زائر در اماکن مقدس، در پى یافتن کمالات انسانى است که سعى دارد در پرتو این ارتباط معنوى، آن را کسب کند.
آثار اجتماعى زیارت حرم معصومین (ع)
1. الگو پذیرى:
یکى دیگر از تأثیرهاى زیارت در رفتار انسان این است که او را از سردرگمى و نداشتن یک برنامه مشخص نجات مى دهد و الگوهاى مناسبى را براى داشتن یک زندگى شایسته، به انسان معرفى مى کند. از نیازهاى اساسى انسان براى داشتن یک زندگانى سعادتمندانه، این است که همیشه کارهاى خود را بر اساس یک الگوى مناسب و شایسته انجام دهد و سعى کند هیچ کارى را بدون اقتباس از آن الگو انجام ندهد. انسان هایى که در طول تاریخ بشرى به مقامات عالى انسانى و علمى رسیده اند همگى در زندگانى خود، داراى یک الگوى مشخص بوده اند و برنامه هاى زندگى خود را به واسطه آن الگو تنظیم کرده اند.
زائر با تشرف به اماکن مقدس، در واقع خود را با تمام وجود، وابسته به آن ذوات مقدس معصومین (علیهم السلام)، که انسان هاى کاملى هستند، مى داند و در رفتار و گفتار، آنها را الگوى خود قرار مى دهد تا بدین وسیله، بتواند به یک شخصیت مطلوب، که سعادت دنیوى و اخروى اش تضمین شود، دست یابد. زائر با توسل به ذوات مقدس معصومین (علیهم السلام)، که واسطه فیض الهى اند، خود را تسلیم آنها مى کند و از آنها مى خواهد که در تمام مراحل زندگى، یار و مددکار او باشند، و با الگو قرار دادن آنها، از ضلالت و گمراهى نجات مى یابد؛ چنان که در زیارت وارث، زائر خطاب به اهل بیت (علیهم السلام) چنین مى گوید: دلم تسلیم قلب پاکشما و کارم تابع امرمبارک شماست(قمى،1387،ص 429).
کارل مى گوید: در زندگى دانشمندان و قهرمانان و پاکان، یک ذخیره تمام نشدنى از انرژى معنوى وجود دارد. این مردان چون کوه هایى در میان دشت، سر به بالا کشیده اند و به ما نشان داده اند که تا کجا مى توانیم بالا برویم و چقدر هدفى که طبیعتا شعور انسانى به آن متمایل است، عالى است! فقط چنین مردانى مى توانند براى زندگى درونى ما، غذاى معنوى مورد نیازش را تهیه کنند (کارل، 1387، ص 101). زائر در اماکن مقدس، در پى یافتن کمالات انسانى است که سعى دارد در پرتو این ارتباط معنوى، آن را کسب کند.
از حقیقت هایى که در انعقاد شخصیت انسان و ساختن آن مؤثر است توجه به نمونه هاى والاى فکر، اعتماد، عظمت و حماسه است. اگر این نمونه هاى والا در میان زندگان باشند چه بهتر، ولى انسان به گونه اى ویژه به اشخاص تاریخى و گذشتگان اعتقاد دارد و کمالات و عظمت هاى آنان را تا سرحد اساطیر تقدیس مى کند و بزرگ مى دارد. بنابراین، بشر به طور فطرى از توجه به آثار باقى مانده، محل سکونت و قبور بزرگان تاریخ و تأمل در احوالات آنان، چیزها مى آموزد و به عظمت ها مى رسد (حکیمى، 1384، ص 302).
زائر با تشرف به اماکن مقدس، در واقع خود را با تمام وجود، وابسته به آن ذوات مقدس معصومین (علیهم السلام)، که انسان هاى کاملى هستند، مى داند و در رفتار و گفتار، آنها را الگوى خود قرار مى دهد تا بدین وسیله، بتواند به یک شخصیت مطلوب، که سعادت دنیوى و اخروى اش تضمین شود، دست یابد. زائر با توسل به ذوات مقدس معصومین (علیهم السلام)، که واسطه فیض الهى اند، خود را تسلیم آنها مى کند و از آنها مى خواهد که در تمام مراحل زندگى، یار و مددکار او باشند، و با الگو قرار دادن آنها، از ضلالت و گمراهى نجات مى یابد؛ چنان که در زیارت وارث، زائر خطاب به اهل بیت (علیهم السلام) چنین مى گوید: دلم تسلیم قلب پاکشما و کارم تابع امرمبارک شماست(قمى،1387،ص 429).
کارل مى گوید: در زندگى دانشمندان و قهرمانان و پاکان، یک ذخیره تمام نشدنى از انرژى معنوى وجود دارد. این مردان چون کوه هایى در میان دشت، سر به بالا کشیده اند و به ما نشان داده اند که تا کجا مى توانیم بالا برویم و چقدر هدفى که طبیعتا شعور انسانى به آن متمایل است، عالى است! فقط چنین مردانى مى توانند براى زندگى درونى ما، غذاى معنوى مورد نیازش را تهیه کنند (کارل، 1387، ص 101). زائر در اماکن مقدس، در پى یافتن کمالات انسانى است که سعى دارد در پرتو این ارتباط معنوى، آن را کسب کند.
از حقیقت هایى که در انعقاد شخصیت انسان و ساختن آن مؤثر است توجه به نمونه هاى والاى فکر، اعتماد، عظمت و حماسه است. اگر این نمونه هاى والا در میان زندگان باشند چه بهتر، ولى انسان به گونه اى ویژه به اشخاص تاریخى و گذشتگان اعتقاد دارد و کمالات و عظمت هاى آنان را تا سرحد اساطیر تقدیس مى کند و بزرگ مى دارد. بنابراین، بشر به طور فطرى از توجه به آثار باقى مانده، محل سکونت و قبور بزرگان تاریخ و تأمل در احوالات آنان، چیزها مى آموزد و به عظمت ها مى رسد (حکیمى، 1384، ص 302).
2. کاهش جرم و انحراف:
نهادهاى اجتماعى و دینى با شکل دادن رفتارهاى جمعى و برگزارى مراسم، مى توانند نقش حمایت کننده فعالى را ایفا کنند و از بسیارى ناسازگارى هاى رفتارى جلوگیرى کنند. دیدگاه اجتماعى در بحث آسیب شناسى روانى بر این باور است که نمى توان به حالات روانى و اضطرابى به عنوان یک مسئله بهداشتى یا نقص شخصى نگاه کرد، بلکه به نتیجه و محصول ناتوانى فرد در مقابله مؤثر با فشار روانى توجه مى شود. از سوى دیگر، در این دیدگاه، رفتار ناسازگار به عنوان یک مشکل، که فقط در فرد وجود دارد، تلقى نمى گردد، بلکه دست کم آن را به عنوان شکست دستگاه اجتماعى حمایت کننده وى، از قبیل اطرافیان و نهادهاى اجتماعى به حساب مى آورند (احمدى، 1388، ص 88).
پژوهش هاى گوناگون نشان مى دهند که مذهب نه تنها حمایت اجتماعى براى افراد فراهم مى کند، بلکه به عنوان یک عامل مهار اجتماعى نیز مطرح است. گورساچ اظهار مى دارد کسانى که مذهبى ترند از آن نظر که مذهب چارچوبى براى حمایت اجتماعى از آنها فراهم مى کند کمتر دچار اعتیاد به موادمى شوند(جان بزرگى، 1378، ص 145).
شرکت در مراسم مذهبى، رفتار پرخطر و رفتارهاى تکانه اى، پرخاشگرى، افسردگى و تعارض هاى روحى را کاهش مى دهد. در مقابل، در گروهى از افراد که در مراسم مذهبى شرکت نمى کنند، ترس، اعتماد به نفس پایین، اضطراب، ناپایدارى عاطفى، و انرژى جسمى اندک به میزان بالایى مشاهده مى شود. این به سبب آن است که با شرکت در مراسم مذهبى، امید و احساس و تسلط بر سرنوشت شخص، فراهم مى شود و از این نظر، فرد قدرتى به دست مى آورد که با هر سختى که پیش مى آید، مقابله نماید (علوى، 1387، ص 56). چنین عقایدى نتایج روان شناختى قدرتمندى دارد و مى تواند براى آنهایى که پرخاشگر و رفتار مجرمانه دارند و احساس بى ثباتى مى کنند، آرامش بیاورد. علت رفتار مجرمانه قطع ارتباط معنوى و دور شدن از خداوند و ائمه اطهار (علیهم السلام) است. در پرتو تشرف به اماکن زیارتى، این فاصله بر طرف شده، زائر سعى مى کند اگر خطا و جرمى مرتکب شده با عنایت و توفیق خداوند، از این گونه اعمال و رفتار دورى جوید. اگر انسان بتواند علقه و ارتباط با مزور را حفظ کند
جامعه انسانى هم از آسیب هاى جرم زا مصون بوده، مردم با امنیت بیشترى در کنار یکدیگر زندگى خواهند کرد. بنابراین، تبیین روان شناختى کاهش جرم و انحراف در این فضاها، آن است که قدرت بازدارندگى آموزه هاى دینى از درون است و تأثیر و توانایى آن از قدرت بازدارندگى عوامل بیرونى بیشتر است.
تأثیرگذارى اماکن زیارتى در جلوگیرى و کاهش جرم و انحراف فقط به زمانى که زائر در آن اماکن مقدس است محدود نمى شود، بلکه طبق یافته هاى روان شناسان، حتى تا ده ماه پس از زیارت نیز باقى مى ماند. حال اگر زائرى به منزلت و جایگاه اماکن زیارتى بها داده، ارزش سفر زیارتى خود را بداند این تأثیرگذارى مى تواند تا مدت هاى طولانى باقى بماند.
نویسندگان : اسرافیل سبحانى- رحیم میردریکوندى
پژوهش هاى گوناگون نشان مى دهند که مذهب نه تنها حمایت اجتماعى براى افراد فراهم مى کند، بلکه به عنوان یک عامل مهار اجتماعى نیز مطرح است. گورساچ اظهار مى دارد کسانى که مذهبى ترند از آن نظر که مذهب چارچوبى براى حمایت اجتماعى از آنها فراهم مى کند کمتر دچار اعتیاد به موادمى شوند(جان بزرگى، 1378، ص 145).
شرکت در مراسم مذهبى، رفتار پرخطر و رفتارهاى تکانه اى، پرخاشگرى، افسردگى و تعارض هاى روحى را کاهش مى دهد. در مقابل، در گروهى از افراد که در مراسم مذهبى شرکت نمى کنند، ترس، اعتماد به نفس پایین، اضطراب، ناپایدارى عاطفى، و انرژى جسمى اندک به میزان بالایى مشاهده مى شود. این به سبب آن است که با شرکت در مراسم مذهبى، امید و احساس و تسلط بر سرنوشت شخص، فراهم مى شود و از این نظر، فرد قدرتى به دست مى آورد که با هر سختى که پیش مى آید، مقابله نماید (علوى، 1387، ص 56). چنین عقایدى نتایج روان شناختى قدرتمندى دارد و مى تواند براى آنهایى که پرخاشگر و رفتار مجرمانه دارند و احساس بى ثباتى مى کنند، آرامش بیاورد. علت رفتار مجرمانه قطع ارتباط معنوى و دور شدن از خداوند و ائمه اطهار (علیهم السلام) است. در پرتو تشرف به اماکن زیارتى، این فاصله بر طرف شده، زائر سعى مى کند اگر خطا و جرمى مرتکب شده با عنایت و توفیق خداوند، از این گونه اعمال و رفتار دورى جوید. اگر انسان بتواند علقه و ارتباط با مزور را حفظ کند
جامعه انسانى هم از آسیب هاى جرم زا مصون بوده، مردم با امنیت بیشترى در کنار یکدیگر زندگى خواهند کرد. بنابراین، تبیین روان شناختى کاهش جرم و انحراف در این فضاها، آن است که قدرت بازدارندگى آموزه هاى دینى از درون است و تأثیر و توانایى آن از قدرت بازدارندگى عوامل بیرونى بیشتر است.
تأثیرگذارى اماکن زیارتى در جلوگیرى و کاهش جرم و انحراف فقط به زمانى که زائر در آن اماکن مقدس است محدود نمى شود، بلکه طبق یافته هاى روان شناسان، حتى تا ده ماه پس از زیارت نیز باقى مى ماند. حال اگر زائرى به منزلت و جایگاه اماکن زیارتى بها داده، ارزش سفر زیارتى خود را بداند این تأثیرگذارى مى تواند تا مدت هاى طولانى باقى بماند.
نویسندگان : اسرافیل سبحانى- رحیم میردریکوندى
