها جستجو کرد و به همین دلیل والدین باید از وقوع مسائلی که موجب ایجاد هیجان‌های ناخوشایند در کودک و نوجوان خود می‌شود، پیشگیری کنند. ‏
کودک در این دوران آمادگی بسیاری برای دریافت و اثرپذیری دارد و به راحتی از شرایط پیرامونی‌اش متاثر می‌شود، دریافت‌های دوران کودکی به طور عمیق و جدی در ذهن و روان انسان باقی می‌ماند.
 

 از طرفی کودک بخش اعظمی از اوقات مفید زندگی خویش را در مدرسه سپری می‌کند و مدرسه هم محل تجلی رفتارهای فردی و اجتماعی کودکان است و هم زمینه بسیاری از رفتارهای آینده آنان را پی ریزی می‌کند. و از اینرو ضرورت دارد معلمان و مربیان اطلاعات مفیدی را در ارتباط با مسائل روانی و شخصیتی کودکان داشته باشند و به صورتی هدفمند و درست کودکان را راهنمایی و هدایت کنند و با برنامه‌ریزی صحیح زمینه ایجاد توانمندی‌های لازم را در دانش آموزان، به وجود آورند. ‏ از این روی آموزش بهداشت روان به دانش ‌آموزان در سطح مدارس و برنامه‌ریزی برای آموزش نیازها، انتظارها، مسئولیت‌ها و حقوق کودکان از اهمیت خاصی برخوردار است که شرط لازم برای آن هم آشنایی، پذیرش و رعایت نیازها و حقوق کودکان و نوجوانان از طرف اولیا و مربیان است. ‏
توانایی تفکر خلاق، فن برقراری رابطه‌های کلامی و غیرکلامی با دیگران، مهارت در گوش دادن و همدلی با دیگران، توانایی شناخت و برخوردهای مناسب با عواطف و هیجان‌ها، مهارت لازم در شکل گیری اعتماد به نفس و روش صحیح مطالعه از مهارت‌های اجتماعی است که کودکان باید در محیط خانواده فرا بگیرند، تا بتوانند به انتخاب و ارائه رفتارهای مناسب در زمان و وضعیت معین، دست بزنند. ‏ عدم آموزش مهارت‌های زندگی متاسفانه آموزش و پرورش ما کلمه «پرورش» را بدون توجه به محتوای آن، یدک می‌کشد. آموزش‌های صرف برای فرزندان ما چندان کارساز نیست و معمولاً در مدارس ما درس‌هایی تدریس می‌شود که فقط به درد گرفتن مدرک می‌خورد و بعد از پایان تحصیل، هیچ استفاده و بهره کافی برای دانش‌آموزان در بر ندارد.
آموزش مهارت ‌های زندگی به دانش ‌آموزان اهمیت زیادی دارد، چرا که به آنان روش دوست یابی، مهارت «نه گفتن» به دعوت‌های غیر منطقی و روش‌های همسریابی را می‌آموزد و همین مساله باعث می‌شود نه فقط دانش‌آموزان از مسیر درست و منطقی خارج نشوند، بلکه از آسیب‌های اجتماعی هم به دور بمانند. ‏ با توجه به افزایش آمار طلاق و کاهش آمار ازدواج، آموزش مهارت‌های زندگی باید از حد تعارف و برگزاری نشست‌ها و گردهمایی‌ها خارج شود و جنبه کاربردی پیدا کند؛ چرا که انتخاب نادرست همسر، ناتوانی در برقراری تفاهم و حل مشکلات زناشویی، همچنان اصلی‌ترین مشکلات رفتاری در زمینه طلاق در ایران محسوب می‌شود.
بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی مهارت های مقابله ای و توانایی های روانی اجتماعی در بهبود زندگی بسیار مؤثر است.  تحقیقات نشان داده ، بدبینی، تندخویی، اضطراب و تعداد افراد مبتلا به افسردگی ناسازگاری و به طور کلی اختلال های روانی روز به روز در جهان در حال افزایش است. از این رو سازمان بهداشت جهانی تلاش می کنند تا با ریشه یابی مشکلات و آموزش مهارت های زندگی یک برنامه پیشگیرانه و ارتقایی ( که سعی دارد سطح بهداشت روانی جامعه را ارتقاء بخشیده ) با آسیب های روانی و اجتماعی تهدیدکننده افراد مقابله کند.  
 

به طور کلی برنامه ها و راهبردهای پیشگیری از مشکلات روانی اجتماعی در دو دسته اساسی قرار می گیرند:
راهبردهای متمرکز بر محیط: راهبردهای متمرکز بر محیط سعی می کنند از طریق ایجاد راهی در جامعه مانند تغییر در قوانین، هنجارها، رفع تبعیض و ایجاد فضای مثبت،  از بروز ناهنجاری های اجتماعی جلوگیری کنند.
راهبردهای متمرکز بر فرد: در مقابل، راهبردهای متمرکز بر فرد تلاش می کنند از طریق افزایش توانایی مقابله ای ظرفیت افراد را  برای مقابله با چالش ها، کشمکش ها و ناملایمات زندگی روزمره ارتقاء دهند. یکی از بهترین و مؤثر ترین رویکردهای متمرکز بر فرد، برنامه آموزش مهارت های زندگی است.
 
 منبع: درسنامه مهارت های زندگی با رویکرد مهارت های دهگانه
نویسنده: گروه نویسندگان پورتال فرهنگی راسخون