مراحل رشد و تقویت حس لامسه نوزاد

برای یک نوزاد، تماس پوست با پوست بخشی حیاتی از ایجاد پیوند عاطفی و برقراری ارتباط است.
 

چکیده : لامسه یکی از حس‌های کلیدی کودک، به ویژه ‌در هفته‌های اول بعد از تولدش است. این حس نقشی حیاتی در کمک به شما برای ایجاد پیوند عاطفی بازی می‌کند. لامسه همچنین به کودک کمک می‌کند نیازها و خواسته‌هایش را به شما انتقال دهد، با افراد دیگر تعامل کند و محیط اطرافش را بررسی کند.

تعداد کلمات 1680 / تخمین زمان مطالعه 8 دقیقه

در این مطلب می‌توانید با چگونگی رشد کامل شدن این حس در کودکان از زمان بارداری شما تا پایان یک سالگی و راهکارهایی برای کمک به تقویت این احساس در کودکان شیرخوار آشنا شوید.

حس لامسهٔ کودکان از هفتهٔ هفتم یا هشتم بارداری شروع به شکل‌گیری می‌کند و تا هفتهٔ ‌۱۱ بارداری، کودک شروع به انجام حرکات ریزی در رحم می‌کند. این حرکات اولین کشف و بررسی‌های کودک در حین لمس محیط رحم و بدنش است. این حس در طول سال اول زندگی‌ کودک و پس از آن باز هم به رشدش ادامه می‌دهد.
شما از طریق لمس کردن مثل وقتی او را در آغوش می‌گیرید، شیر می‌دهید و تغذیه می‌کنید، حمام می‌کنید، نوازشش می‌کنید و تسکین می‌دهید، اولین ارتباط‌ها را با کودک تان برقرار می‌کنید. بعدتر، کودک از حس لامسه‌اش برای بررسی و ارزیابی بافت، جنس و شکل جهان اطرافش استفاده می‌کند.
 

کودکان با پوستی فوق‌العاده حساس به دنیا می‌آیند و برخی از قسمت‌های بدن شان از جمله دهان، گونه‌ها، صورت، دست‌ها، شکم و پاشنهٔ‌ پاها بیشتر به لمس حساس هستند.

این ویژگی در طول بزرگ شدن کودک رشد می‌کند که به ترتیب زیر خواهد بود:
دورهٔ نوزادی: برای یک نوزاد، تماس پوست با پوست بخشی حیاتی از ایجاد پیوند عاطفی و برقراری ارتباط است. او از لمس شدن پوستش توسط شما تسکین پیدا می‌کند. همچنین می‌تواند با رفلکس چنگ زدن به لمس شدن پاسخ دهد. اگر کف دستش را نوازش کنید، انگشتانش را دور انگشتان شما حلقه می‌کند و آنها را محکم می‌گیرد. به همین شکل، اگر شیئی را کف دستش بگذارید می‌تواند آن را بگیرد. بیشتر رفلکس‌های کودک با بزرگ شدنش ناپدید می‌شود. دهان کودک تان نیز بسیار حساس است. او از دهانش نیز به عنوان راه دیگری برای یادگیری و بررسی جهان استفاده می‌کند. اگر با ملایمت گونهٔ ‌کودک را لمس کنید، او در پاسخ سرش را به سمت شما برمی‌گرداند و از دهانش برای بررسی منبع لمس استفاده می‌کند. این واکنش را رفلکس دهان‌گردی هم می‌نامند. وقتی هم کنار سینه‌تان قرار داده شده است از دهانش برای پیدا کردن نوک سینه و چفت کردن دهانش دور آن استفاده می‌کند.

یک ماهگی: در یک ماهگی دست‌های کودک تان در بیشتر اوقات بسته است اما وقتی باز هستند، اگر کف دستش را لمس کنید از گرفتن انگشت شما لذت می‌برد. مطمئن باشید هر بار از امتحان کردن این کار بیشتر از قبل لذت خواهبد برد. یادتان نرود که این مطالب را برای پدر کودک تان نیز بخوانید یا به شکل پیامک برایش بفرستید تا او هم خیلی زود شروع به کشف راه و رسم برقراری پیوند عاطفی با کودک تان کند.

دو تا سه ماهگی: وقتی کارهای کودک تان مثل عوض کردن پوشک یا شیر دادن را انجام می‌دهید، او از تماس بدن شما با بدنش لذت می‌برد. او کم‌کم به تماس محبت‌آمیز و قلقلک ملایم پاسخ می‌دهد. زبان، لب‌ها و دهان کودک بسیار حساس هستند و وقتی به یک اسباب‌بازی نرم لثه می‌زند، از این اندام‌ها برای بررسی جنس و بافت اشیا استفاده می‌کند. در این سن کودک تان قادر نخواهد بود که خودش چیزها را بردارد اما دوست دارد که چیزهایی را در دستش بگذارید. همچنین او می‌تواند تفاوت بین اشیای سفت و نرم را بفهمد.

چهار ماهگی: همچنان که ماهیچه‌های کودک، به ویژه ماهیچه‌های دست‌هایش رشد می‌کنند و قوی می‌شوند، او کم‌کم دستش را به سمت اشیا دراز می‌کند و آنها را لمس خواهد کرد.

پنج ماهگی: کودک تان اشیا را برمی‌دارد و در دستش نگاه می‌دارد و حتی آنها را با هر دو دست نگه می‌دارد، اما هنوز از دهانش برای حس کردن بافت چیزها استفاده می‌کند. همچنین او در این سن احتمالاً از حس در آب بودن و به ویژه پاشیدن آب در حمام لذت می‌برد.

شش ماهگی: حس لامسهٔ کودک تان بهتر شده است. او در حال یادگیری دراز کردن دستش به سمت اشیا و گرفتن آنها با هر دو دست و دست به دست کردن آنهاست. او اسباب‌بازی‌هایی که می‌تواند لمس کند و با آنها تعامل کند را دوست دارد. این علاقه را تشویق کنید؛ مثلاً با فراهم کردن اسباب‌بازی‌هایی که وقتی لمس می‌شوند صدا می‌دهند.

هفت تا هشت ماهگی: در این سن‌ها آگاهی فضایی کودک در حال رشد است. این آگاهی در کنار حس لامسه، کودک را قادر می‌سازد که تفاوت بین اشیای مسطح و سه‌بعدی را تشخیص دهد. او از لمس اشیایی که بخش‌های قابل گرفتن دارد مثل دسته یا اشیا پیچ‌خورده و تاب‌دار لذت می‌برد. همچنین کودک تان ممکن است چهار دست‌وپا رفتن یا کشیدن خود روی باسن را شروع کرده باشد که به او دسترسی بیشتری برای لمس و بررسی اشیا می‌دهد.

۹ تا ۱۰ ماهگی: یک کودک ۹ یا ۱۰ ماهه اغلب می‌تواند چهار دست‌وپا برود. برای همین همواره در حال کشف چیزهای جدید برای لمس کردن است. فقط لازم است اطمینان حاصل کنید که چیزهای توی خانه برای کودک ایمن و بی‌خطر است و این را نیز بدانید که او هنوز از دهانش برای بررسی اشیا استفاده می‌کند. همچنین کودک تان از برداشتن اشیا و گذاشتن آنها داخل ظرف‌ها و چیزهای دیگر لذت می‌برد. بهتر است اسباب‌‌بازی‌ها و اشیایی برایش پیدا کنید که رنگی هستند یا بخش‌های متحرکی مثل اهرم، ‌در یا چرخ دارند که کودک بتواند در امنیت آنها را وارسی کند.

۱۱ تا ۱۲ ماهگی: وقتی کودک یک ساله می‌شود، همهٔ ‌انواع بافت‌ها را مثل سفت، نرم، سرد، خیس، چسبناک و اسفنجی بررسی می‌کند. او دیگر چندان از دهانش برای بررسی اشیا استفاده نمی‌کند و خیلی بهتر می‌تواند دست‌هایش را برای لمس کردن و بازی با اشیا به کار بگیرد.
 

برای آرام کردن کودکان شیرخوار از طریق لمس کردن راه‌هایی وجود دارد که اگر هنوز با آنها آشنا نیستید بهتر است خیلی زود شروع به امتحانشان کنید و تأثیرشان را روی کودک تان ببینید.

برخی از این راه‌ها شامل موارد زیر است:
تماس ملایم: تماس ملایم یکی از بهترین راه‌ها برای تسکین دادن و آرام کردن یک کودک است. اگر کودک تان کج‌خلقی یا گریه می‌کند، می‌توانید با مالیدن آرام پشتش او را آرام کنید.

تماس پوست با پوست: کودکان از بغل شدن، نوازش شدن، مالش پشت شان، جنبانده شدن و در آغوش حمل شدن لذت می‌برندش، زیرا این کار برایشان تسکین‌دهنده و آرامش‌بخش است. کودک از نزدیک بودن به شما و حس کردن، گرما، بو، صدا و حس آشنای بدن تان لذت خواهد برد.

ماساژ دادن: کودک ممکن است از ماساژ داده شدن هم لذت ببرد. ماساژ منظم کودک تان به فرایند ایجاد پیوند عاطفی کمک می‌کند. این کاری است که شما و همسرتان می‌توانید به نوبت برای فرزندتان انجام دهید.

مراقبت کانگورویی: امروزه قدرت لمس کردن در مراقبت کانگورویی یعنی نگه داشتن کودک روی سینهٔ برهنهٔ‌ خودتان برای به حداکثر رساندن تماس پوست با پوست با او ثابت شده است. پژوهش‌ها نشان داده‌ است مراقبت کانگورویی می‌تواند سطح اکسی‌توسین بدن کودک را بهبود دهد، گریه کردنش را کم کند و خواب و شیردهی را بهتر کند. همچنین مزایای این کار تنها محدود به کودک تان نیست و پدرها و مادرها نیز احساس بهتری پیدا می‌کنند.
تماس فیزیکی نزدیک با کودک همچنین به تنظیم فشار خون شما و سطح هورمون‌ها کمک می‌کند. وقتی کودک را نزدیک به خودتان نگه می‌دارید، بدن تان اکسی‌توسین آزاد می‌کند که هورمون عشق هم نامیده می‌شود و پژوهش‌ها دریافته‌ است که سطح اکسی‌توسین بدن پدرها نیز می‌تواند پس از تماس بدنی با کودک افزایش پیدا کند.
 

شما می‌توانید به روش‌های مختلفی، از لمس کردن برای تحریک حس لامسه و رشد بهتر آن در کودک تان استفاده کنید.

راهنمایی‌های زیر ممکن است به شما در این کار کمک کند:
تماس پوستی: ماساژ دادن، امکان تماس حیاتی پوست با پوست را در روزهای اول فراهم می‌کند و دلبستگی درازمدت و انعطاف‌پذیری عاطفی را بهبود می‌دهد. این کار برای همهٔ‌ کودکان و از جمله کودکان زودرس و کودکانی که هنگام تولد وزن پایینی داشته‌اند مفید است. با توجه کردن به پاسخ‌های کودک تان، کم‌کم نوع لمسی که او دوست دارد و پاسخ‌هایی را که به شیوه‌های مختلف ماساژ نشان می‌دهد، تشخیص خواهید داد.

بازی کردن: بازی کردن برای یادگیری و رشد کودک اهمیت دارد. بازی با اسباب‌بازی‌ها یا اشیای مختلف می‌تواند مزایای مثبت زیادی داشته باشد و به تحریک رشد کودک تان کمک کند. بهتر است برای آگاهی از بازی‌های مناسب برای رشد و یادگیری کودکان کمی مطالعه و تحقیق کنید.

بافت‌های متفاوت یا اسباب‌بازی صدادار: بافت‌های مختلف مثل صاف، زبر، سفت یا نرم و اسباب‌بازی‌هایی ‌مثل جغجغه پیدا کنید که صدا می‌دهند و آنها را با کودک تان بررسی کنید. کتاب‌هایی که صفحات یا تصاویرشان بافت‌های مختلف دارد نیز خوب است و شما می‌توانید با کودک تان پارچه‌ها، پر، مقوا و خز مصنوعی را هم وارسی کنید. وقتی کودک بزرگ‌تر شد می‌توانید بازی با شن، آب یا خاک رس را نیز به او معرفی کنید.

گذاشتن اشیا در دست کودک: در ابتدا، می‌توانید خیلی ساده دست کودک را باز کنید و آن را با جنس‌ها و بافت‌های مختلف نوازش دهید. وقتی کودک بزگ‌تر شد، می‌بینید که او خودش می‌خواهد اشیا را از یک دست به دست دیگرش بدهد.

دست زدن به غذا و بازی با آن: وقتی کودک خوردن غذاهای کمکی را شروع کرد به او اجازه بدهید که به غذایش دست بزند و با آن بازی کند. هرچند می‌تواند خیلی کثیف‌کاری کند، اما این یک تجربهٔ ‌یادگیری خوب است. این کار او را تشویق می‌کند که غذاهای جدید را امتحان کند و شانس استفاده از انگشت‌ها و دست‌ها برای کندوکاو جنس‌ها و بافت‌های مختلف را به او می‌دهد. وقتی غذا را در دهانش می‌گذارد، به بررسی و کاوش خود با استفاده از دهانش ادامه می‌دهد.

منبع : سایت مادرشو