چگونه مهارت مدیریت خشم را به کودک بیاموزیم؟

خشم هیجانی کاملاً سالم و طبیعی است که همه ما در طول زندگی خود بارها و بارها آن را تجربه می کنیم. اما بسیاری از کودکان ممکن است تفاوت میان احساس خشم و رفتارهای پرخاشگرایانه را نتوانند درک کنند. وقتی بچه ها نمی دانند چگونه با احساسات خود کنار بیایند، سرخوردگی و خشم می تواند به سرعت تبدیل به بی اعتنایی، بی احترامی، پرخاشگری و کج خلقی شود.
 
اگر خشم در کودکان مدیریت و کنترل نشود، می تواند به مشکلاتی همچون دعوا کردن، پرت کردن آب دهان، آسیب زدن به اشیاء، آزار دادن دیگران و برخی مشکلات دیگر منجر شود. به عنوان مثال تحقیقات نشان داده اند که خشم و خشونت در کودکی با مشکلات تحصیلی، طرد از ناحیه همسالان و مشکلات روانی در بزرگسالی، ارتباطی مستقیم داشته باشد. برای کودکانی که توانایی مدیریت خشم خود را ندارند، استفاده از راهبردهایی که در ادامه خدمت شما خواننده عزیز راسخون بیان می کنیم، می تواند بسیار کمک کننده و مفید باشد.
 

به کودکان بیاموزید که احساسات خود را برچسب بزنند. در این صورت می تواند نام احساسی را که تجربه می کند، به زبان بیاورد. به کودک بگویید: «اینکه الان خشمگین (عصبانی) هستی، اصلاً چیز بدی نیست، اما اینکه بخواهی خودت و یا دیگران را بزنی، کار درستی نیست.» به کودک بیاموزید که وقتی خشمگین می شود، باز هم می تواند رفتار و کردارش را تحت کنترل خود داشته باشد.
 
گاهی اوقات، رفتارهای پرخاشگرایانه در مجموعه ای از احساسات ناخوشایند مانند غم و خجالت، ریشه دارند.، بنابراین باید به کودک کمک کنید تا علت خشم خود را دریابد. به عنوان مثال ممکن است کودک به خاطر لغو یک برنامه تفریحی، ناراحت و غمگین باشد ولی ناراحتی خود را در قالب خشم ابراز کند، زیرا ممکن است ابراز خشم برایش از ابراز غم راحت تر باشد.
 
صحبت درباره موقعیت معمولاً می تواند به کودک کمک کند تا احساسات خود را بهتر شناسایی و برچسب گذاری نماید.
 

بهترین روش آموزش مدیریت خشم به کودک الگو قرار دادن خود است. به این معنا که کودک باید نحوه مقابله و مواجهه شما با خشم را ببیند و سپس مانند شما رفتار کند. واضح است که این امر مستلزم این است که خودتان از مهارت کافی برای مدیریت خشم، برخوردار باشید. وقتی کودک ببیند که پدر یا مادرش به راحتی از کوره در می روند، شک نکنید که او نیز در هنگام خشم، رفتار پدر و مادر را تقلید خواهد کرد. اما اگر کودک مشاهده کند که پدر و مادرش وقتی خشمگین می شوند، بر خشم خود غلبه کرده و آن را مدیریت می کنند، آن ها نیز این مهارت را آموخته و در هنگام خشم آن را به کار می بندند.
 
اگرچه بهتر است کودک را از مشکلات خود دور نگه دارید، اما نشان دادن مدیریت خشم به او می تواند بسیار مفید باشد. حتی وقتی کودک ببیند پدر و مادرش نیز احساسات و هیجانات منفی را تجربه می کنند، متوجه می شود که وجود احساسات منفی امری عادی است.
 
مثلاً می توانید بگویید: «از اینکه ماشین جلویی توقف نکرد تا بچه ها از خیابون رد بشن، خیلی عصبانی شدم ولی من توقف می کنم تا بچه ها با آرامش از خیابون رد بشن.» وقتی در مورد احساسات و هیجانات خود حرف می زنید، کودک نیز می آموزد همین کار را انجام دهد.
 
اگر هم در برابر نگاه کودک نتوانستید خشم خود را کنترل کنید، بهتر است به جای توجیه، مسئولیت رفتار خود را بپذیرید. معذرت خواهی کنید و توضیح دهید که به جای این رفتار باید چگونه رفتار می کردید. مثلاً می توانید بگویید: «ببخشید امروز داد و بیداد کردم، باید قبل از اینکه حالم بد بشه می رفتم بیرون و یه کم قدم می زدم.»
 

بیشتر خانواده ها قوانین نانوشته ای در مورد رفتارهای قابل قبول و غیر قابل قبول دارند. یکی از این قوانین مربوط به رفتارهای مرتبط با خشم است. مثلاً ممکن است بستن محکم در و یا داد زدن در هنگام خشم، برای برخی خانواده ها عادی باشد ولی برای برخی دیگر غیر قابل تحمل باشد. بهتر است شما نیز بر اساس فرهنگ و تحمل خود، قوانینی را در این زمینه وضع کنید.
 
یادتان باشد مهم ترین قانون این است که رفتار فرد خشمگین نباید موجب بی احترامی به دیگران شود. بنابراین کودک حق ندارد در هنگام خشمگین شدن به دیگران فحش دهد، پرخاشگری فیزیکی کند (زدن دیگران) و اشیاء را پرت کرده و یا بشکند.
  

کودک نیاز دارد روش های صحیح و مناسب برخورد با خشم خود را بیاموزد. مثلاً هرگز به کودک نگویید: «برادرت را نزن» به او بیاموزید در هنگام خشم باید چه رفتاری از خود نشان دهد. می توانید به کودک بگویید: «دفعه بعد وقتی عصبانی شدی، بهتر است موقعیت را ترک کنی تا خشمت فروکش کند.»
 
یا اینکه می توانید از کودک بپرسید: «به جای زدن برادرت چه کار دیگری می توانی انجام دهی؟» با این سؤال کودک به فکر فرو رفته و به دنبال روش های جایگزین برای مدیریت و تخلیه خشم خود خواهد بود.
 
شما نیز می توانید برخی کارهای جایگزین را به او یادآوری کنید. مثلاً رنگ آمیزی، نقاشی، رفتن به حیاط و قدم زدن می توانند کمک کننده باشند. البته توجه داشته باشید که این فعالیت ها باید متناسب با سن کودک انتخاب شوند.
 
از طرفی لازم است به کودک بیاموزید از موقعیت هایی که خشم او را تحریک می کنند، دوری نمایند. لازمه این امر توجه دادن کودک به این موقعیت هاست. کودک باید بیاموزد عوامل برانگیخته و خشمگین شدن خود را بیابد و در هنگام مواجهه با آن ها و پیش از آن که کنترل خشم از دستش خارج شود، برای مدتی موقعیت را ترک کند.
 
همچنین لازم است مهارت حل مسأله را به کودک بیاموزید. کودک وقتی به این مهارت مجهز شد، می آموزد که به جای پرخاشگری می تواند مسأله پیش آمده را حل نماید. در مورد روش های حل مسالمت آمیز تعارض ها با فرزند خود صحبت کنید.
 
در صورت لزوم، عواقب و پیامدهای رفتارش را به او ارائه دهید. ارائه پیامدهای مثبت در صورت پیروی از قوانین مربوط به مدیریت خشم و ارائه پیامدهای منفی زمانی که کودک خشم خود را به خوبی مدیریت نکرد، می توانند مفید باشد. ارائه پیامدهایی مانند دادن جایزه و یا پول می تواند انگیزه کودک برای غلبه بر رفتارهای نامناسب را افزایش دهد.
 
اگر کودک پس از خشمگین شدن، پرخاشگری کرد، بلافاصله پیامد منفی را به او ارائه دهید. حذف یک محرک خوشایند مانند ممانعت از تماشای تلویزیون و یا ارائه یک محرک ناخوشایند مانند مجبور کردن کودک به انجام کاری که او دوست ندارد، می تواند به مدیریت خشم کودک کمک نماید.
 
منبع: Verywellmind