همه چیز درباره استرس

استرس ممکن است برای هر فردی اتفاق بیفتد؛ آنچه مهم است مدیریت آن است.
 

چکیده: انسان در زندگی ممکن است به هر دلیلی دچار استرس شود که اگر نتواند بر استرس خود غلبه کند باعث می شود که سلامت خود را به خطر انداخته و دچار بیماری های جسمی و روانی شود. با ما همراه باشید تا درباره استرس بیشتر بدانید.

 تعداد کلمات 1449 / تخمین زمان مطالعه 7 دقیقه

 

در دنیای امروز مسئله ای تقریبا همه گیر شده و به طور یقین افراد معدودی می تواند از آثار مخرب و زیان بار در امان باشند و یا اینکه اصولا از برخورد و درگیر شدن با آن اجتناب و احتراز نمایند. دلایل غیر قابل انکار بیانگر این واقعیت است که استرس بر سلامت جسمی و روانی و نحوه انجام کار،‌اثرات منفی و غیر قابل جبرانی می گذارد که برای فرد و یا سازمان بسیار پر هزینه می باشد .
در اوایل قرن هفدهم میلادی استرس با مفهوم سختی کار و عذاب شغلی به کار می رفت و در سال های آخرین قرن هیجدهم با موضوع هایی از قبیل فشار کار ،‌زور و اجبار کاری ،‌فشار فکری و کوشش زیاد مترادف بود . در زبان فارسی استرس را " تکانه های عصبی" ،  " فشار روانی " ،‌" تنیدگی " ، " نگرانی " ،‌" فشار عصبی " و امثالهم آورده اند ،‌اگر چه بیشتر فشار عصبی را به ذهن متبادر می سازد.
  ... استرس به مجموعه ای از عوامل فرسایش دهنده و ویرانگری اطلاق می شودکه از طریق تطابق های روز به روز و کوشش موجود زنده برای باقی ماندن در شرایط طبیعی در برابر عواملی که بالقوه زیان بار هستند پدید می آید. این عوامل خطرناک شامل انواع و اقسام عوامل آزارگر فیزیکی و روانی شده و در طیف گسترده خود ،‌هم غذای بد و هم همسایه پر سر و صدا را شامل می شود ...
 

فشار عصبی یک حالت ارگانیک است که معمولا با افزایش تنفس ،‌افزایش فشار خون ،‌افزایش ضربان قلب ،‌پریدگی رنگ چهره ،‌تنش و انقباض عضلانی و نشستن عرق سرد بر پیشانی همراه است و تحت شرایط مناسب می تواند موجب تغییرات در عملکرد جسمانی شود که اگر شدید و یا مزمن باشد به نوبه خود منجر به بیماری می گردد.
همه انسان ها " استرس " را به گونه ای و با شدت و ضعف هایش تجربه کرده اند. صحبت کردن در مقابل دیگران و با تشریفات ویژه که با عصبیت فزاینده می تواند همراه باشد و یا عدم توانایی در خوابیدن راحت و استراحت کامل در ایام امتحانات همه استرس زا هستند. استرس های خفیف که در ضمن غیر قابل اجتناب نیز می باشند بی خطر هستند ،‌ولی استرس با شدت زیاد است باعث بروز مشکلات برای فرد و سازمان می شود. کارل البرشت مولف کتاب استرس و مدیر می گوید  :
... استرس بخش طبیعی عملکرد انسان است ... ما باید اختلاف و تفاوت های موجود بین  استرس های منطقی و استرس های بسیار بالا را بیاموزیم و حساسیت های خود را تجربه نماییم تا توانایی مقاومت در ما تقویت گردد ...
تحقیقات نشان داده که علائم فیزیولوژیکی استرس شامل انواع امراض فیزیکی و علائم روانی آن به نوبه خود بیماری های روانی را به وجود می آورد .
 

1- فشارزاهای محیطی
2- فشارزاهای سازمانی
3- فشارزاهای فردی
 

فشارزاهای محیطی بسیار متنوع می باشند که از جمله مهم ترین آنها می توان به تغییرات اقتصادی ،  تغییرات سیاسی ، تغییرات اجتماعی و بالاخره به تغییرات تکنولوژیکی اشاره نمود که به شرح زیر توضیح داده می شوند :

این فشارزاها شامل تغییرات اقتصادی از جمله افزایش تورم و یا تغییر ونوسان نرخ بهره بانک و امثالهم می باشد که با کم شدن قدرت خرید فرد ارتباط مستقیم دارد. در چنین شرایطی مردم در برنامه ریزی مالی خود دچار سردرگمی می شوند. این وضعیت می تواند باعث بروز جو نامطمئن در جریان عادی زندگی مردم شود که نتیجه آن فشار عصبی ( استرس ) می باشد. همچنین کم شدن سرمایه گذاری باعث بالا رفتن میزان بیکاری می گردد که این امر نیز باری مردم استرس زا می باشد.
 

تغییرات سیاسی در یک کشور نیز می تواند علت استرس افراد گردد  ، خصوصا اگر مردم راجع به تغییرات توجیه نشده و در جریان امر قرار نگیرند. بعضی اوقات تغییرات سیاسی می تواند وسیع و شدید باشد و سطح عدم اطمینان ناشی از آن امکان دارد باعث ابجاد مقدار زیادی از استرس برای گروه های خاصی بشود.
 

تغییرات و تحولات اجتماعی نیز عامل فشارزای دیگری است و اشخاصی که در جریان این تحولات قرار می گیرند آن را تجربه می کنند. تحولات اجتماعی معمولاهمراه با تغییر در ارزش ها از جمله فرهنگ ، باورها، سنت ها و .... همراه می باشد که تلاش در تطابق با موازین ارزشی جدید ، استرس زیادی بر مردم وارد می سازد.
 

 تغییرات تکنولوژیکی نه تنها بخشی از چرخه حیات سازمان می باشد بلکه بخشی غیر قابل اجتناب از زندگی است که به گونه فشارزای محیطی نیز عمل می کند. سیستم های بانکی ، ارتباطات ، حمل و نقل و بسیاری از مسایل زندگی اجتماعی به تغییرات فزاینده تکنولوژیکی وابسته شده اند و با توجه به ارزش های فرد ، قبول این تغییرات می تواند باعث بروز استرس در او گردد. تکنولوژی می تواند اطلاعات زیادی تولید نماید به نحوی که افراد ممکن است احساس نمایند که گرفتار کار تحمیلی مضاعف شده اند و در طلب راه های ساده تر زندگی برآیند که با فطرت های انسانی ، خلقیات فردی و ارزش ها حاکم انس و آشنایی بیشتری دارد.
 
استرس، فی نفسه خطرناک نیست، هر کس در زندگی اهداف، فعالیت ها و فراز و نشیب هایی دارد. اما وقتی اینها از حد بگذرند، خطرآفرین می شوند. شما می توانید استرس غیرقابل کنترل را تشخیص دهید و از راه های رفع آن مطلع شوید.
استرس می تواند بر سلامت جسم و روح شما تأثیر بگذارد. . استرس، نقطه شروع ابتلا به افسردگی است. از این رو شناخت عوامل استرس زا و آنچه را که برای کاهش این عوامل می توانید انجام دهید،دارای اهمیت است . هرگونه واقعه ای نظیر مرگ عزیزی ، طلاق یا جدایی ، ازدواج ، خانه عوض کردن، پیداکردن شغل جدید و رفتن به تعطیلات تقریباً استرس زیادی ایجاد می کنند . وقایعی هم نظیر بیرون رفتن فرزند از خانه، بیماری های طولانی مدت یا نقص عضو ، نگرانی درباره سررسیدها، موفق نبودن در رقابت در انجام یک کار خاص نیز ممکن است موجب بروز علائم استرس، مثل کم طاقتی، تنش ،احساس خستگی و اشکال در خوابیدن شود.

برخی از نشانه های استرس عبارتند از:

 1.  بی حوصلگی شدید
2.  حساسیت شدید نسبت به انتقاد
3.  بروز اختلال در خواب
4.  علایم تنش نظیر جویدن ناخن
5.  افزایش مصرف سیگار و الکل
6.  سوء هاضمه
7.  نداشتن تمرکز
اقدام در کاستن استرس های زیان بار قبل از آن که بر سلامت شما تأثیر بگذارند، بسیار مهم است. این کار می تواند موجب کاهش خطری شود که سلامت شما را تهدید می کند. اگر احساس می کنید که کارهایتان زیاد است و دارید کلافه می شوید، دست از کار بکشید و چند نفس آرام بکشید تا آرامش خود را بازیابید. به مدت یک روز از کارهای روزانه و امور خانه و خانوادگی و هرچه که بر شما فشار وارد می کند، دست بکشید. این روز را فقط به انجام کارهایی اختصاص دهید که موجب آرامش شما می شود و احساس خوبی را برایتان فراهم می آورد.
استرس پیامی است که به شما می گوید که باید مواظب خود باشید و تا حد ممکن عوامل استرس زا را از زندگی خود دور کنید.
 

1.  در یک زمان فقط یک کار را انجام دهید تا فشارهای وارد بر خود را کاهش دهید.
2.  پیشنهادهای دیگران در کمک به خود را بپذیرید.
3. توانایی های خود را بشناسید و بیش از حد از خود انتظار نداشته باشید.
4.  با یک نفر صحبت کنید. کارهایی را انجام دهید که برایتان لذت بخش و شادی آفرینند.
5.  نیروی خشم خود را خالی کنید، مثلاً با فریاد زدن، جیغ کشیدن یا مشت زدن بر بالش.
6.  از موقعیت های پر استرس دوری کنید.
7.  سعی کنید اوقات خود را با کسانی بگذرانید که مصاحبت با آنها برایتان لذت بخش باشد و نه با کسانی که انتقاد کننده و خرده گیرند.
8.  آرام نفس بکشید، به طوری که قسمت پائینی شـُش های خود را به تحرک وادارید. برای این منظور با پنج شماره هوا را وارد ششها کنید و بعد از مکث کوتاهی با پنج شماره هوا را از ششها خارج کنید.
9.  تکنیک های آرامش بخش را به کار برید.
10. یک واکنش نسبت به استرس، خشمگین شدن است. درباره نحوه غلبه بر خشم خود بیشتر بیاموزید.
 
 
منبع: درسنامه مهارت های زندگی با رویکرد مهارت های دهگانه
نویسنده: گروه نویسندگان پورتال فرهنگی راسخون