آنچه درباره استفراغ کودکان باید بدانید (بخش دوم)

پس از تغذیه، نوزاد را روی زانوی خود تاب ندهید، او را در صندلی فنری قرار ندهید و اجازه ندهید بیش از حد جنب‌ وجوش کند، زیرا مواد غذایی برای فرو نشستن کافی در شکم، به زمان نیاز دارد.
 

در برخی وضعیت‌ها هنگام استفراغ و بالا آوردن کودک نیاز است فوری با اورژانس یا پزشک کودک تان تماس بگیرید. برخی از این وضعیت‌ها شامل موارد زیر است:
- اگر کودک شما در تنفس مشکل دارد.
- اگر بیشتر از شش ساعت می‌گذرد و کودک شما همچنان در حال استفراغ است.
- اگر کودک به‌هیچ‌ وجه مایعات خوراکی یا شیر را تحمل نمی‌کند.

- نشانه‌های کم‌آبی شدید بدن مانند چشم‌های گودرفته، دست و پاهای سرد، لکه‌ لکه شدن دست و پاها، خواب‌آلودگی یا بی‌قراری بیش از حد و فرورفتگی در ملاج را مشاهده کنید.

- به نظر برسد که کودک درد شدیدی دارد. کودک نمی‌تواند بگوید درد دارد اما شما بهتر از هر کسی او را می‌شناسید و احتمالاً می‌توانید بفهمید. ممکن است کودک یک انسداد در روده یا مشکل دیگری داشته باشد.

- استفراغ کودک شامل صفرا؛ یک مادۀ سبز رنگ یا خونی است. اگر استفراغ شامل خون یا صفرا بوده است، پزشک احتمالاً می خواهد نمونۀ آن را ببیند. صفرای سبز می‌تواند نشان‌دهندۀ این باشد که روده‌ها مسدود شده‌اند.

- شکم کودک ورم‌ کرده و به لمس حساس است. این می‌تواند نشان‌دهندۀ تجمع مایع یا گاز معده، انسداد روده، فتق یا دیگر مشکلات دستگاه گوارش باشد؛ انسدادها نادر اما جدی هستند.

- کودک بعد از نیم ساعت از غذا خوردن، استفراغ مداوم و همراه با فشار دارد. این ممکن است نشانه‌ای از عارضۀ تنگی پیلور باشد.
- پس از خوردن یک ضربه به سر کودک، او بیش از یک بار استفراغ کند، چیزی که ممکن است نشانۀ یک صدمۀ مغزی باشد.
- متوجه زردی در پوست یا در سفیدی چشم نوزاد شوید که نشانه‌ای از زردی است.
- اگر مشکوکید که کودک چیزی سمی را بلعیده باشد و اگر می‌دانید کودک چه چیزی را بلعیده است، آن را هم به اورژانس اطلاع دهید.

- استفراغ کودک حاوی خون باشد. وجود مقدار کمی خون در استفراغ معمولاً نگران‌کننده نیست، زیرا فشار استفراغ می‌تواند باعث پارگی‌های کوچکی در رگ‌های خونی دیوارۀ مری شود اما در صورت وجود خون در استفراغ کودک به اورژانس زنگ بزنید.

- کودک نشانه‌هایی از کم‌آبی بدن نشان می‌دهد. این نشانه‌ها می‌تواند شامل کاهش ادرار یعنی اگر شش تا هشت ساعت بدون خیس کردن پوشک گذشته باشد، لب و دهان خشک، گریۀ بدون اشک به شرطی که کودک بیشتر از چند هفته سن داشته باشد، زیرا اغلب دو تا سه هفته طول می‌کشد تا برخی نوزادان اولین اشک‌های خود را بریزند. همین‌طور اگر کودک بی‌حال باشد و ادرار او زرد تیره شده است.
 

این موضوع که مشکل استفراغ کودک شما چقدر جدی است توسط پزشک فرزندتان تعیین می‌شود. یعنی اگر مشکل استفراغ کودک ناشی از یک عارضه یا بیماری جدی و مهم باشد، پزشک درمان لازم و تجویز داروهای مناسب را شروع خواهد کرد و مراقبت‌های ضروری خانگی را نیز به شما خواهد گفت. اما حتی اگر استفراغ کودک شما یک عارضۀ پزشکی خطرناک هم نیست، کم شدن آب بدن بعد از استفراغ می‌تواند برای کودکان تبدیل به یک مشکل جدی شود و اگر کودک شما بالا می‌آورد یا تب یا اسهال دارد، او در حال از دست دادن بیشتر مایعات بدنش است.

پزشک ممکن است یک محلول الکترولیت یا ORS برای کودک تجویز کند، اما شما هرگز بدون تأیید پزشک کودک تان اقدام به دادن این محلول به کودکان، به ویژه نوزادان خیلی کوچک نکنید. محلول الکترولیت را زمانی می‌توانید به کودک بدهید که بتواند مایعات را در معدۀ خود نگه دارد. وقتی کودک هنوز هم به طور متناوب، هر پنج یا ۱۰ دقیقه بالا می‌آورد، او را وادار به نوشیدن محلول الکترولیت نکنید. اما پس از اینکه شکم او به مدت نیم ساعت یا بیشتر آرام بوده است، محلول را آهسته و جرعه‌جرعه مثلاً یک قاشق چای‌خوری؛ معادل ۵ سی‌سی، در هر ۱۰ دقیقه و برای چند ساعت به او بخورانید. پس از آن، اگر او مقدار قبلی را به خوبی تحمل کرد، دز محلول را به دو قاشق چای‌خوری؛ معادل ۱۰ سی‌سی، در هر پنج دقیقه افزایش دهید و به آرامی این مقدار را تا زمانی که استفراغ برطرف شود، افزایش دهید. البته تمام این راهنمایی‌ها امکان دارد با تشخیص پزشک لازم به تغییر باشد.

یادتان باشد که نوشیدنی‌های شیرین و آب‌میوه‌ها نیز گاهی اوقات می‌تواند وضع را بدتر کند، به ویژه اگر کودک اسهال هم دارد، اما اگر کودک تان برای نوشیدن آب‌میوه به اندازۀ کافی بزرگ شده است و به نظر می‌رسد بهترین راه برای حفظ آب بدن او از نظر پزشکش همین است، می‌توانید آن را امتحان کنید. همچنین مقدار آب‌ میوهای را که او به طور معمول در یک روز می‌نوشد افزایش ندهید، اما می‌توانید آن را با آب رقیق کنید، چون خود آب‌میوه گاهی باعث تشدید استفراغ و اسهال در کودکان خواهد شد. بنابراین اگر کودک روزانه نصف لیوان یعنی ۸۰ تا ۱۲۰ میلی‌لیتر آب‌میوه می‌نوشد، می‌توانید آن را رقیق کنید تا به یک لیوان یعنی ۱۷۰ تا ۲۳۰ میلی‌لیتر برسد و هرگز به کودک نوشابه یا آب گازدار ندهید. ئس باز هم تأکید می‌شود که توجه داشته باشید آب‌میوه حتماً پس از مشورت با پزشک به کودک داده شود و در مورد شیرخواران زیر شش ماه نیز، آب‌ میوه جایی در درمان کم‌آبی ندارد و توصیه نیز نمی‌شود. همچنین به کودک خود هیچ داروی ضداستفراغ ندهید، مگر اینکه پزشک آن را توصیه کند و هرگز داروهای حاوی آسپرین به کودک ندهید. آسپرین می‌تواند کودکان را مستعد ابتلا به سندرم ری، یک بیماری نادر اما بالقوه کشنده کند.

هنگامی که به نظر رسید شکم کودک آرام شده است، می‌توانید تغذیه با شیر مادر یا شیر خشک را از سر بگیرید. اگر کودک شما بزرگ‌تر است، زمانی که استفراغ او کاهش یابد یا متوقف شود و اشتهایش بازگردد، می‌توانید به تدریج غذاهای سالم کمکی و همچنین مایعات دیگر را به او بدهید. پزشکان توصیه می‌کنند در دورۀ نقاهت بعد از مشکلات معده، در اسرع وقت رژیم غذایی عادی کودک از سر گرفته شود. می‌توانید هر غذای جامدی که کودک به طور معمول می‌خورد از جمله کربوهیدرات‌های پیچیده مثل نان، حبوبات و برنج، گوشت بدون چربی، ماست و سبزیجات را به او بدهید، اما از دادن غذاهای چرب خودداری کنید. در مورد دادن میوه یا مایعات شیرین نیز لازم است از قبل با پزشک مشورت کنید، زیرا در برخی موارد منجر به تشدید مشکل استفراغ خواهد شد.
 

چند روش برای کاهش و جلوگیری از استفراغ و بالا آوردن کودکان وجود دارد که برخی از آنها شامل موارد زیر است:

- اگر نوزاد پس از تغذیه بالا می‌آورد، مقدار غذای کمتری در هر وعده به او بدهید و او را بیشتر آروغ دهید.

- پس از تغذیه، نوزاد را روی زانوی خود تاب ندهید، او را در صندلی فنری قرار ندهید و اجازه ندهید بیش از حد جنب‌ وجوش کند، زیرا مواد غذایی برای فرو نشستن کافی در شکم، به زمان نیاز دارد.

- عمود نگه داشتن پشت نوزاد تا حدود نیم ساعت بعد از اتمام غذا خوردن نیز مؤثر است.

- اگر کودک شما به علت عفونت دستگاه تنفسی، خلط و مخاط بینی زیادی دارد، سعی کنید از پوآر بینی برای تخلیه‌ٔ بینی استفاده کنید. شاید از این کار خوشش نیاید، اما این کار دردناک نیست و کمی حالش را بهتر می‌کند.

- برای کاهش تهوع ماشین‌زدگی در طول سفر با خودرو، توقف‌های زیادی داشته باشید تا به کودک فرصتی برای تنفس هوای تازه و آرام شدن شکم داده شود.

- اگر کودک مواد غذایی کمکی می‌خورد، قبل از سوار شدن به خودرو، یک میان وعدۀ کوچک به او بدهید، زیرا خالی نبودن معده به جلوگیری از استفراغ کمک خواهد کرد و برای جلوگیری از کم‌آبی بدن نیز مقدار زیادی مایعات به کودک بدهید. در غیر این صورت، ممکن است دچار سردرد یا حتی سرگیجه یا ضعف شود که حال او را بدتر خواهد کرد.

منبع: سایت مادرشو