نقش موثر تحصیلات زنان در تحکیم خانواده (بخش اول)

تحصیلات زنان در مدیریت خانواده، دست رسی به دانش لازم برای زندگی درست را تسهیل می کند.
 

چکیده : نقش زنان تحصیل کرده در رابطه با تأسیس و تحکیم خانواده، در فضاهای متفاوت، آثار گوناگونی را به دنبال دارد. در اینجا نقش زنان تحصیل کرده در چهار مرحله ذیل مورد بررسی قرار گرفته است: 1. آغاز آشنایی؛ 2. عشق ورزی؛ 3. خواستگاری؛ 4. گذار از خواستگاری تا ازدواج. با ما همراه باشید.

تعداد کلمات 916 / تخمین زمان مطالعه 5 دقیقه

لازمه تحصیلات، نوعی ممارست ذهنی در فعالیت های فکری و بسط اطلاعات و پویایی اندیشه است و معمولاً قوایی همچون تعمیم ذهنی و استنباط و تحلیل و ترکیب و تفکر منطقی در اثر تحصیلات، بالنده و بارور می شوند. فایده دیگر تحصیلات این است که در ساحت شناخت، راه روشنی فراراه اندیشه قرار می دهد و بر باورهای غلط، خط بطلان کشیده، باورهای صحیح را مصفّاتر و فزاینده تر می نماید و اعتقادات افراطی و تفریطی را تعدیل می کند. در هر حال، تحصیلات مثبت، صرف نظر از اینکه نوع معلومات چیست و یا مربوط به چه رسته ای است، به ذهن و فعالیت های ذهنی و حتی شخصیت، بسط و توسعه می بخشد.
ولی با وجود این، رشد همه جانبه شخصیت و تعالی مثبت ادراک و انصاف نه تنها منوط به احراز تحصیلات عالی نیست، بلکه تحصیلات عالی نیز همیشه و همه جا تنها عامل رشد شخصیت و حقیقت و فضیلت نمی باشند، بلکه عامل تهذیب و تزکیه همیشه باید به عامل تعلیم و آموزش منضم شود تا نتیجه های مثبتی به بار آیند. آنچه از مفاهیم دینی مستفاد می گردد این است که تحصیلات عالی بدون عامل تقوا و وجدان اخلاقی، حتی می تواند مخرّب و ویرانگر نیز باشد.

در آموزه ها و هنجارهای ارزشی دینی، علم بدون عمل و تعلیم بدون تزکیه مطرود است و از نظر نصوص قرآنی «... واتّقوااللّهَ ویَعلمکُم اللّه»(بقره: 282) و روایی (قال الصادق علیه السلام فی حدیث: «... لیسَ العلمُ التعلّم و انّما هُو نورٌ یقذفه اللّهُ فی قلبِ مَن یریداللّه ان یهدیه»)(2) امکان وجود علمی که نه از راه تحصیلات، بلکه از راه تقوا و عمل حاصل می شود، از مسلّمات است. ولی در هر حال، تحصیل و تأثیرات مثبت آن در زمینه های گوناگون شخصیتی و رفتاری قابل انکار نیست.
این مقاله با استدلال های منطقی و عقلی سعی کرده است تا پیش انگاره نقش مثبت تحصیلات در امر تشکیل و تحکیم خانواده را به اثبات برساند و این مطلب را در قالب پیش طرحی برای طرح های میدانی و نظری بعدی، به جامعه اسلامی ارائه دهد.
 

 امام صادق علیه السلام می فرماید: «العاملُ علی غیرِ بصیرةٍ کالسائِرِ علی غیرالطریقِ و لایزیدُهُ سرعةَ السیرِ مِن الطریقِ الاّ بعدا»؛(3) عمل کننده بدون بینش و بصیرت همچون رونده ای است که راه را نمی شناسد؛ هر چه سرعتش بیشتر باشد، از مقصد دورتر می شود.
اگر تأسیس و تحکیم خانواده را یک کنش و فعل تعبیر کنیم، پیماینده این راه باید بینش و دانش لازم برای طی طریق داشته باشد، وگرنه این کنش نه تنها به انجام نمی رسد، بلکه از مقصود و غایت تأسیس خانواده دور می افتد. در نظام خانواده، نقش زن کلیدی است و دست کم یکی از ارکان دوگانه تأسیس این نظام است. تحصیلات زنان در مدیریت خانواده، دست رسی به دانش لازم برای زندگی درست را تسهیل می کند.
 

مراد از «تحصیلات» برای زنان، اولاً داشتن آگاهی و داده های جدید و عصری است.
ثانیا، با توجه به آنکه آگاهی و دانش نسبی است و مراتبی دارد، اطلاق «تحصیل کرده» اعم از این است که زنان دارای مدرک دیپلم باشند و یا دارای مدرک در هر یک از مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری.
ثالثا، اگر جوهره تحصیلات را دریافت علم و آگاهی در حیطه های گوناگون بدانیم، در این صورت، محدوده زنان تحصیل کرده از حوزه های رسمی آموزش و پرورش و دانشگاهی فراتر رفته و خواهران مشغول تحصیل و تحقیق در حوزه های علمیه نیز ذیل پژوهش حاضر قرار می گیرند.
رابعا، مفروض این نوشتار آن است که هر چه سطح تحصیلی افراد و در اینجا زنان بالاتر می رود به خاطر انس با محیط علمی و پژوهشی، روحیه علمی و فرهنگ علمی در آن ها تقویت می گردد و از این رو، این گفتمان علمی در تصمیمات فرد و از جمله در تشکیل خانواده مؤثر می افتد.
 

درباره نقش و مسئولیت زنان تحصیل کرده دست کم با دو مبنا می توان به حیطه ها و حدود متفاوتی رسید:
1. بر اساس اینکه این نقش صبغه فردی داشته باشد و تنها برای یک زن تحصیل کرده مورد لحاظ قرار گیرد و یا اینکه صبغه جمعی داشته باشد یعنی اینکه زن تحصیل کرده برای خانواده های دیگر چه می تواند بکند به دو حیطه می رسیم: نقش زنان تحصیل کرده برای خود و یا برای دیگران.
2. اگر مبنای زمانی نیز جدّی گرفته شود، نقش زنان تحصیل کرده در دو مقطع کلی قابل بررسی است: اول. نقش زنان تحصیل کرده در خانواده تا هنگام ازدواج؛ دوم. نقش آن ها در خانواده پس از تأسیس خانواده. در این نوشتار، مبنای دوم (مبنای زمانی) مورد توجه اساسی قرار گرفته و علاوه بر این، تمرکز عمده نیز بر نقش زنان تحصیل کرده برای خود است و آن گاه نتیجه بحث به نقش آنان برای دیگران نیز تعمیم داده می شود.

ادامه دارد...

منبع : مجله بانوان شیعه، شماره 3 , منصورنژاد، محمّد